Angst in Oekraïne om nieuwe hypersonische Russische raket

Proeflancering van Zircon raket in 2021

Oekraïne waarschuwt dat Rusland vaker hypersonische raketten wil gebruiken om Oekraïense steden aan te vallen. Als dat gebeurt, is er voor burgers weinig tijd om een schuilplaats te zoeken. Afgelopen maandag vuurde Rusland twee van zulke raketten af op de hoofdstad Kyiv.

Toen Kyiv maandag werd aangevallen door Russische raketten, zaten er maar zo’n tien seconden tussen het begin van het luchtalarm en de eerste explosies. De knallen bleken het geluid van de Oekraïense Patriot-luchtafweersystemen, die twee hypersonische Russische raketten uit de lucht neerschoten.

Op het moment dat de sirene van het luchtalarm begint te loeien hebben burgers in de hoofdstad meestal vijftien tot twintig minuten de tijd om dekking te zoeken. Maar nu had Rusland twee nieuwe hypersonische wapens afgevuurd, zogeheten Zircon-raketten. Ze vlogen zo snel dat het luchtalarm burgers niet op tijd kon waarschuwen.

De brokstukken van de Zircon-raketten vielen neer in de stad. Daardoor zijn tien mensen gewond geraakt.

“Als je slechts een deel van de raket weet te vernietigen, dan kan de raket alsnog met een intacte bom op de grond terechtkomen. Bijvoorbeeld in een woonwijk”, zegt defensiedeskundige Peter Wijninga van het Haagse Centrum voor Strategische Studies. “Daar kan de bom nog heel veel schade aanrichten en slachtoffers maken. Dat is het enge van die raketten.”

Hypersonisch

Rusland zou Oekraïne nu twee keer hebben aangevallen met de nieuwe raketten. Beide keren was hoofdstad Kyiv het doelwit. De Zircon zou volgens Rusland met een topsnelheid van bijna 10.000 kilometer per uur op zijn doel afvliegen. Door zijn hoge snelheid wordt de raket hypersonisch genoemd. “De Russen gebruiken twee soorten hypersonische raketten”, vertelt Peter Wijninga. “Dat zijn de Kinzjal, en nu ook de Zircon.”

“De Kinzjal bereikt in de eindfase van zijn vlucht een hypersonische snelheid”, legt Wijninga uit. “Bij de Zircon is dat wat anders, omdat die het grootste gedeelte van zijn vlucht hypersonisch vliegt. En dat betekent dat de waarschuwingstijd heel kort is.”

Het zorgt ervoor dat burgers pas vlak voor de raketinslag weten dat er raket aankomt. Ze hebben nauwelijks tijd om een schuilplaats te zoeken voor als de raket neerkomt, of om te schuilen voor eventuele brokstukken die naar beneden kunnen storten. Omdat de raket op elk moment overal kan inslaan, is het niet alleen een militair maar ook een psychologisch wapen.

“De Zircon is echt vanaf de tekentafel ontwikkeld”, zegt Peter Wijninga. De Russische president Poetin zei in 2022 dat de raket onderdeel uitmaakt van een ‘nieuwe generatie’ van Russische wapens. Omdat ze zo geavanceerd zijn, zijn de raketten erg duur om te produceren. Vermoedelijk heeft Rusland er daarom nog niet veel tot zijn beschikking.

Woordvoerder van het Oekraïense leger Natalia Hoemenjoek waarschuwde gisteren dat Rusland tientallen van zulke raketten klaar heeft liggen, om er de komende tijd meer af te vuren. “Rusland kan daarmee regelmatig voor gerichte terreur zorgen, waarbij de hoofdstad een belangrijk doelwit is.” Om te zorgen dat burgers genoeg tijd krijgen om te schuilen, wil Oekraïne het luchtalarm in grote delen van het land al laten afgaan voordat de Zircon wordt afgevuurd.

Er zijn ook twijfels over de effectiviteit van Zircon-raketten. Zo zegt Andrii Koeltsjitsky, hoofd van een militair onderzoekscentrum in Kyiv, dat de Zircon ‘niet het werk uitvoert waarvoor het is gemaakt’, namelijk het omzeilen van de Oekraïense luchtverdediging’. Met de duurste en meest geavanceerde raketten van de Patriot-luchtafweersystemen kan Oekraïne de raketten tot nu toe grotendeels uitschakelen.

Hoge staat van paraatheid

De nieuwe raket zorgt in Oekraïne voor een extra gevoel van onveiligheid, en ook voor extra druk op de Oekraïense luchtafweer. “Het betekent dat de systemen die geschikt zijn om zo’n projectiel neer te halen, zoals de Patriot, eigenlijk 24/7 in hoge staat van paraatheid moeten zijn”, vertelt Wijninga, die zelf ook als luchtmachtofficier met Patriotsystemen heeft gewerkt.

Rusland vuurt de nieuwe raketten af op het moment dat de Oekraïense luchtafweer op lijkt te raken. Oekraïne zegt dat het veel meer Patriot-systemen en munitie nodig heeft dan wat de Verenigde Staten en Europa tot nu toe hebben geleverd. Door de inzet van Zircon-raketten wordt die nood voor Oekraïne alleen maar hoger.