Wereldprimeur voor Nederland: resistente schimmels permanent in de gaten houden

Wereldprimeur voor Nederland: resistente schimmels permanent in de gaten houden

Nederland gaat een uniek screeningssysteem ontwikkelen voor schimmels, voornamelijk gericht op de toenemende gevaarlijke gist Candida auris. Dit initiatief is een samenwerking tussen het Radboudumc, het RIVM, het UMCG Groningen en het Canisius-Wilhemina Ziekenhuis.

Schimmelinfecties vormen een groeiende bedreiging voor de volksgezondheid, met name door de opkomst van resistente soorten. In 2012 waarschuwden Wouter van der Weijden en Erna van der Wal op Foodlog al voor dit gevaar. Het aantal schimmels dat, net als bacteriën, resistent is tegen medicatie neemt zienderogen toe. Dat is gevaarlijk voor mensen met een zwak immuunsysteem. Als de schimmel in de bloedbaan komt en organen aantast, kan dit fataal aflopen.

Ongeveer 35 tot 40% van de Nederlanders die met een ernstige schimmelinfectie in het ziekenhuis liggen, overleeft dit niet. Aan de resistente schimmel Aspergillus fumigatus zou al één patiënt per week in Nederland overlijden.

De resistentie tegen schimmelmedicatie is hoogstwaarschijnlijk het gevolg van het gebruik van schimmelbestrijdingsmiddelen in de landbouw, schreef Tedje van Asseldonk al eerder op Foodlog. De schimmelbestrijdingsmiddelen in de landbouw verschillen van de werkzame stoffen in humane medicatie, maar schimmels doen aan ‘kruisresistentie’. De schimmels die tegen het ene bestrijdingsmiddel resistent zijn, zijn dat ook tegen het andere middel.

De gist Candida auris heeft op dit moment de grootste prioriteit. Wereldwijd is die gist bezig aan een opmars. In Italië, Spanje, Griekenland en de Verenigde Staten zijn grote uitbraken gemeld. De schimmel is familie van de bekendere Candida albicans, die vaginale schimmelinfecties kan veroorzaken. Dat is vervelend, maar niet levensbedreigend. Het zusje Candida auris is dat wel. Candida auris is in staat lang buiten het lichaam te overleven en kan zich daardoor makkelijk verspreiden in gezondheidsinstellingen. Daarnaast is recent gebleken dat Candida auris in sommige gevallen resistent is tegen álle schimmeldodende middelen. In Nederland komt Candida auris nog niet vaak voor, maar de gezondheidsorganisaties willen een uitbraak in Nederland voor kunnen zijn..

Het screeningssysteem moet daarbij gaan helpen. Door rioolwater en mensen met infecties te analyseren, kunnen de onderzoekers inzicht krijgen in welke schimmels er circuleren. “Om een mogelijke uitbraak voor te zijn, is het goed om te weten in welke mate deze schimmel echt rondwaart,” zegt projectleider Eelco Meijer tegen de NOS. Dit systeem zal Nederland niet alleen in staat stellen snel te reageren op verspreiding en mogelijke uitbraken, maar ook bijdragen aan een beter begrip van de prevalentie en genetische samenstelling van schimmels. De onderzoekers maken gebruik van een grote uitbraak in Griekenland om hun vaardigheden en inzicht te trainen. “Dat land heeft moeite de uitbraak onder controle te krijgen. Dat willen we in Nederland natuurlijk voorkomen, en daarom moeten we weten waarom het daar wel misgaat,” zegt Meijer.

Voor dit systeem stelde ZonMw een subsidie van bijna een half miljoen euro beschikbaar. Nederland is het eerste land in de wereld dat deze surveillance gaat implementeren.