Hof: Israël moet doden Gaza voorkomen, Hamas moet gijzelaars vrijlaten

Actievoerders met een Palestijnse vlag bij het Vredespaleis in Den Haag.

Israël moet alle redelijke maatregelen nemen om doden en slachtoffers in Gaza te voorkomen. Dat heeft het Internationaal Gerechtshof (ICJ) bekendgemaakt in een tussentijdse uitspraak in de zaak die door Zuid-Afrika is aangespannen. Het land beschuldigt Israël van het plegen van genocide in Gaza.

Concreet houden de maatregelen in dat Israël er alles aan moet doen om geen Palestijnen te doden of te verwonden. Ook moet Israël maatregelen nemen om humanitaire hulp aan Gaza mogelijk te maken. Eventueel bewijsmateriaal van het conflict mag niet worden vernietigd. Israël moet binnen een maand verslag doen over de genomen maatregelen om aan de tussentijdse eis te voldoen.

Hamas is opgedragen om alle gijzelaars onmiddellijk vrij te laten.

Risico op genocide

De voorzitter zegt bezorgd te zijn over de ‘menselijke tragedie’ in Gaza. Meerdere claims van Zuid-Afrika over het handelen van Israël in Gaza zijn volgens het ICJ plausibel. Zuid-Afrika wees bij de aanklacht onder meer op het hoge dodental in Gaza, de aanvallen op ziekenhuizen en dreigementen van Israëlische politici om Gaza ‘onbewoonbaar te maken’.

Israël beroept zich vooral op het recht op zelfverdediging, zei Midden-Oosten correspondent Olaf Koens eerder over de zaak. ”Israël zal beargumenteren dat het in zijn recht staat, en schuift alle verantwoordelijkheid voor het leed in Gaza in de schoenen van Hamas, dat op 7 oktober Israël aanviel.”

Juridisch bindend

De tussentijdse uitspraak is juridisch bindend. Israël zal de maatregelen dus moeten uitvoeren. Het moet in de praktijk nog blijken of Israël zich daar ook echt aan houdt, stelt universitair hoofddocent Internationaal Strafrecht Sergey Vasiliev. De Israëlische premier Benjamin Netanyahu heeft twee weken geleden nog gezegd dat niets Israël zal tegenhouden in de oorlog tegen Hamas.

Zelfs als de ICJ de voorlopige maatregelen niet kan afdwingen, heeft de uitspraak toch een aanzienlijk politiek en diplomatiek gewicht, stelt Iva Vukušić, expert op het gebied van oorlogsmisdaden aan de Universiteit van Utrecht. De rechter geeft met een dergelijke uitspraak namelijk aan dat er wel een risico bestaat van een onherstelbare schade met betrekking tot de naleving van het Genocideverdrag door Israël.

Israëls bondgenoten, waaronder de Verenigde Staten en Nederland, moeten dan gaan nadenken hoe ze die uitspraak gaan interpreteren en toepassen in hun internationale betrekkingen.