Renta wdowiaDostaniesz aż 150 proc. emerytury po śmierci męża lub żony. Wdowy i wdowcy mają dostawać półtora świadczenia. OTO NOWE PRZEPISY

Półtorej emerytury co miesiąc. Tyle będą mogły dostawać osoby, których mąż lub żona nie żyją. Obywatelski projekt przepisów dotyczących tak zwanej renty wdowiej czeka na dalsze kroki legislacyjne. Co bardzo istotne, na zmianie przepisów zyskają tysiące seniorów.

Renta wdowiaDostaniesz aż 150 proc. emerytury po śmierci męża lub żony. Wdowy i wdowcy mają dostawać półtora świadczenia. OTO NOWE PRZEPISY

150 proc. emerytury dla wdowy i wdowca

Projekt przepisów przewiduje, że po śmierci małżonka, będzie można dostawać aż 150 proc. emerytury.

Półtorej emerytury dla wdowy lub wdowca – byłaby to nowość w polskim prawie.

Po śmierci męża lub żony można by zdecydować, czy pozostaje się przy swojej emeryturze i bierze do niej dodatek w wysokości 50 proc. emerytury zmarłego małżonka, czy też bierze się emeryturę małżonka w całości, powiększoną o dodatek w wysokości 50 proc. własnej emerytury.

Każdy mógłby sam ocenić, które rozwiązanie będzie dla niego korzystne.

Kiedy wejdą w życie nowe przepisy?

Wejście w życie nowych przepisów może być kwestią najbliższych miesięcy. Projekt nowych przepisów został skierowany do I czytania na posiedzeniu Sejmu już 20 listopada 2023 roku. Jest więc szansa, że wkrótce prace nad tym projektem przyśpieszą.

Jeśli ustawa zostanie przyjęta bez zasadniczych poprawek, być może jeszcze w tym roku przyznawanie 150-procentowego świadczenia stanie się obowiązującym prawem.

Teraz jest renta rodzinna – mniej korzystna

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami po śmierci małżonka można ubiegać się o przyznanie renty rodzinnej po zmarłym mężu lub żonie.

Niestety, osoby, które równocześnie spełniają warunki uprawniające do uzyskania renty rodzinnej oraz emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy, świadczenia przedemerytalnego lub zasiłku przedemerytalnego – mogą skorzystać tylko z jednego z tych świadczeń.

Oznacza to, że emeryt lub rencista, który zdecyduje się skorzystać z renty rodzinnej po małżonku, będzie musiał zrezygnować z pobierania swojego dotychczasowego świadczenia.

Jeśli dana osoba jednocześnie ma prawo do renty rodzinnej i socjalnej, a ta pierwsza jest wyższa niż 200 proc. najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (obecnie 3176,88 zł), straci prawo do pobierania renty socjalnej. Gdy renta rodzinna jest niższa, można dostawać oba świadczenia. Suma obu rent nie może jednak przekroczyć 200 proc. najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Jeśli przekroczy limit, renta socjalna zostanie zmniejszona o taką kwotę, by suma obu rent była równa kwocie 3176,88 zł.

Warunki przyznania renty rodzinnej

Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami wdowa lub wdowiec ma prawo do renty rodzinnej, jeśli:

• w chwili śmierci męża miała ukończone 50 lat
• lub była niezdolna do pracy
• albo wychowuje co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym.

Renta rodzinna może być wypłacana wdowie lub wdowcowi nie tylko wówczas, gdy warunek dotyczący wieku lub niezdolności do pracy spełnia w momencie śmierci swojej drugiej połówki, ale także, jeżeli spełni go w okresie nie dłuższym niż pięć lat od śmierci męża lub od zaprzestania wychowywania dzieci, wnuków lub rodzeństwa uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym.

Jeśli małżonkowie byli rozwiedzeni albo w chwili śmierci jednego z nich nie pozostawali we wspólnocie małżeńskiej, powstaje prawo do renty rodzinnej, jeżeli oprócz spełnienia warunków wymaganych od wdowy lub wdowca w chwili śmierci męża lub żony był on zobowiązany do płacenia alimentów na rzecz małżonka, który rozważa teraz ubieganie się o rentę rodzinną.

Wdowa lub wdowiec, którzy nie spełniają żadnego z wymienionych warunków, ale nie posiadają niezbędnych źródeł utrzymania, mają prawo do okresowej renty rodzinnej. Zasadniczo dostaną ją tylko na rok od dnia śmierci męża bądź żony. Jeśli pójdą na zorganizowane szkolenie mające na celu uzyskanie kwalifikacji do podjęcia pracy, będą mogli otrzymywać rentę nawet przez dwa lata.

Świadczenie nie przysługuje w razie śmierci partnera z konkubinatu.

Świadczenie zmarłego

Można starać się o rentę rodzinną po zmarłym krewnym, gdy miał on prawo do emerytury lub renty albo spełniał warunki wymagane do jej przyznania. Renta przysługuje także wtedy, gdy zmarły pobierał świadczenie przedemerytalne lub zasiłek przedemerytalny.

