Dé vraag na rampzalig debat: kan Biden überhaupt nog vervangen worden?

Het eerste verkiezingsdebat tussen Joe Biden en Donald Trump verliep ronduit slecht voor de Democratische president. Zo slecht, dat Democraten zich af beginnen te vragen of Biden wel de beste kandidaat is om het op te nemen tegen Trump. "Als de Democraten Biden willen vervangen, moet hij dat zelf willen."

De leeftijd en mentale scherpte van Biden staan al langer ter discussie, maar na het debat van gisteravond 'gaan de alarmbellen af in links Amerika', zegt correspondent Erik Mouthaan, die erbij was. "President Joe Biden kwam oud, verzwakt en op sommige momenten zelfs warrig over." Maar hoe serieus is het scenario dat hij nog vervangen kan worden als presidentskandidaat? We beantwoorden vijf vragen.

1. Is Biden niet al gekozen als de Democratische presidentskandidaat?

Ja en nee. Biden won de Democratische voorverkiezingen overtuigend, ook omdat er geen serieuze tegenkandidaat was. Maar hij is nog niet officieel beëdigd als kandidaat. Dat gebeurt in augustus, in aanloop naar de Democratische partijconventie.

Overigens is ook Trump officieel nog geen presidentskandidaat. Ook hij won de voorverkiezingen, en zal worden beëdigd op de Republikeinse conventie in juli.

2. Willen de Democraten Biden nu vervangen?

In ieder geval niet in het openbaar, ziet Erik Mouthaan. "Er zijn wel linkse opiniemakers en columnisten die zeggen dat het zo niet langer kan. Maar er zijn nog geen verkozen Democratische politici die Biden laten vallen."

Sterker nog, gelijk na het debat verscheen vicepresident Kamala Harris onaangekondigd op CNN om Biden te verdedigen. Ook in de spin room (persuimte) gelijk na het debat zag Mouthaan hoe prominente Democraten het voor Biden opnamen.

"Maar we moeten er nog achter komen wat er achter de schermen besproken wordt", zegt Mouthaan. Als prominente Democraten zoals de Clintons of Obama twijfels hebben bij Bidens geschiktheid als kandidaat, zullen ze dit eerst in besloten kring met de president bespreken, verwacht hij.

In deze video vertelt Mouthaan over het optreden van Biden:

"Lange tijd was de kansberekening van de Democraten dat ze met Biden de grootste kans hadden om Trump te verslaan. Misschien is de kansberekening nu wel anders", zegt Amerika-deskundige en jurist Kenneth Manusama.

3. Kunnen de Democraten Biden überhaupt nog vervangen door een andere kandidaat?

"Het kan wel, maar dan zal Biden zelf de knoop moeten doorhakken", zegt Manusama. Omdat Biden de voorverkiezingen won, heeft hij 3900 van de 4000 kiesmannen achter zich.

Die kiesmannen hebben toegezegd Biden te zullen steunen bij de partijconventie op 19 augustus. "Ze kunnen niet zomaar de kiesmannen van Biden afpakken", zegt Manusama.

Wat wel kan, is dat de kiesmannen van mening veranderen en een andere kandidaat steunen. "In het verleden, maar dan hebben we het wel over begin van de twintigste eeuw, is dat wel eens gebeurd", zegt correspondent Mouthaan. Maar het is erg onzeker of dat nu weer gaat gebeuren. Mouthaan: "Als Democraten hem willen vervangen, zou de beste aanpak zijn om hem ervan te overtuigen te stoppen."

4. Als Biden zich terugtrekt, hoe gaat het dan verder?

Er komen in ieder geval geen nieuwe voorverkiezingen, zegt Manusama. "De kiesmannen van Biden zouden vrijkomen, en zij zouden dan een nieuwe kandidaat moeten kiezen." Op dit moment is er nog geen andere kandidaat die Biden op zou kunnen volgen.

"Als je hem wil vervangen, moet je eerst als partij bepalen wie het het beste op kan nemen tegen Trump. En als Biden zich terugtrekt moet iedereen zich achter de nieuwe kandidaat scharen", zegt Kirsten Verdel. Zij is campagnestrateeg en werkte in 2008 in het campagneteam van Barack Obama.

Verdel denkt dat het 'bijna onvermijdelijk' is dat Biden vervangen wordt. "Gisteravond praat je niet meer goed. Zo'n debat waar tientallen miljoenen Amerikanen naar kijken, die dan pas voor het eerst de presidentsverkiezingen echt volgen. Het kwaad is al geschied."

Correspondent Mouthaan wil niet zo ver gaan. "Uit peilingen direct na het debat bleek dat de grote meerderheid van de kiezers niet van mening was veranderd." Maar: "70 procent van de Amerikanen is niet tevreden over de kandidaten. 80 procent vindt Biden te oud. Dus een nieuwe kandidaat kan helpen, maar het toont ook een partij in de problemen."

5. Wie zou Biden op kunnen volgen als presidentskandidaat?

Er is nog geen officiële tegenkandidaat, maar sinds het debat zoemen er wel een aantal namen rond in Amerikaanse media. Mouthaan denkt dat vicepresident Kamala Harris 'de meest logische optie' is. "Ze praat al op hoog niveau met wereldleiders en staat achter Bidens beleid. Biden heeft haar tenslotte als opvolger genomineerd, daarom is ze vicepresident."

Een probleem is wel dat Harris een impopulaire vicepresident is, en in peilingen lager wordt gewaardeerd dan Biden. Een andere naam die veel genoemd wordt is die van de gouverneur van Californië, Gavin Newsom.

Newsom geniet dan wel weer minder naamsbekendheid. "En onder zwarte kiezers zal het slecht vallen als Kamala Harris als zwarte vrouw gepasseerd wordt", zegt Mouthaan.

Hoe dan ook is zo laat van kandidaat wisselen een risico, zegt campagnestrateeg Verdel. "In de regel verliezen kandidaten die iemand vervangen keihard. Maar de politieke situatie is nu onvergelijkbaar met vroeger, normale spelregels lijken al jaren niet meer te gelden."