Wcześniej nikt nie troszczył się o ruiny. Teraz to, co z wieży zostało, będzie trwało

To była nie lada gratka dla miłośników historii starego Szczecina. Przeczesywali teren w Lesie Arkońskim wokół ruin Wieży Quistorpa w poszukiwaniu pamiątek z przeszłości. W przyszłości pozostałości budowli mają być zabezpieczone.

Okazją do spotkania były prace przygotowawcze związane z realizacją projektu Szczecińskiego Budżetu Obywatelskiego, który ma na celu uporządkowanie i zagospodarowanie terenu wokół Wieży Quistorpa. Zanim jednak na dobre ruszy realizacja projektu, należało dokładnie przyjrzeć się i zinwentaryzować to, co kryją jeszcze okolice wieży.

Co udało się znaleźć?

- Kilkaset oryginalnych elementów - kształtek ceglanych, detali kamiennych i betonowych, elementów metaloplastyki, a nawet rozbitych oryginalnych toalet i przedwojennych butelek po piwie z porcelankami. Wszystkie elementy zostały posegregowane oraz udokumentowane, a w dalszej kolejności posłużą jako eksponaty przy planowanej na ten rok inwestycji polegającej na zabezpieczeniu wieży i uporządkowaniu jej otoczenia - zapewnia Michał Dębowski, Miejski Konserwator Zabytków w Szczecinie.

Ładnie wśród ruin

Zadanie w ramach SBO 2022 obejmuje rewitalizację terenu, na którym znajdują się ruiny Wieży Quistorpa, w szczególności oświetlenie terenu lampami parkowymi (zarówno teren dookoła wieży, jak i ścieżka do niego prowadząca od ulicy Arkońskiej), oczyszczenie ruin z graffiti oraz zabezpieczenie ich przed dalszym niszczeniem, a także umieszczenie tablicy informującej o historii wieży oraz o jej inwestorze.

Ważną rolę w tym planie odegrają odnalezione w lesie artefakty.

- Ich katalogowanie zostanie zakończone przed rozpoczęciem inwestycji i wtedy też zostanie podjęta ostateczna decyzja dotycząca wyeksponowania odnalezionych fragmentów, ale na ten moment zakładamy, że wszystkie elementy zostaną wyeksponowane. Jeśli chodzi o realizację samego projektu rewitalizacji Wieży Quistorpa, to trwają przygotowania do ogłoszenia przetargu - informuje Paulina Łątka z Urzędu Miasta Szczecin.

Ku pamięci seniora rodu

Niegdyś wysoka na prawie 50 metrów wieża w szczecińskim lesie nie znalazła się przypadkiem. To efekt starań syna, żeby upamiętnić ojca.

Martin, syn przedsiębiorcy i filantropa Johanna Quistorpa, na początku XX wieku na Wzgórzu Arkony w Lasku Arkońskim polecił wybudować upamiętniającą jego ojca wieżę. Budowla została wzniesiona według projektu berlińskiego architekta Franza Schwechtena, autora m.in. kościoła pamięci Cesarza Wilhelma i domu koncertowego w Szczecinie. Projekt wieży został zatwierdzony 1 stycznia 1900 roku, 17 lutego 1902 r. wieża osiągnęła stan surowy, a prace wykończeniowe trwały do 23 marca 1904 r. Wieżę uroczyście otwarto 14 maja 1904 r. Obiekt był wysoki na 45 metrów, a z masztem mierzył nawet 52 metry. Częściowo wieża była zdobiona glazurowanym ceramicznym detalem. Narożne filary kamiennej podstawy wzbogacono alegorycznymi rzeźbami Handlu i Przemysłu, dłuta Ludwiga Manzla.

Na pierwszej kondygnacji działała kawiarnia, a dzięki otwartym arkadom dostępna była z każdej strony. Pomieszczenie to przykryte zostało krzyżowym sklepieniem, a zamiast dachu wykonano nad nim taras widokowy. W środkowej części tarasu znajdował się sześcioboczny trzon wieży, który przechodził w kształt cylindra i zakończony był krenelażem. Budowlę wieńczyła cylindryczna wieżyczka. Do Wieży Quistorpa dostać się można było od strony obecnej ulicy Arkońskiej. Prowadziły do niej szerokie kamienne schody, ułatwiające spacerowiczom pokonanie stromego odcinka drogi.

Wieża, jedna z większych atrakcji turystycznych, wraz z okolicznym obszarem, zagospodarowanymi licznymi alejkami i piękną ogrodową zielenią, stanowiła punkt docelowy szczecinian w trakcie spacerów. W kwietniu 1914 r. sroga burza zniszczyła szklaną kopułę budowli wraz z górnym balkonem. W lipcu tego samego roku rozpoczęto remont, a na szczycie zamontowano piorunochron firmy Teske ze Skolwina.

W wieży znajdowała się sala pamięci Johanna Quistorpa, a w kawiarni jego popiersie. W 1945 r. konstrukcja została wysadzona w powietrze, a do dziś przetrwał parter budowli.

Wizja szklanej wieży

W czerwcu 2009 r. światło dzienne ujrzał pomysł, który miała dać Wieży Quistorpa drugie życie. Ówczesna miejska konserwator zabytków szukała nawet inwestora, który podjąłby się odbudowy konstrukcji. By zachęcić do tego, zleciła wykonanie koncepcji architektonicznej.

Nowa-stara wieża na obrazkach prezentowała się okazale. Była przeszklona i nowoczesna, ale stojąca na zabytkowych kamiennych podstawach. Architekt nie pokusił się o wierne odwzorowanie dawnego budynku, ale zaproponował współczesną formę. Do wieży miały prowadzić odrestaurowane schody.

Z sensacyjnych planów nic nie wyszło.