Dziadek pozwalał na to, czego babcia zabraniała. Czego nauczyli nas dziadkowie? Pobyty na wsi były szkołą życia

Czy Wam też dziadek pozwalał na to, czego babcia broniła? Dziadkowie często mają duży udział w wychowaniu wnuków, goszcząc je w czasie ferii czy wakacji albo na co dzień odbierając po szkole. Lato u dziadków wspominamy z uśmiechem i tęsknotą. Z wiekiem coraz bardziej doceniamy ich obecność i wzruszamy się przy okazji spotkań lub wspomnień. Będzie wyjątkowo i osobiście. O wspomnienia i refleksje dotyczące umiejętności i wartości, które nam, swoim wnukom przekazali babcia i dziadek, poprosiłam swoje koleżanki i kolegów z redakcji.

Tego nauczyli nas dziadkowie

Kiedy byłam dzieckiem, dziadkowie jeszcze aktywnie pracowali jako rolnicy i nie mieli zbyt dużo czasu, by pilnować wnuków na każdym kroku. A może robili to tak, że my nie wiedzieliśmy o nadzorze? Lubili nas jednak gościć i pozwalali czynnie uczestniczyć w życiu gospodarstwa. Szybko wpoili nam dyscyplinę i odpowiedzialność za siebie.

Zjesz – posprzątaj, nie ubierzesz się, to zmarzniesz. Pielisz grządki? To porządnie, bo za uszkodzone rzędy marchewek będzie reprymenda, podobnie, jak za uszkodzone podczas wykopywania ziemniaki na obiad. Pobyt u dziadków to oczywiście nie tylko praca. Mnóstwo zabaw z dziećmi sąsiadów i całe dnie na powietrzu. Było odprowadzanie z dziadkiem krów na łąkę i pieczenie bułek z babcią. Dla nas – wówczas dzieci – atrakcja, a dla nich codzienność.

Dziadkowie uczyli szacunku dla innych, zwłaszcza starszych, pracowitości, uczciwości i serdeczności, dystansu do siebie. Czego jeszcze pokolenie dzisiejszych 30-, 40- czy 60-latków nauczyło się od swoich dziadków? Zapytałam redakcyjne koleżanki i kolegów.

Wiedza praktyczna i nauka pracowitości na wsi u dziadków

Dziadkowie uczyli nas zarówno rzeczy praktycznych, jak i wzorców zachowań, kształtowali nasze postawy, choć zazwyczaj nie mówili o tym wprost.

Babcia nauczyła mnie zajmowania się ogródkiem, uprawy warzyw, szycia ręcznego i na maszynie, robienia na drutach czy wyrabiania drożdżowego ciasta. Kasia wspomina wspólne robienie masełka, majonezu, szarlotki, ciasta z rabarbarem.

Gosia pobyty u dziadków zapamiętała jako namacalne lekcje przyrody: – Było łażenie po chaszczach i podmokłych łąkach, obserwowanie roślin i owadów w ogrodzie. Kopanie własnych ziemniaków na obiad, a wcześniej zbieranie stonki z krzaczków. I jeszcze podpłomyki z mąki, wody ze szczyptą soli pieczone na płycie pieca!

Dodaje: – Dziadek zaś pozwalał na to, na co babcia nigdy. Dał mi pierwszy scyzoryk i pokazał jak nacinać patyki. Jak nacinać palce, nauczyłam się sama. Burę dostał dziadek.

Lato na wsi, 1972 rok. Narodowe Archiwum Cyfrowe

Basia: – Dziadkowie nauczyli, jak odstraszyć szkodniki z ogrodu i że nic tak nie ogrzeje, jak pierzyna z gęsiego puchu.

Pokolenie dzisiejszych 30- i 40-latków pamięta jeszcze smak mleka prosto od krowy, masła domowej roboty czy twarogu. Tak funkcjonowały jeszcze ówczesne gospodarstwa lat 80. i 90. Wszystkiego było po trochu: krów, świń, kur czy gęsi.

– Mój dziadek mnie nauczył, że zawsze jest coś do roboty, a “lenistwo to najgorsza choroba”  A do babci to się chodziło na ploteczki i można się było dowiedzieć wszystkiego kto, gdzie z kim i dlaczego. I nikt tak nie opowiadał historii rodzinnych, jak babcia – mówi Magda.

Dziadek przekazał Zbigniewowi kilka umiejętności praktycznych. – Skorzystałem kilka razy w życiu, w tym w sytuacjach krytycznych: posługiwania się kosą, dojenia krów, zaprzęgania konia do wozu i pługa, a nawet orania (sam kiedyś zaorałem 30-arowe pole). Często o nich myślę, choć nie ma ich na tym świecie od kilku dekad.

Maciej: – Babcia nauczyła mnie jazdy na rowerze, a dziadek szeroko rozumianego majsterkowania, rozkładania i składania fiata 126p i rysunku technicznego.

Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna “Przyjaźń” w Sadkach 1976 r. Narodowe Archiwum Cyfrowe

Leszek: – Mnie też jeden z dziadków nauczył rysunku technicznego i posługiwania się suwakiem logarytmicznym, a drugi łowić ryby i wiązać węzły marynarskie  Babcie nauczyły mnie, że jak kobieta gotuje w kuchni, to lepiej nie zaglądać do garnków, bo można chochlą po głowie dostać.

Jakie wartości przekazali nam dziadkowie?

– Moi Dziadkowie byli rolnikami. Babcia nauczyła mnie empatii (choć nie znała tego słowa) i bycia życzliwym nawet dla ludzi, którzy źle życzą. Dziadek – chłopskiego uporu w pozytywnym tego słowa znaczeniu, dążenia do celu nawet najbardziej bolesną metodą prób i błędów – opowiada Zbigniew.

• Gosia: Bądź prawdziwa. Szanuj ludzi i naturę. Kochaj, dbaj. Zachwycaj się. I pracuj. Zawsze coś jest do roboty.
• Kasia: Szacunek do innych, empatia i nieprzejmowanie się błahostkami, które nie są w życiu najważniejsze.
• Magda: Bycie uczciwym, rzetelnym, to, że ciężką pracą i sumiennością można wiele osiągnąć.
• Basia: Dziel się tym, co potrafisz lub tym, co masz (babcia produkowała ilości jedzenia, przetworów i ubrań ponad miarę, nie umiała przestać, więc rozdawała sąsiadom, rodzinie, kościołowi), piękno ma wiele wymiarów i to nie jest próżność dobrze wyglądać (krawcowa, modnisia), szkoda życia na sen – ale akurat z tym się nie zgadzam.

Kasia podsumowuje wspomnienia refleksją na temat współczesności: – My dziś pędzimy, gonimy nie wiadomo za czym, a na wsi, nawet jak był problem, to zawsze znalazło się rozwiązanie.

Czas spędzony u dziadków wspominamy z rozrzewnieniem, często idealizując rzeczywistość. Jak stwierdza Magda, pewnie nie widzieliśmy dorosłych problemów, dramatów, trudnych wyborów. Dla nas była ta wiejska sielanka, pyszności, zapachy, kolory, dźwięki.