Spreidingswet gaat 1 februari in, maar eventuele dwang pas in 2025

Spreidingswet gaat 1 februari in, maar eventuele dwang pas in 2025

DEN HAAG (ANP) – De spreidingswet gaat al op 1 februari in, maar dat betekent niet dat gemeenten meteen vanaf dat moment kunnen worden gedwongen om asielzoekers op te vangen. Pas aan het eind van dit jaar moet de verdeling van het aantal geraamde opvangplekken over gemeenten in de twaalf provincies klaar zijn. De minister van Justitie en Veiligheid neemt op 31 december een officieel besluit over de verdeling. Daarna hebben gemeenten nog uiterlijk zes maanden de tijd om de opvangplekken te realiseren.

Begin februari horen provincies hoeveel plekken ze moeten regelen. Het is niet zo dat in alle gemeenten asielopvang hoeft te komen. De provincie bespreekt de mogelijkheden eerst met de gemeenten. Op 1 november moeten de twaalf provincies aan het departement doorgeven of gemeenten voldoende plekken aanbieden om de taakstelling te halen. Als het niet lukt om het aantal opgelegde opvangplekken te spreiden, kan het ministerie de druk opvoeren. Uiteindelijk kan een provincie of gemeente worden gedwongen, maar dat zal dus pas ergens in 2025 zijn. De minister kan dan een locatie aanwijzen waar opvang moet komen.

Het gaat bij de spreidingswet om reguliere opvangplekken of plekken voor jonge alleenstaande asielzoekers (amv’s). Als er genoeg gewone asielcentra zijn is de (crisis-)noodopvang in sporthallen, vakantieparken, boten en andere tijdelijke locaties niet meer of minder nodig. De afgelopen jaren was de asielopvang afgebouwd terwijl er nu meer asielzoekers komen.

Noodopvang laat te wensen over

Daarom moesten de inmiddels demissionaire asielstaatssecretaris Eric van der Burg, zijn ambtenaren en het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) veel energie erin steken om gemeenten ertoe te bewegen tijdelijke noodopvang te regelen. Deze opvang laat te wensen over, door onder meer slechte hygiëne en weinig privacy. Ook voor kinderen is deze opvang slecht. De rechter en de inspectie hebben hierover enkele keren vernietigend geoordeeld.

Van der Burg heeft de spreidingswet in 2022, toen de asielcrisis op het hoogtepunt was, bedacht omdat de nood hoog was. Nog steeds doet bijna de helft van de 342 gemeenten niets of weinig aan asielopvang. De spreidingswet kan leiden tot kleinere opvanglocaties. Dat kan in gemeenten goed vallen, omdat ze vaak opzien tegen grote aantallen asielzoekers tegelijk. Gemeenten hoeven overigens niet te wachten op de termijnen, maar kunnen meteen al aan de slag, hoopt de staatssecretaris.

Gemeenten krijgen van het Rijk geld voor de opvang. Als ze vrijwillig meer asielzoekers opvangen dan nodig, dan krijgen ze een bonus.