Nederlandse politici in verband gebracht met Russische propagandasite

Tsjechische premier Petr Fiala zegt dat een Russisch propaganda netwerk in heel Europa invloed probeert uit te oefenen.

De Tsjechische inlichtingendiensten zeggen dat ze een Russisch netwerk hebben opgerold dat propaganda verspreidt in Europa. FvD-leider Thierry Baudet en FvD-Europarlementariër Marcel de Graaff worden door Tsjechische media in verband gebracht met het netwerk.

Volgens de Tsjechische nieuwssite Denik N blijkt dat ook Nederlandse politici betrokken zijn bij de pro-Russische nieuwssite Voice of Europe. FvD-fractievoorzitter Baudet en FvD-europarlementariër De Graaff worden allebei genoemd. Denik N noemt het ‘één van de grootste Russische invloedsoperaties van de afgelopen jaren.’

Baudets naam wordt door Denik N genoemd omdat hij door Voice of Europe zou zijn geïnterviewd, De Graaff omdat hij een medewerker in dienst heeft die deel zou uitmaken van het onderzoek van de geheime diensten. Baudet zegt in een reactie tegen RTL Nieuws: “Wat is de beschuldiging precies? Dat ik geïnterviewd ben? Mag ik niet meer geïnterviewd worden? Sorry, ik vind dit zo nergens over gaan.”

In discrediet gebracht

Forum voor Democratie noemt de aantijgingen tegen Thierry Baudet en Marcel de Graaff op X ‘abjecte onzin’. Volgens de partij gaat het om een poging om hun politici in diskrediet te brengen.

Nederland is door Tsjechië op voorhand geïnformeerd, zegt demissionair minister De Jonge van Binnenlandse Zaken. Ook de Poolse veiligheidsdiensten hebben een reeks invallen gedaan bij een Russisch spionnennetwerk. Voor deze actie werkten de Polen samen met Tsjechië, waar het pro-Russisch propagandanetwerk werd opgerold.

Volgens de Tsjechische premier Petr Fiala wordt de pro-Russissche nieuwssite Voice of Europe gefinancierd met geld van de Russische overheid. De site zou zich specifiek richten op het verspreiden van pro-Russische en anti-Oekraïense informatie.

“De groep probeerde op EU-grondgebied operaties en activiteiten uit te voeren die gericht waren tegen de territoriale integriteit, soevereiniteit en onafhankelijkheid van Oekraïne”, zei premier Fiala tijdens een persconferentie over het Russische netwerk. “De activiteiten van de groep hebben ook het Europees parlement bereikt.”

Vlak voor Europese parlementsverkiezingen

“Dat de veiligheidsdiensten van een EU-land dit mededelen, is wel heel serieus”, zegt Mariëlle Wijermars, universitair docent politieke wetenschappen aan de Maastricht University en gespecialiseerd in Rusland. “Er is al veel onderzoek gedaan naar de manier waarop Rusland de publieke opinie in EU-lidstaten probeert te beïnvloeden, maar dit is een serieuze aantijging. Vooral ook omdat het vlak voor de Europese parlementsverkiezingen in juni gebeurt.”

Tijdens die verkiezingen is Oekraïne een belangrijk thema. Er is Rusland veel aan gelegen om het anti-Oekraïense sentiment juist nu aan te wakkeren, vertelt Wijermars. “Dit wordt in Rusland gezien als onderdeel van de buitenlands beleid en deel van oorlogsvoering. Het lijkt hier in aanloop naar de verkiezingen specifiek om Oekraïne te gaan.”

“De Russische overheid probeert de publieke opinie op meer manieren te beïnvloeden”, legt Wijermars uit. “De belangrijkste is het opzetten en financieren van grote, duidelijk pro-Russische mediabedrijven zoals RT (Russia Today).” Nieuwssites als Voice of Europe vallen in een tweede, kleinere categorie. “Ze lijken op gewone nieuwssites, maar als je kijkt naar de selectie van onderwerpen en de invalshoeken, dan zie je dat ze niet worden gemaakt volgens journalistieke normen.”

In een deel van de nieuwsberichten dragen die media bijvoorbeeld een heel duidelijk anti-Oekraïens of anti-immigratie standpunt uit. Een voorbeeld is het onderstaande bericht van Voice of Europe: ‘In Duitsland zijn buitenlanders zijn verantwoordelijk voor 100 procent van de ernstige seksuele mishandelingen.’

“Het is een bekende tactiek van het Kremlin om nieuwssites te gebruiken die er heel normaal uitzien, maar eigenlijk propaganda verspreiden”, vertelt Wijermars.

Hoe succesvol zulke nieuwssites zijn, is niet bekend. Vaak worden zogeheten ‘bots’ gebruikt om te zorgen dat de nieuwssites een breed publiek bereiken en veel worden gelezen. Bots zijn nep-accounts op sociale media die nieuwsartikelen kunnen delen, zodat meer mensen ze zien.

De nieuwssite Denik N meldt op basis van bronnen bij het Tsjechische ministerie van Buitenlandse Zaken dat politici uit Nederland, België, Duitsland, Frankrijk, Hongarije en Polen zich door Voice of Europe lieten betalen. De rechts-nationalistische Duitse partij Alternative für Deutschland wordt bij naam genoemd, verder is nog onduidelijk om welke politici het precies gaat.

Vriend van Poetin

De uitvoering van de nieuwssite Voice of Europe zou in handen zijn van twee pro-Russische Oekraïense mannen, Viktor Medvedtsjoek en Artem Martsjevski. Vooral Medvedtsjoek is in Oekraïne een bekende naam. Hij was decennialang actief in de Oekraïense politiek, waar hij bekend staat om zijn pro-Russische houding. Hij heeft zelfs een persoonlijke band met de Russische president Poetin: Poetin is de peetvader van de dochter van Medvedtsjoek.

Toen Rusland Oekraïne in februari 2022 binnenviel, gingen er geruchten dat Poetin Medvedtsjoek wilde aanstellen als president van Oekraïne. De Oekraïense autoriteiten plaatsten hem onder huisarrest, maar Medvedtsjoek wist te ontsnappen. Hij werd opgepakt door de Oekraïense politie toen hij probeerde om stiekem de grens over te steken om uit Oekraïne te vluchten.

Medvedtsjoek staat op sanctielijsten van de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk. Nu staat hij dus ook op de Tsjechische sanctielijst, net als Artem Martsjevski. Het betekent dat de twee geen zaken mogen doen in Tsjechië, en dat eventuele bankrekeningen van de mannen in Tsjechië worden bevroren.

‘Steun aan specifieke kandidaten’

Volgens de Tsjechische overheid gebruikte Medvedtsjoek de nieuwssite Voice of Europe “voor geheime financiële steun aan specifieke kandidaten bij de verkiezingen voor het Europees Parlement, met als doel om de belangen van het buitenlands beleid van de Russische Federatie te ondersteunen.”

De krant Denik N meldt op basis van een bron in de Tsjechische regering dat ‘het belangrijkste doel van Rusland was om het idee te verspreiden dat er alleen vrede zal zijn als Oekraïne stopt met het verdedigen van haar soevereiniteit en integriteit’. De Tsjechische inlichtingendiensten zeggen dat diverse Europese politici tegen betaling met Voice of Europe hebben samengewerkt.

De website van Voice of Europe is op dit moment niet bereikbaar. Mogelijk is de site al uit de lucht gehaald door veiligheidsdiensten. Vermoedelijk maken de Tsjechische autoriteiten in de komende dagen meer details bekend over de Russische propaganda operatie.