Ombudsman: reactie op hulp Ter Apel tijdens crisis 'onbehoorlijk en ongepast'

MiGreat deelde tijdens de crisis eten uit aan asielzoekers in Ter Apel.

Overheidsinstanties hebben ‘onbehoorlijk en ongepast gehandeld’ tijdens de crisissituatie in Ter Apel in de zomer van 2022. Dat zegt de Nationale Ombudsman in het rapport Verboden hulp te bieden?. Aangeboden hulpmiddelen werden afgepakt van asielzoekers en burgers die hulp boden, werden gewaarschuwd dat ze gearresteerd zouden worden.

In de zomer van 2022 was het aanmeldcentrum van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) overvol. Honderden mensen moesten zonder hulpmiddelen buiten in het gras wachten en slapen. Er was een gebrek aan hygiëne, drinkwater, toiletten, douches en beschutting en het weer was wisselend: van erg warm tot koud met buien.

‘Overheid schoot tekort’

Omwonenden en instanties boden de asielzoekers hulp omdat ‘de overheid tekortschoot’, schrijft ombudsman Reinier van Zutphen. Maar tenten, poncho’s en vuilniszakken die werden uitgedeeld, werden van de asielzoekers afgepakt en het werd verboden om thee uit te delen.

In deze video is te zien hoe vrijwilligers van hulporganisatie People for People dekentjes, tandpasta en zeep uitdeelden in Ter Apel:

Er werd een noodverordening ingesteld en mensen die de asielzoekers kwamen helpen, werd gedreigd dat ze vervolgd zouden worden. Terwijl je van een overheid mag verwachten dat ‘zij meedenkt en samenwerkt met burgers aan een oplossing, in plaats van burgers straft die hulp bieden’, vindt Van Zutphen. Daarbij was er volgens hem te weinig aandacht voor de humanitaire nood van de wachtende asielzoekers.

‘Bijzonder ongelukkig’

Dat de situatie anders had moeten worden aangepakt, erkennen ook de betrokken instanties waarmee Van Zutphen sprak. De focus lag volgens hen te veel op veiligheid en openbare orde en de reactie op hulpbieders was ‘bijzonder ongelukkig’, vinden ze nu.

De overheid zegt te willen leren van de situatie, maar dat stelt de ombudsman niet gerust, omdat ‘de kans dat asielzoekers weer buiten moeten slapen, nog altijd aanwezig is’. Ook ziet hij dat er sinds zijn aanbevelingen voor verbeteringen van de asielopvang van vorig jaar ‘vrijwel niets is veranderd’.

Herhaling voorkomen

Van Zutphen waarschuwt dan ook voor herhaling nu ‘een nieuw dieptepunt in de asielopvang zich aandient’, omdat het aanmeldcentrum opnieuw overvol is. “Iedereen die ik spreek wil een herhaling van de situatie van twee jaar geleden in Ter Apel voorkomen”, zegt hij.

Daarvoor is volgens hem solidariteit van alle Nederlandse gemeentebestuurders nodig. Ze moeten ‘nu gezamenlijk die handschoen oppakken, naast elkaar gaan staan en hun verantwoordelijkheid nemen in de opvang van asielzoekers’.

Ook MiGreat, dat tijdens de crisis onder meer dekens en verzorgingsproducten uitdeelde aan mensen in Ter Apel, vreest dat het opnieuw fout gaat. Een woordvoerder zegt tegen RTL Nieuws te hopen dat de gemeente het rapport van de ombudsman ziet als een oproep om mensen niet meer buiten te laten slapen. “De autoriteiten kijken er zelf ook niet positief op terug. Dat is fijn, maar we moeten nog zien of ze er iets mee doen.”