Kto może wygrać wybory do PE? Porównaliśmy wyniki z wyborów samorządowych [ANALIZA]

Donald Tusk

Kampania do europarlamentu rozpędza się na dobre. Na podstawie dokładnych wyników wyborów samorządowych policzyliśmy, jak wyglądałby podział mandatów, gdybyśmy 7 kwietnia wybierali nowych europosłów, a nie skład sejmików wojewódzkich. Wiemy, który komitet może liczyć na najwięcej oraz komu rywale depczą po piętach. W tym scenariuszu najwięcej obaw może mieć Koalicja Obywatelska – mandat z Podkarpacia wisi na włosku

• Z kalkulacji wynika, że mimo utraty największej liczby mandatów, PiS nadal miałby najliczniejszą reprezentację
• KO do mandatowego remisu z PIS potrzebuje zyskać aż 2 p.p. kosztem pozostałych komitetów
• Lewica walczy o poprawę wyniku z wyborów samorządowych i czwarty mandat z opolskiego i dolnośląskiego
• Więcej podobnych tekstów znajdziesz na głównej stronie Onetu

Wybory do Parlamentu Europejskiego

W najbliższych wyborach do Parlamentu Europejskiego będziemy wybierać 53 europosłów w 13 okręgach wyborczych. To oznacza, że wybierzemy w czerwcu o dwóch reprezentantów więcej niż w 2019 r. Po brexicie Polska otrzymała w trakcie mijającej kadencji dodatkowy mandat oraz kolejny przypadnie nam w wyniku korekty demograficznej.

Liczbę mandatów zdobytych przez komitety wylicza się na poziomie ogólnopolskim za pomocą metody d’Hondta, znanej z wyborów parlamentarnych. W podziale uczestniczą tylko te komitety, które przekroczyły pięcioprocentowy próg wyborczy w skali kraju. Gdy znana jest liczba mandatów przypadająca każdemu komitetowi, przechodzi się do rozdzielenia ich na okręgi za pomocą metody największych reszt.

To powoduje, że w wyborach do PE w przeciwieństwie do wyborów do Sejmu lub sejmików wojewódzkich, nie ma określonej liczby mandatów przypadającej na okręg. Ta zależy od frekwencji w danym okręgu — im więcej wyborców weźmie udział, tym więcej mandatów może przypaść.

A gdyby to były wybory do Parlamentu Europejskiego

Znając ustawowe zasady policzyliśmy, jak wyglądałby podział mandatów, gdyby 7 kwietnia odbywały się wybory do Parlamentu Europejskiego, a nie samorządowe do sejmików wojewódzkich. Według tych wyliczeń, przeprowadzonych na podstawie oficjalnych wyników wyborów, rozdzielonych odpowiednio na 13 okręgów do PE, PiS zdobyłoby 20 mandatów poselskich, KO — 18 mandatów, Trzecia Droga — 8 mandatów, Konfederacja — 4 mandaty, a Lewica — 3 mandaty.

W takim scenariuszu reprezentacja PiS skurczyłaby się w porównaniu do stanu obecnego aż o 7 europosłów. Licząc od stanu po wyborach w 2019 r. – o 6 europosłów. W lutym 2020 r. to właśnie PiS przypadał 52 mandat, który Polska otrzymała po brexicie. Do PE dołączył wtedy Dominik Tarczyński

Koalicja Europejska w wyborach w 2019 r. otrzymała 22 mandaty, z czego 14 przypadło politykom z rekomendacji Platformy Obywatelskiej, pięciu z SLD oraz trzem z PSL. Gdybyśmy więc w czerwcu zagłosowali co do głosu tak jak 7 kwietnia, Platforma Obywatelska i środowiska z nią w współpracujące w ramach KO zyskają cztery mandaty.

