Rusland speelt hoog spel en paait Europese landen met goedkoop gas, in een poging om cruciale Oekraïense pijpleiding te behouden
REUTERS
De verkoop van gas door Rusland aan West-Europa is na de inval in Oekraïne vrijwel stilgevallen. Dat betekent echter niet dat Rusland helemaal geen gas meer verkoopt in Europa. Cruciaal is een gaspijpleiding die via Oekraïne loopt en onder meer Hongarije, Slowakije en Oostenrijk van Russisch gas voorziet.
De toekomst van deze gaspijpleiding staat de komende zes maanden echter op het spel. De contracten voor de transitroute tussen Rusland en Oekraïne lopen dan af en Oekraïne moet beslissen of de doorvoerroute van Russisch gas helemaal wordt afgesloten.
Rusland anticipeert hier momenteel op door gas met met fikse kortingen aan afnemers in Oost- en Centraal-Europa te verkopen, signaleert de denktank Center for European Policy Analysis.
Hiermee wil Rusland steun krijgen voor behoud van de Oekraïense transitpijpleiding. Over minder dan zes maanden loopt het contract voor de belangrijke pijpleiding af.
"Er staat veel op het spel. De beslissing over de Oekraïense doorvoer is niet alleen van invloed op de veiligheid van dat land op de lange termijn, maar ook van belang voor het energiebeleid van heel Europa en uiteindelijk het lot van de Russische gasbusiness zelf", schrijft analist Aura Sabadus in een rapport van de denktank.
Nadat Rusland in 2022 Oekraïne was binnengevallen, viel een groot deel van Europa weg als afzetmarkt van de Russische gasindustrie. Staatsgasgigant Gazprom kondigde in 2022 zijn grootste verlies in 25 jaar aan. Volgens een interne schatting van Gazprom is het onwaarschijnlijk dat het verlies van Europese gasverkopen de komende tien jaar elders gecompenseerd kan worden.
Rusland probeert wel alternatieve afnemers van zijn gas te vinden, maar lijkt intussen ook in te zetten op behoud van klanten in Europa. Als Oekraïne besluit het contract over de cruciale pijpleiding niet te verlengen, heeft dat dramatische gevolgen voor Rusland en is zelfs een faillissement van Gazprom niet uitgesloten.
Daarom worden de Centraal- en Oost-Europese afnemers momenteel gepaaid met kortingen van minimaal 10 procent voor Russisch gas. Volgens de analyse van CEPA is er in Slowakije, Hongarije en Oostenrijk daardoor meer interesse om de Russische gastoevoer te behouden.
Oekraïense politici hebben van hun kant verklaard dat ze het contract niet zullen verlengen, hoewel het land onder druk staat om in de aanloop naar de winter meer gas te gaan leveren aan Europese kopers via de Russische transitroute. Een alternatief hiervoor zou de levering van gas via Polen kunnen zijn, aldus het rapport van CEPA.
Russische staat haalt meer inkomsten binnen uit olie in juni
Intussen wordt juni waarschijnlijk een goede maand voor de inkomsten van Rusland uit de internationale verkoop van olie. Volgens persbureau Reuters zullen energie-inkomsten van Rusland deze maand naar verwachting stijgen tot omgerekend 9,4 miljard dollar, een toename van ongeveer 50 procent ten opzichte van de 6 miljard dollar die de staat in juni vorig jaar binnenhaalde uit olie- en gasverkopen.
Dat is een grote opsteker voor het Kremlin, aangezien de olie- en gasinkomsten de afgelopen 10 jaar maar liefst de helft van de totale staatsinkomsten uitmaakten.
De stijging van de staatsinkomsten is grotendeels te danken aan het feit dat de Russische staat per saldo minder subsidies verstrekt aan de Russische olieraffinaderijen. Die worden hierdoor aangemoedigd om olie te exporteren in het buitenland tegen hogere verkoopprijzen. Dat levert de staat dan weer meer belastinginkomsten op.
Russische energiebedrijven slagen er tot nog toe redelijk goed in om westerse sancties te omzeilen. Westerse landen hebben onder meer een prijsplafond ingesteld voor de internationale verkoop van Russische olie van 60 dollar per vat.
Rusland is er echter in geslaagd om zijn olie tegen hogere prijzen te verkopen en energieproducten te slijten via onder meer een schaduwvloot van olietankers. China en India zijn hierbij belangrijke afnemers geworden van Russische olie.
Dit wil niet zeggen dat de westerse sancties helemaal geen pijn doen. De centrale bank van Rusland heeft toegegeven dat sancties een belemmering vormen voor de energiehandel. De economie van Moskou lijkt ook het effect te voelen van de stijgende kosten van de oorlog tegen Oekraïne, waarbij Rusland kampt met een relatief hoge inflatie van ruim 8 procent.