Spitsmijden op het energienet: ‘Het is duurzaam en biedt concurrentievoordeel’

Spitsmijden op het energienet: ‘Het is duurzaam en biedt concurrentievoordeel’

Aangeboden door onze partner Eneco – Op piekmomenten minder energie afnemen en op dalmomenten juist meer. Het is een van de manieren om overbelasting van het elektriciteitsnet aan te pakken. Dit zogeheten ‘spitsmijden’ kan bedrijven voordeel opleveren. Jasper Feuth, senior productontwikkelaar bij Eneco, legt uit hoe het zit.

Het wordt steeds drukker op het elektriciteitsnet. Het aantal wind- en zonneparken is exponentieel gegroeid, waardoor het aanbod heel hoog is als er veel wind staat en de zon schijnt. In een groot deel van Nederland is geen ruimte meer voor nieuwe aansluitingen op het net door netcongestie. Er ontstaan dus files in de elektrische infrastructuur en dat betekent risico’s op spanningsproblemen.

“Dit probleem heeft ook invloed op andere ontwikkelingen”, vertelt Jasper Feuth, senior productontwikkelaar bij Eneco. “Omdat het netwerk geen extra capaciteit heeft, komen bijvoorbeeld nieuwbouwprojecten stil te liggen. Ook voor de verdere verduurzaming van Nederland is het niet bevorderlijk.”

Extra kabels? Geen oplossing

De gezamenlijke netbeheerders presenteerden eind 2023 plannen om 8 miljard euro te investeren in uitbreiding van de netcapaciteit. “Maar eindeloos extra kabels in de grond leggen is niet de oplossing”, zegt Feuth. “Net zoals je niet onbeperkt rijstroken aan de snelwegen kunt toevoegen om het verkeer op piekmomenten te faciliteren. Lang is gedacht dat dit voor energienetten anders lag. Maar inmiddels zijn netbeheerders tot de conclusie gekomen: dat gaat nooit lukken.”

Het kost simpelweg te veel geld, ruimte en menskracht, legt hij uit. “We zullen dus met z’n allen het energienet slimmer moeten gebruiken. De kunst is om de belasting van het net beter te spreiden en spitsmomenten te mijden. Dit is echt een omslag in het denken.”

Strategisch inkopen

Ondernemers en bestuurders gaan ondertussen steeds bewuster om met energie. Dat heeft alles te maken met prijsstijgingen. Feuth: “De energiekosten zijn onvoorspelbaarder en vormen een groter aandeel van de operationele kosten. Energie wordt een strategisch onderwerp: als je er slim mee omgaat, kun je concurrentievoordeel behalen. Wie strategisch energie inkoopt en zijn verbruik slim stuurt zal lagere voorspelbaardere energiekosten hebben.”

Eneco ziet dan ook dat spitsmijden voor steeds meer organisaties interessant wordt, vertelt hij. “Dat houdt in dat je bij grote drukte op het elektriciteitsnet tijdelijk minder energie verbruikt dan normaal en op dalmomenten juist meer. Minderen kan bijvoorbeeld door een productieproces even niet op volle toeren te laten draaien of laadfaciliteiten te dimmen.”

Financiële beloning voor spitsmijden

Organisaties die hun energieverbruik willen flexibiliseren en compensatie willen ontvangen, kiezen zelf hoe ze dit regelen. Feuth: “Minstens een dag van te voren krijgen wij als CSP van de netbeheerder het verzoek om in een specifiek tijdvenster minder of juist meer stroom te gebruiken. Dit geven wij dan automatisch door aan de betrokken partijen.”

Bedrijven kunnen vervolgens zelf aan de knoppen draaien of het door Eneco laten doen. “Wij kunnen via een stuurbox zorgen dat het energieverbruik precies op het juiste moment verhoogd of verlaagd wordt. Eneco OpwekOptimaal is onze stuurbox voor zonnesystemen en die is bijvoorbeeld al geschikt voor installaties vanaf 100 zonnepanelen. Daarmee is flexibilisering voor heel veel klanten toegankelijk. De inkomsten van de energiehandel en de vergoeding van de netbeheerder verrekenen we op de energienota.”

Het verschil maken tussen winst en verlies

Sommige ondernemers vinden het spannend een andere partij zoals Eneco controle te geven over hun energievoorziening en apparatuur. “Dat begrijp ik, het is tenslotte iets nieuws in veel sectoren”, zegt Feuth. “Maar in bijvoorbeeld de tuinderswereld doen bedrijven dit al jaren. Hier is het energiegebruik goed voor zo’n 30 procent van de operationele kosten en is flexibel omgaan met stroom dus van strategisch belang.”

Bedrijven als Eneco bedienen bij tuinders bijvoorbeeld warmtekrachtkoppelingen (WKK) op afstand. Dat zijn systemen die warmte en elektriciteit opwekken. Feuth: “Slim sturen op basis van de situatie in de kassen en het actuele verschil tussen de gas- en elektriciteitsprijs, kan het verschil maken tussen geld per paprika verliezen of verdienen.”

Meer flexibiliteit en balans op het energienet

Eneco ontwikkelt intussen meer manieren om pieken op het elektriciteitsnet af te toppen, zoals batterijsystemen die overschotten aan duurzame opwek kunnen opslaan. Verder werkt Eneco met een virtual power plant (VPP). “Dat is een platform van allerlei grote en kleine stuurbare assets dat werkt als een virtuele energiecentrale”, legt Feuth uit. “We creëren meer flexibiliteit en balans op het energienet door assets zoals zonne-installaties en windmolens van diverse partijen te koppelen en op afstand te sturen.”

Er zijn allerlei mogelijkheden om slimmer met het netwerk om te gaan, benadrukt hij. “Zo ontstaat meer ruimte zonder het netwerk onbeperkt uit te breiden. En brengen we samen met organisaties de verduurzaming van Nederland een stap verder. Op een manier die ook nog eens loont voor die organisaties zelf.”