Τι επηρεάζει κυρίως τη διάρκεια ζωής;

Από τον ANTHONY L. KOMAROFF, ιατρό, αρχισυντάκτη

ΕΡΩΤΗΣΗ

Οι άνθρωποι στην οικογένειά μου ζουν πολύ. Ακούω ότι η μακροβιότητα οφείλεται στο DNA μας, αλλά ακούω επίσης ότι οφείλεται στον τρόπο ζωής. Ποιο από τα δύο ισχύει και πώς μας βοηθά να ζούμε περισσότερο;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Τόσο το DNA όσο και ο τρόπος ζωής μπορεί να επηρεάσουν τη διάρκεια ζωής. Και τα δύο το πετυχαίνουν με τον ίδιο τρόπο: αλλάζοντας τη χημεία του οργανισμού μας. Το DNA ελέγχει την παραγωγή καθεμιάς από τις φυσικές χημικές ουσίες στο σώμα μας. Ελέγχει τόσο τη μορφή (και, συνεπώς, την αποτελεσματικότητα) κάθε ουσίας όσο και την ποσότητα στην οποία παράγεται. Επομένως, δεν προκαλεί έκπληξη το ότι το DNA θα μπορούσε να επηρεάζει τη διάρκεια ζωής. Τα τελευταία 20 χρόνια έχει σημειωθεί εκπληκτική πρόοδος στην κατανόηση των χημικών διεργασιών του οργανισμού που ελέγχουν τη διαδικασία της γήρανσης. Η γνώση αυτή επέτρεψε στους επιστήμονες να παρατείνουν τη ζωή σε διάφορα είδη ζώων, μέσω απλών γενετικών παρεμβάσεων.

Οι περισσότεροι από εμάς θέλουμε να ζήσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο, αλλά απαλλαγμένοι από αρρώστιες. Ποιος θέλει να παρατείνει μια ζωή μέσα στον πόνο και στην ταλαιπωρία; Πρόσφατη μελέτη από την Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ πρότεινε ότι τα γονίδια που σχετίζονται με τη μεγαλύτερη διάρκεια ζωής μπορεί να προστατεύουν επίσης από τις νόσους που σχετίζονται με την ηλικία. Οι επιστήμονες δημιούργησαν έναν ιό ο οποίος μετέφερε τρία γονίδια μακροβιότητας σε ποντίκια – μια τεχνική που ονομάζεται γονιδιακή θεραπεία. Βρήκαν ότι αυτά τα γονίδια μακροβιότητας προστάτευσαν επίσης τα ποντίκια από τα εξής: 1) την παχυσαρκία, ακόμη και αν ακολουθούσαν διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα σε λίπη, 2) την ανάπτυξη νοσημάτων που αντιστοιχούν στον διαβήτη τύπου 2 και στην καρδιακή ανεπάρκεια των ανθρώπων και 3) την ανάπτυξη μιας συγκεκριμένης μορφής νεφρικής ανεπάρκειας. Βέβαια, ό,τι λειτουργεί στα ποντίκια δεν λειτουργεί πάντοτε στους ανθρώπους. Ωστόσο, η μελέτη αυτή δείχνει ότι ίσως μια μέρα να μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη γονιδιακή θεραπεία όχι μόνο για να παρατείνουμε τη ζωή, αλλά και για να αποτρέψουμε ορισμένα νοσήματα που σχετίζονται με την ηλικία.

Όσον αφορά τον τρόπο ζωής, γνωρίζουμε πολύ καλά τι είναι η υγιεινή διατροφή και πώς μπορεί να επιδράσει θετικά στη χημεία του οργανισμού μας. Επίσης γνωρίζουμε πολύ καλά πώς ορισμένες ανθυγιεινές συνήθειες –όπως, για παράδειγμα, το κάπνισμα ή η κατάχρηση του αλκοόλ– επηρεάζουν αρνητικά τη χημεία του οργανισμού μας.

Αντιθέτως, μόλις τώρα αρχίζουμε να κατανοούμε πώς η άσκηση επηρεάζει τη χημεία του. Ένας τρόπος να μάθουμε περισσότερα για τις επιδράσεις της είναι να τη μελετήσουμε στα ζώα, ακόμη και σε πολύ απλούς ζωικούς οργανισμούς. Πρόσφατη μελέτη εστίασε σε ένα είδος σκουληκιού. Τα τελευταία 40 χρόνια, πολλά πράγματα που μάθαμε γι’ αυτό το μικρό σκουλήκι αποδείχθηκε ότι ισχύουν και για τους ανθρώπους. Η εν λόγω μελέτη βρήκε ότι, όταν τα σκουλήκια ασκούνται τακτικά (αλλά όχι πάρα πολύ) σε νεαρή ηλικία, ο μεταβολισμός τους βελτιώνεται, οι μύες και το έντερο λειτουργούν καλύτερα σε όλη τη ζωή τους, ζουν περισσότερο και είναι προστατευμένα από μια μορφή της νόσου Αλτσχάιμερ που εκδηλώνεται στα σκουλήκια. Τώρα οι επιστήμονες θα προσπαθήσουν να ξεδιαλύνουν ποιες είναι οι αλλαγές στη χημεία του οργανισμού των σκουληκιών που προκαλούν αυτά τα θετικά αποτελέσματα.

Επομένως, τόσο το DNA όσο και ο τρόπος ζωής επηρεάζουν τη διάρκεια ζωής. Καθώς θα μαθαίνουμε περισσότερα για το πώς το κάνουν, μπορεί να καταφέρουμε κάποτε να αυξήσουμε τη διάρκεια της υγιούς ζωής.