• Gdy zmarły pobierał emeryturę lub rentę. Jest to najprostsza sytuacja, ponieważ nie ma wątpliwości co do uprawnienia rodziny do pobierania świadczenia po zmarłym.
• Jeśli zmarły spełniał warunki do otrzymania emerytury lub renty. Gdy zmarły nie pobierał ani renty, ani emerytury, mimo że miał do tego prawo, trzeba udowodnić w ZUS-ie, że należy się świadczenie. Przede wszystkim trzeba wykazać, że zmarły osiągnął wiek i staż ubezpieczeniowy, które są wymagane do otrzymania świadczenia. ZUS przyjmie, że zmarły był całkowicie niezdolny do pracy i obliczy wysokość przysługującego świadczenia.
• Jeżeli zmarły dostawał świadczenie lub zasiłek przedemerytalny. W tej sytuacji przyjmuje się, że osoba zmarła spełniała warunki do uzyskania renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. ZUS nie ustali wysokości renty rodzinnej w oparciu o wysokość świadczenia, jakie otrzymywał zmarły, ale przyjmie, że pobierał on rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, i po oszacowaniu, jaka byłaby jej wysokość, wyliczy rentę rodzinną. Może się okazać, że renta rodzinna będzie wyższa niż świadczenie, które dostawał zmarły.

Tylko część świadczenia

Przyznawana obecnie renta rodzinna jest niższa niż pełne świadczenie, jakie otrzymywał zmarły. Przejście na nią jest więc opłacalne jedynie wówczas, jeśli dysproporcja między świadczeniem, które otrzymywał zmarły a dotychczasowym świadczeniem osoby wnioskującej o rentę rodzinną jest znaczna.

Zamiana będzie korzystna pod warunkiem, że różnica wysokości świadczenia które otrzymywał zmarły i tego, które dotychczas miała wdowa lub wdowiec, była większa niż 15 proc. a wdowa lub wdowiec jest jedyną osobą, która skorzysta z renty po zmarłym.

Wszystkie osoby uprawnione do renty rodzinnej po osobie zmarłej, otrzymują tylko jedną rentę.

Jest ona dzielona równo między uprawnionych do jej otrzymania. Jej wysokość zależy od liczby uprawnionych.

Wynosi ona:

• 85 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu, jeśli prawo do jej otrzymania ma jedna osoba;
• 90 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu, jeśli uprawnione do jego otrzymania są dwie osoby;
• 95 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu, jeśli uprawnione do jego otrzymania są co najmniej trzy osoby.

Najniższe świadczenie wynosi obecnie 1588,44 zł.

Dzieci, wnuki, rodzeństwo, rodzice

Na rentę rodzinną po zmarłym mogą obecnie liczyć nie tylko wdowa bądź wdowiec, ale także dzieci, wnuki, rodzeństwo i rodzice.

Dzieci wnuki i rodzeństwo

O rentę mogą się ubiegać nie tylko biologiczne dzieci, ale także dzieci zmarłego małżonka i dzieci adoptowane.

Będą ją otrzymywać:

• zasadniczo do ukończenia 16 lat;
• do końca nauki w szkole, jeśli kontynuują ją po 16. roku życia, jednakże nie dłużej niż do ukończenia 25 lat życia;
• do zakończenia nauki na ostatnim roku studiów, jeśli będąc na tym roku, skończyły 25. rok życia.

Bez względu na wiek dziecko może pobierać rentę, jeśli jest całkowicie niezdolne do pracy. Warunkiem jest, by stało się całkowicie niezdolne do pracy przed ukończeniem 16 lub 25 lat, jeśli kontynuowało naukę.

Wnuki i rodzeństwo oraz inne dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności także mogą otrzymać rentę, jeśli spełniają takie warunki, jak dzieci własne.

Muszą wtedy jednak spełnić jeden warunek dodatkowy. Otóż muszą zostać przyjęte na wychowanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego, chyba że śmierć była następstwem wypadku. Nie mogą ponadto mieć prawa do renty po swoich zmarłych rodzicach. Jeśli rodzice żyją, renta będzie się należała, gdy nie mogą oni zapewnić utrzymania dziecku lub gdy zmarły albo jego małżonek był opiekunem dziecka ustanowionym przez sąd.

Rodzice

Takie same zasady przyznawania renty rodzinnej dotyczą rodziców biologicznych, ojczyma, macochy i rodziców adopcyjnych. Mogą oni starać się o rentę rodzinną, jeśli zmarły utrzymywał ich bezpośrednio przed śmiercią.

Żeby skorzystać z renty, rodzic musi ponadto w chwili śmierci dziecka:

• mieć skończone 50 lat
• lub być niezdolnym do pracy.

Ojciec lub matka zyska prawo do renty rodzinnej także wtedy, gdy wychowuje dziecko, wnuka, brata lub siostrę zmarłego, jeśli ta osoba ma prawo do renty rodzinnej po zmarłym, a jednocześnie nie ma ukończonych 16 lat lub 18 lat (jeśli kontynuuje naukę). Jeżeli dziecko jest całkowicie niezdolne do pracy, nie obowiązuje ograniczenie wiekowe.

Rentę rodzinną może także otrzymać ojciec lub matka, których utrzymywał zmarły, jeśli:

• skończą 50 lat lub staną się całkowicie niezdolni do pracy w ciągu pięciu lat od śmierci utrzymującego;
• skończą 50 lat lub staną się całkowicie niezdolni do pracy w ciągu pięciu lat od zaprzestania wychowywania dziecka, wnuka, brata lub siostry zmarłego, którzy są uprawnieni do renty rodzinnej.

Utrata niezdolności do pracy

Jeśli krewny osoby zmarłej otrzymał rentę rodzinną z uwagi na to, że stał się niezdolny do pracy, straci uprawnienie do tego świadczenia, gdy jego stan zdrowia się poprawi i będzie zdolny do pracy. Jeżeli jednak w ciągu 18 miesięcy od utraty prawa do renty rodzinnej dana osoba ponownie stanie się niezdolna do pracy, odzyska prawo do wspomnianej renty.

Podstawa prawna

Obecnie obowiązujące przepisy o rentach rodzinnych znajdziesz w art. 65-74 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dziennik Ustaw z 2023 roku poz. 1251).