Türkiye’de nüfus artışı neredeyse durdu: Nüfus artışı ve doğurganlık hızında Avrupa’da durum ne?

Doğum oranları

Türkiye’nin nüfusu 2023 yılında neredeyse hiç artmadı. 2023 sonu itibarıyla Türkiye’de ikamet eden kişi sayısı bir önceki yıla göre sadece 92 bin 824 kişi artarak 85 milyon 372 bin kişi oldu. Yıllık nüfus artış hızı hızı 2022 yılında binde 7,1 iken, 2023 yılında binde 1,1 şeklinde kayda geçti.

Türkiye’de nüfus artış 2022 yılında AB ortalamasının az üstündeydi. Ancak bu keskin düşüşün ardından 2023 yılında AB ortalamasının altına düşmesi gündemde. Türkiye’de doğurganlık hızı da kademeli şekilde düşüyor.

Türkiye’nin nüfusu 2022 yılında 85 milyon 280 bin idi. 2023 yılındaki artış ise sadece 93 bin kişi oldu. Bu düşüşte Türkiye’de ikamet eden yabancı nüfusun azalmasının rolü var. Yabancı nüfus bir önceki yıla göre 253 bin azalarak 1 milyon 571 bin kişi oldu.

Nüfus 15 yılda 13,9 milyon arttı

Türkiye’nin nüfusu 2008 yılında 71 milyon 517 bin kişiydi. Böylece son 15 yılda ülkenin nüfusu 13 milyon 855 bin artış gösterdi.

Nüfus artış hızı durma noktasına geldi

Yıllık nüfus artış hızı, iki sayım tarihi arasındaki dönemde her bin nüfus için yıllık artan nüfusu gösteriyor. Bu hızın sıfırın altında olması, nüfusun düştüğünü gösteriyor. 2023’te nüfus artış hızı binde 1,1 gerçekleşti. Bu oran 2001’den bu yana açık ara en düşük oran.

Yıllık nüfus artış hızı Covid-19 pandemisinin hakim olduğu 2020 yılında binde 5,5’e düşmüş, bu son 20 senedeki en düşük oran olmuştu. 2023 yılına gelince kadar 2020 ve 2022 yılları haricinde nüfus artış hızı binde 10’un altına düşmemişti.

Avrupa’da nüfus artış hızı ne durumda?

Avrupa’ya son veriler 2022 yılına ait. Buna göre AB genelinde 2022’de yıllık nüfus artış hızı binde 6,1 gerçekleşti. AB’de en yüksek nüfus artış hızı binde 41,2 ile Malta’da oldu.

Avusturya, Almanya, Hollanda, İspanya ve Belçika gibi Avrupa’nın önde gelen ülkelerinde nüfus artış hızı hem Türkiye’den hem de AB ortalamasının üstünde gerçekleşti.

Avrupa’da nüfusu azalan ülkeler hangisi?

Avrupa’da çok sayıda ülkede nüfus artış hızı eksi seviyede. Yani, nüfusu 2021 yılına göre geriledi.

AB ülkeleri içinde binde 9,5 ile en yüksek düşüş Macaristan’da gerçekleşti. Aday veya potansiyel aday ülkeler dahil edildiğinde ise Moldova’daki nüfus artış hızı eksi binde -35,6 oldu, ardından binde -19,7 ile Sırbistan geliyor.

Türkiye’nin komşularından Yunanistan ve Bulgaristan’da nüfus artış hızı eksi seviyede. Nüfusun düştüğü diğer AB ülkeler ise şunlar: Slovakya, İtalya, Hırvatistan, Polonya,

Balkan ülkelerindeki düşüş de dikkat çekici.

Son 15 senede nüfus artış hızı nasıl değişti?

Sadece 2022 yılına değil; 2008-2022 arasındaki son 15 yılda nüfus artış hızına bakmak eğilimi görmek için daha faydalı.

AB ve 7 ülkeye yakından bakıldığında şu sonuç ortaya çıkıyor:

• AB’de pandemi dönemi haricinde hep artış var ancak bu oran yüzde 1-2 civarında seyrediyor.
• Türkiye, Fransa ve İsveç’te her sene nüfus artışı gerçekleşti.
• Bulgaristan’da her sene nüfus düşüyor.
• Yunanistan ve İtalya’da yaklaşık son 10 yıldan bu yana nüfus her sene azalıyor

Doğurganlık hızı ne durumda?

Türkiye’de toplam doğurganlık hızı son 20 yılda kademeli şekilde düşüyor. 2001 yılında 2,38 çocuk iken 2022 yılında 1,62 çocuk olarak gerçekleşti.

Toplam doğurganlık hızı, bir kadının doğurgan olduğu dönem olan 15-49 yaş grubunda doğurabileceği ortalama çocuk sayısını gösteriyor.

Özellikle 2014’ten bu yana her sene düşüş sözkonusu.

Türkiye, nüfusun yenilenme düzeyinin altında

Doğurganlığın nüfusun yenilenme düzeyi olan 2,10 olarak kabul ediliyor. Türkiye bu oranın altında bulunuyor.

2022 yılında Avrupa’da toplam doğurganlık hızının en yüksek olduğu ülke Fransa (1,79) oldu. AB ortalaması ise 1,53 gerçekleşti. Türkiye ise 36 ülke içinde 6. Sırada.

Doğurganlık hızının en düşük olduğu ülkeler ise Malta ve İspanya.