Eksperci martwią się nowym wariantem ospy. "Wszystkie kraje powinny się przygotować"

W Teksasie zmarł pierwszy zakażony wirusem małpiej ospy. Nadal nie ma pewności, czy infekcja była główną przyczyną zgonu.

Od czasu globalnej epidemii ospy małpiej w 2022 r. wirus nie zniknął. Nadal stosunkowo szybko mutuje i coraz lepiej przystosowuje się do ludzkiego środowiska.

Mpox (dawna nazwa choroby - ospa małpia) to choroba zakaźna wywoływana przez wirusa MPXV. To dwuniciowy wirus DNA, który może zakażać zwierzęta i ludzi. Ten wirus jest powiązany z wirusem ospy prawdziwej, ospy krowiej i innych wirusów ospy zwierzęcej (natomiast nie jest powiązany wirusem ospy wietrznej). Przenosi się między ludźmi poprzez bliski kontakt z otwartymi pęcherzami, płynami ustrojowymi, kropelkami oddechowymi lub skażonymi materiałami (pościel i odzież). Może też przeskoczyć ze zwierząt na ludzi, możliwe jest też zakażenie się przez spożycie mięsa chorych dzikich zwierząt.

Objawy Mpox (ospy małpiej)

Objawy pojawiają się zwykle w ciągu tygodnia od zakażenia, choć zdarza się, że okres wylęgania się choroby jest inny (1–21 dni po narażeniu na wirusa - według Światowej Organizacji Zdrowia). Infekcja utrzymuje się od dwóch do czterech tygodni, w zależności od tego, jak na wirusa zareaguje układ odpornościowy. Na ciężki przebieg choroby, powikłania i śmierć narażone są przede wszystkim dzieci, kobiety w ciąży i osoby z osłabionym układem immunologicznym. Współczynnik śmiertelności jest różny – może wynosić nawet 10 proc.

Kolejność objawów:

• gorączka;
• bóle mięśni;
• ból gardła;
• wysypka skórna i śluzówkowa;
• obrzęk węzłów chłonnych (Limfadenopatia).

Wysypka może przejść w pęcherze wypełnione płynem surowiczym. Niekiedy infekcja nie daje żadnych widocznych objawów.  Aby potwierdzić chorobę wykonuje się test PCR - to metoda wykrywania wirusowego DNA metodą reakcji łańcuchowej polimerazy (test molekularny polegający na wykryciu materiału genetycznego wirusa w próbce uzyskanej od pacjenta). Próbki pobiera się bezpośrednio z wysypki – skóry, płynu lub strupów – poprzez pobranie wymazu. W przypadku braku zmian skórnych, test można wykonać na wymazach z jamy ustnej i gardła, odbytu lub odbytu (wynik negatywny nie wystarczy, aby wykluczyć zakażenie MPXV).

Epidemia 2022 roku

Mpox został po raz pierwszy wykryty w latach 50. XX wieku u małp laboratoryjnych, stąd pierwotna nazwa choroby. Pierwszy przypadek zakażenia się człowieka odnotowano w 1970 roku w Demokratycznej Republice Konga. Od tego czasu słyszało się o zachorowaniach, ale były to pojedyncze przypadki, przede wszystkim w zachodniej i środkowej Afryce. 2022 rok staje się początkiem epidemii ospy małpiej na świecie - wirus MPXV atakuje nie tylko w zachodniej i środkowej Afryce. Zachorowania na Mpox zgłasza 117 krajów świata. Od tego czasu potwierdzono już 95 226 przypadków i 185 zgonów.

Wirus ospy małpiej mutuje

Tym, co niepokoi ekspertów, jest możliwość pojawienia się takich wariantów wirusa, który będą potrafiły szybko przenosić się między ludźmi. Ponieważ jest to stosunkowo duży wirus, zmienia się jednak wolniej niż inne, znane nam wirusy, na przykład SARS-CoV-2 (odpowiada za COVID-19). Do 2022 roku rozpoznano dwa klady MPXV (klad w biologii to grupa organizmów składająca się ze wspólnego przodka i wszystkich jego potomków):

• klad I, wcześniej nazywany kladem Kotliny Kongo;
• klad II, wcześniej nazywany kladem Afryki Zachodniej, który obejmuje podklady IIa i IIb.

Klad I powiązano z ciężką chorobą i wyższym wskaźnikiem śmiertelności, klad II natomiast wywołuje lżejsze objawy. Około 2016 r. zauważono, że warianty z kladu II łatwiej rozprzestrzeniają się między ludźmi. Okazało się bowiem, że tymczasem wirus zmutował i teraz łatwiej jest mu zakażać ludzi. Powstał nowy klad, nazwany kladem IIb, który wydaje się mieć zmniejszoną zjadliwość w porównaniu z innymi kladami II, ale za to szybciej się rozprzestrzenia. Mpox nadal więc przystosowuje się do ludzi i staje się coraz bardziej zróżnicowany genetycznie - w 2023 r. w Kongo zidentyfikowano nową gałąź kladu I – klad Ib.

- To bardzo niepokojące, zwłaszcza biorąc pod uwagę, że Mpox z kladu I był powiązany z cięższą chorobą i wyższym wskaźnikiem śmiertelności. Nadal nie do końca rozumiemy, dlaczego ten wirus staje się bardziej zróżnicowany genetycznie w tak krótkim czasie - pisze na łamach "The Conversation" Cheryl Walter, wykładowczyni nauk biomedycznych na Uniwersytecie w Hull (brytyjska uczelnia publiczna).

Przeciwko temu wirusowi nie mamy szczepionki. Aby się chronić, można wziąć szczepionkę przeciwko ospie prawdziwej, która daje tak zwaną odporność krzyżową. W Unii Europejskiej dopuszczono do obrotu szczepionkę przeciw ospie prawdziwej o nazwie ImvanexTM. To preparat trzeciej generacji, który zawiera zmodyfikowany szczep wirusa ospy Ankara-MVA.

- Nowy szczep kladu I MPXV, powiązany z przenoszeniem się z człowieka na człowieka, stwarza ponowne ryzyko rozprzestrzeniania się transgranicznego i międzynarodowego, co może potencjalnie prowadzić do zwiększonego ryzyka ciężkiej choroby - informuje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO).

- Wszystkie kraje powinny się przygotować (...). Należy wzmocnić komunikację na temat zagrożeń związanych z przenoszeniem ospy drogą płciową, zwłaszcza wśród grup najbardziej narażonych na ryzyko oraz osób i gospodarstw domowych dotkniętych tą chorobą - pisze WHO.

Jeśli chodzi o kraje Unii Europejskiej, to przypadki ospy małpiej zostały zgłoszone w ośmiu państwach  (Belgia, Francja, Niemcy, Włochy, Portugalia, Hiszpania, Szwecja i Holandia).