Gemeente Deventer eist 1,8 miljoen van Rijkswaterstaat om 'gepikte grond'

De verbreding van de A1 bij Deventer zorgt voor een hoogopgelopen ruzie tussen de gemeente Deventer en Rijkswaterstaat. De gemeente wil geld zien, omdat er 'grond is gepikt' voor de verbreding door Rijkswaterstaat. De rijksdienst geeft echter geen gehoor en daarom stapte Deventer naar de rechter.

"Deventer heeft een stuk grond van het bedrijvenpark afgestaan voor de verbreding van de A1", zegt wethouder Jaimi van Essen tegen RTL Z. "We willen compensatie voor de geleden schade, want het kan niet zo zijn dat inwoners uit Deventer meer betalen voor de verbreding van de A1 dan de rest van Nederland."

Schadevergoeding

Hoewel de verbreding van de A1 is afgerond, speelt het geschil tussen de gemeente en Rijkswaterstaat, dat valt onder het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, al jaren. Voor een ruimere afrit bij de afslag Deventer-centrum en een nieuwe oprit voor het verkeer vanuit Zutphen was extra grond nodig. Grond die de gemeente aan het exploiteren was voor een groot bedrijventerrein.

Om de verbreding van de A1 niet in de weg te zitten, stemde de gemeente Deventer in met het vrijgeven van de eigen grond voor algemeen belang. "Het gaat om 1,7 hectare. Die grond hebben we dus niet kunnen verkopen aan bedrijven", legt Van Essen uit. "Bovendien zouden kopers ook meebetalen aan voorzieningen op het bedrijvenpark. Ook die inkomsten loopt Deventer mis."

Lang dachten Rijkswaterstaat en de gemeente dat ze het wel eens zouden worden over financiële compensatie voor de grond. Een onafhankelijke commissie boog zich zelfs over de zaak, maar het geschil liep uiteindelijk zo hoog op, dat de twee begin deze maand bij de Raad van State, de hoogste bestuursrechter, verschenen.

"Eén stuk grond is verkocht voor 150.000 euro", zegt wethouder Van Essen. "Maar voor het andere stuk grond zijn we er niet uitgekomen en zijn we naar de rechter gestapt," De gemeente wil 1,8 miljoen euro aan schadevergoeding zien. "Als Deventer zijn wij soepel geweest, we hebben de verbreding niet tegengehouden, in de overtuiging dat we er wel uit zouden komen."

'Geen commentaar'

Rijkswaterstaat reageert kort en bondig op het verhaal: "zolang het onder de rechter ligt, gaan wij er niet veel over zeggen. Geen commentaar dus", aldus een woordvoerder. Duidelijk is wel dat de instantie het niet eens is met de eis van 1,8 miljoen aan schadevergoeding die Deventer wil afdwingen voor de rechter. Die moet binnen een aantal weken uitspraak doen.

Unieke zaak

Volgens Geerten Boogaard, hoogleraar decentrale overheden aan de Universiteit Leiden, is het 'vrij uniek' dat een geschil tussen twee overheden zo hoog oploopt. "Dit soort conflicten horen erbij als je Nederland wil besturen, met zoveel overheden", zegt hij. "Overheden staan wel vaker tegenover elkaar, maar vroeg of laat wordt er dan een deal gesloten. Nu niet."

De hoogleraar maakt een vergelijking met de zaak eerder dit jaar liep tussen de gemeente Westerwolde en het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA), dat verantwoording aflegt aan het ministerie van Justitie en Veiligheid. "Ook dat liep hoog op. Uiteindelijk legde de rechter dwangsommen op aan het COA, die betaald moesten worden aan de gemeente Westerwolde."

Volgens Boogaard weegt het nationaal belang in principe boven het belang van een gemeente. "In een gedecentraliseerde eenheidsstaat heeft de landelijke overheid een aantal taken belegd bij de lagere overheden", legt hij uit. "Dat betekent dat de nadruk ligt op de landelijke overheid. Die kan doordrukken dat een weg er komt in het kader van algemeen belang. Maar de gemeente Deventer hoeft natuurlijk niet alles te slikken."

De hoogleraar verwacht dat als alle procedures goed zijn doorlopen, mét oog voor de juiste compensatie, Rijkswaterstaat gelijk krijgt van de Raad van State en er geen schadevergoeding hoeft te worden betaald.

De tent uitvechten

Het geschil tussen het ministerie en de gemeente is geen goede reclame voor de overheid. "In Den Haag vindt men het niet fijn dat overheden elkaar de tent uitvechten", zegt Marc Wever, universitair docent staats- en bestuursrecht aan de Rijksuniversiteit Groningen.

In opdracht van de overheid deed hij onderzoek naar bestuursgeschillen in de periode juli 2017 tot en met juni 2018. "We hebben toen alle rechtspraken doorgeploegd en vonden er drie. Dit soort geschillen wordt niet standaard bijgehouden", zegt hij.

Geschillen van alle tijden

Wever heeft niet het idee dat overheden steeds vaker hun ruzies voor de rechter uitvechten. "Geschillen zijn van alle tijden, maar een beroep doen op de rechter is tamelijk zeldzaam. Dat het nu bij de A1 zuiver gaat om geld, is beter dan wanneer het geschil impact heeft op gewone burgers."

Wethouder Jaimi van Essen van de gemeente Deventer wacht de uitspraak van de Raad van State in elk geval 'met smart af.' "Bij een negatieve uitspraak van de rechter, hebben we het maximale gedaan. Persoonlijk vind ik compensatie logisch. Ook voor andere partijen in de toekomst."