5 vragen over de Franse verkiezingen, waarbij radicaal-rechts fors kan winnen
EPA/MOHAMMED BADRA
Frankrijk gaat zondag naar de stembus voor de eerste ronde van de vervroegde parlementsverkiezingen. President Emmanuel Macron schreef die eerder deze maand uit, na zijn nederlaag bij de Europese verkiezingen. "Ik kan niet doen alsof er niks is gebeurd", zei hij daarbij.
In de peilingen gaat het radicaal-rechtse Rassemblement National (RN) van premierskandidaat Jordan Bardella en Marine Le Pen ruim aan kop. "We zijn er klaar voor", zei de 28-jarige Bardella eerder deze week.
Business Insider behandelt 5 vragen over de Franse parlementsverkiezingen:
1) Waarom schreef Macron de verkiezingen uit?
Emmanuel verbaasde vriend en vijand toen hij op 9 juni, de avond dat de voor hem teleurstellende uitslagen van de Europese verkiezingen bekend werden, aankondigde dat hij het parlement ontbond en vervroegde verkiezingen uitschreef.
Zelf kan hij tot 2027 aanblijven als president, maar er is een gerede kans dat zijn partij Renaissance opnieuw fors gaat verliezen en hij samen moet gaan werken met radicaal-rechts.
In een open brief aan de Franse bevolking schreef hij eerder deze week dat nieuwe verkiezingen "de enige mogelijke" keuze waren.
Hij wees daarbij op dat "het functioneren van het Franse parlement (Assemblée nationale) en de wanorde van de afgelopen maanden niet langer konden doorgaan". Hij schrijft dat hij er als president niet in is geslaagd om "de kloof" tussen de Fransen en de politieke leiders te verkleinen, maar dat hij hoopt een barrière te kunnen vormen tegen zowel radicaal-rechts als radicaal-links.
Analisten spreken van blufpoker, maar verschillen van mening over wat hij precies beoogt. Sommigen denken dat hij hoopt dat RN mede vanwege het districtenstelsel bij landelijke verkiezingen minder succes heeft dan bij Europese.
Anderen denken dat hij juist hoopt dat radicaal-rechts wint en dat de rechts-radicale regering er vervolgens een chaos van maakt.
2) Hoe werken de twee stemrondes en het districtenstelsel?
Frankrijk is verdeeld in 577 kiesdistricten om afgevaardigden te kiezen voor de Assemblée nationale. In de eerste ronde van zondag kunnen alle partijen zich verkiesbaar stellen. Als geen van de partijen een absolute meerderheid haalt in een district, dan nemen de twee - of in uitzonderlijke gevallen drie - kandidaten met de meeste stemmen het tegen elkaar op in de tweede ronde op zondag 7 juli.
Binnen dit systeem kunnen meerdere partijen zich in de eerste ronde verenigen om de kans te verkleinen dat de partij van Le Pen en Bardella de absolute meerderheid krijgt of de tweede stemronde bereikt.
Er zijn 539 kiesdistricten in Frankrijk zelf, 27 in overzeese gebieden en 11 voor in het buitenland wonende Fransen. Gemiddeld wonen er ongeveer 100.000 mensen in een kiesdistrict.
3) Wat willen de belangrijkste partijen die meedoen aan de verkiezingen?
Er zijn drie momenteel drie belangrijke blokken in het Franse parlement: de centrum-rechtse coalitie van president Macron, het radicaal-rechtse Rassemblement National van Marine Le Pen en Jordan Bardella en de coalitie ‘Nouveau Front Populaire’ van linkse partijen.
De centrale rol die Les Républicains altijd hadden, de partij van de voormalige presidenten Chirac en Sarkozy, is uitgespeeld. Het is nog wel van belang of hun stemmen in de tweede ronde bij Macron of bij Bardella uit gaan komen.
De centrumrechtse coalitie Ensemble rond de partij Renaissance van president Macron hoopt vooral succes te hebben door kiezers schrik aan te jagen voor zowel radicaal-rechts als radicaal-links. Macron schreef in zijn open brief aan de Franse bevolking van eerder deze week dat hij "heeft gehoord dat u verandering wil". Om rechts te paaien belooft hij maatregelen om de immigratie en straffeloosheid aan te pakken en om links te paaien sociale gerechtigheid en het aanpakken van ongelijkheid.
Het radicaal-rechtse Rassemblement National belooft in een ambitieus verkiezingsprogramma onder meer de koopkracht te verbeteren, een harde aanpak van immigratie en criminaliteit en de Franse identiteit te beschermen. Politiek analisten zetten grote vraagtekens bij de haalbaarheid van alle plannen. Zo wil Bardella bijvoorbeeld tegen de EU-regels in de btw op energie, gas en brandstof fors verlagen.
Het linkse 'Nouveau Front Populaire' wil een radicale breuk met het centrum-rechtse beleid van Macron. Zo moeten de omstreden pensioenhervormingen helemaal worden teruggedraaid en de plannen voor strengere regels voor een werkloosheidsuitkering worden ingetrokken. Ook wil het Volksfront een hoger minimumloon en maximumprijzen voor de eerste levensbehoeften.
4) Wat zeggen de peilingen?
De peilingen voorspellen winst voor Rassemblement National. De partij van Bardella en Le Pen kan volgens France 24 rekenen op ruim 35 procent van de stemmen, het linkse Volksfront op 29 procent en de centrumrechtse coalitie van Macron op rond de 20 procent.
Maar vanwege het districtenstelsel waarbij partijen district voor district een absolute meerderheid moeten halen om een zetel te bemachtigen, is de uiteindelijke zetelverdeling moeilijker te voorspellen. Volgens Le Figaro gaat RN tussen de 220 en 260 zetels behalen in het in totaal 577 zetels tellende parlement. Dat is niet genoeg voor een absolute meerderheid, maar peilingen weken het verleden regelmatig flink af van de uiteindelijke uitslag.
5) Wie is de mogelijke nieuwe premier Jordan Bardella?
De partij Rassemblement National van Jordan Bardella wil een absolute meerderheid halen, zodat hij premier kan worden. Het verkiezingsprogramma van RN heet niet voor niks 'Bardella, premier. Een project, een methode'.
Of hij nu premier wordt of niet, er zal de komende jaren hoe dan ook een belangrijke rol zijn weggelegd voor Bardella. Hij groeide op in een flat op acht hoog in een banlieue van Parijs, was al op zijn 23e lijsttrekker voor de Europese verkiezingen en maakt veel gebruik van TikTok.
Bardella wordt mede door zijn keurige kledingstijl, goede manieren en atletische bouw gezien als de ideale schoonzoon. Daarmee past hij helemaal bij de missie van RN om een fatsoenlijk en normaal imago te krijgen.