Trzecia Droga, jako koalicja PSL i Polski 2050, zyskałaby pięć mandatów w stosunku do stanu obecnego, jak również w stosunku do rezultatu po wyborach w 2019 r. To uwzględniając posłankę Różę Thun, która w listopadzie 2021 r. po odejściu z PO przystąpiła do Polski 2050, samodzielnie reprezentując ugrupowanie w PE. Po wyborze Krzysztofa Hetmana do Sejmu w 2023 r. PSL stracił trzeciego reprezentanta – zastąpił go z kolejnym wynikiem na liście Włodzimierz Karpiński z Platformy Obywatelskiej.

Lewica, uwzględniając trzech posłów wybranych w 2019 r. z list Wiosny oraz posłów SLD startujących z list Koalicji Europejskiej, straciłaby aż pięć mandatów.

W 2019 r. na podstawie wyników exit poll Konfederacja miała otrzymać trzy mandaty, jednak w ostatecznych wynikach PKW okazało się, że nie przekroczyli 5 proc. progu, zostając z niczym. W związku z tym politycy tego ugrupowania debiutowaliby w PE.

Podział mandatów w okręgach

W opisanym wyżej scenariuszu Prawo i Sprawiedliwość otrzymuje co najmniej jeden mandat w każdym z 13 okręgów, z czego w czterech dwa mandaty oraz aż trzy w okręgu nr 10 (woj. małopolskie i świętokrzyskie). Co najmniej jeden mandat dla PIS w każdym okręgu jest bezpieczny – aby stracić komplet, poparcie ogólnopolskie musiałoby spaść w okolice 22 proc. (w ostatnich wyborach sejmików było to 34,3 proc.).

W podobnej sytuacji jest Koalicja Obywatelska z co najmniej jednym mandatem w każdym okręgu, w tym z dwoma mandatami w pięciu okręgach. Trzecia Droga otrzymałaby po jednym w każdym z 8 okręgów – w tym pewne trzy mandaty z okręgów 5, 7 i 10.

Konfederacja skończyłaby z mandatami w woj. wielkopolskim (okręg 7), małopolskim i świętokrzyskim (10), śląskim (11) oraz opolskim i dolnośląskim (12). Lepszy wynik niż 7 kwietnia może zostać wynagrodzony mandatem na Podkarpaciu, gorszy wynik to w pierwszej kolejności strata w okręgu nr 12.

Scenariusz bazowy dla Lewicy i pewniaki przy przekroczeniu progu to po jednym mandacie ze Śląska (okręg 11), Wielkopolski (7) i okręgu warszawskiego (4). Walka o 4 mandat dla komitetu będzie w okręgu nr 12 (opolskie i dolnośląskie). Negatywny scenariusz jest dopiero poniżej 5 proc. progu – wtedy komitet skończy z niczym.

Rywale depczą KO po piętach

Najbliżej do uzyskania kolejnego mandatu jest PIS – wystarczy 0,9 p.p. więcej kosztem rywali, aby otrzymać 21 mandat, zabierając go Koalicji Obywatelskiej. Tym bardziej w trudniejszym położeniu jest KO, że do odwrotnej sytuacji i odebrania mandatu PiS, potrzebuje poparcia wyższego o aż 2 p.p. kosztem rywali. W takiej sytuacji ugrupowania uzyskałyby mandatowy remis 19 do 19, pomimo wygranej PiS w liczbie zdobytych głosów w skali kraju.

KO czuje nie tylko oddech PiS na plecach, bo mocniejszy wynik któregokolwiek z pozostałych komitetów, w tym Trzeciej Drogi, Lewicy czy Konfederacji również w pierwszej kolejności będzie skutkował oddaniem mandatu tym ugrupowaniom. Ewentualny drugi dodatkowy zdobyty przez te komitety mandat odda już PiS.

Wiszący na krawędzi mandat KO to jedyny, który może ten komitet zdobyć w woj. podkarpackim (okręg 9). W negatywnym scenariuszu dla tego komitetu zostanie na Podkarpaciu z niczym.

Powyższą kalkulację warto traktować jako punkt wyjścia tej kampanii. Rywalizacja trwa, a różnice pomiędzy rzeczywistymi wynikami, które poznamy w czerwcu pokażą jej prawdziwych zwycięzców i przegranych, również na poziomie każdego z okręgów. Decyzję podejmiemy przy urnach.