Οικονομία, πραγματικότητα και λαϊκισμός
Οικονομία, πραγματικότητα και λαϊκισμός
Πέτρος Λάζος (ΝΕΑ ΦΩΤΟ, ΤΕΤΡΑΓΩΝΗ, 11/2021)
Η σχέση μεταξύ οικονομίας, πραγματικότητας και λαϊκισμού είναι πολύπλοκη και διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στην πολιτική σκηνή παγκοσμίως. Η οικονομία αποτελεί τον βασικό πυλώνα της ευημερίας και της ανάπτυξης ενός κράτους, ενώ ο λαϊκισμός συχνά παρουσιάζεται ως αντίδραση στις ανισότητες και τις προκλήσεις που δημιουργούνται από την οικονομική πολιτική. Η αλληλεπίδραση αυτών των δυνάμεων καθορίζει τον πολιτικό διάλογο και τη διαμόρφωση των πολιτικών.
Η οικονομική πραγματικότητα συχνά είναι πιο σύνθετη από ό,τι μπορεί να αντιληφθεί ή να ερμηνεύσει η κοινή γνώμη. Οικονομικοί δείκτες όπως το ΑΕΠ, το ποσοστό ανεργίας και ο πληθωρισμός μπορούν να δώσουν μια εικόνα σχετικά με την υγεία μιας οικονομίας, αλλά δεν αποκαλύπτουν τις πλήρεις διαστάσεις της κοινωνικής ανισότητας και των οικονομικών δυσκολιών που μπορεί να βιώνουν τα άτομα. Αυτό το χάσμα ανάμεσα στην οικονομική πραγματικότητα και την αντίληψη του κόσμου είναι ένας χώρος όπου ο λαϊκισμός μπορεί να ανθίσει.
Λαϊκιστές ηγέτες και κόμματα συχνά επικαλούνται απλοποιημένες λύσεις σε σύνθετα οικονομικά προβλήματα, υποστηρίζοντας ότι θα ανακτήσουν την “απώλεια κύρους της πατρίδας” και θα βελτιώσουν τις ζωές των “απλών ανθρώπων”. Αυτές οι υποσχέσεις έχουν αποδειχθεί εξαιρετικά δημοφιλείς σε περιόδους οικονομικής ανασφάλειας, αλλά αγνοούν και αδιαφορούν για τις βαθύτερες αιτίες των οικονομικών προβλημάτων.
Μια κριτική και διεισδυτική ματιά στις λαϊκίστικες οικονομικές πολιτικές όμως, αποκαλύπτει την έλλειψη βιωσιμότητάς τους και τον κίνδυνο των μακροπρόθεσμων, εξαιρετικά αρνητικών επιπτώσεων. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί η υπερβολική δαπάνη για κοινωνικά προγράμματα χωρίς πρόβλεψη για αντίστοιχη αύξηση των εσόδων, που αποδεδειγμένα οδηγούν σε υψηλότερο δημόσιο χρέος και ακόμη υψηλότερο πληθωρισμό ή η πρόβλεψη για επιβολή σημαντικών επιπλέον φορολογικών επιβαρύνσεων, που έχουν αντίστοιχα αποτελέσματα φτωχοποίησης των οικονομικά αδυνάτων. Αυτές οι πολιτικές μπορεί να είναι δημοφιλείς αρχικά, οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις όμως αποδεικνύουν ότι είναι αντιπαραγωγικές, τελικά.
Ο λαϊκισμός θρέφεται από την κοινωνική δυσαρέσκεια και τις οικονομικές ανισότητες. Αλλά μπορεί και να χρησιμοποιηθεί, όπως π.χ. το 2014-15, για να προκαλέσει ή να ενισχύσει μια δυναμική “οικονομικών επιχειρημάτων”, τα οποία όμως είναι περισσότερο σοφιστείες και έωλα φληναφήματα, παρά επιχειρήματα. Η δυναμική όμως δημιουργείται και καλλιεργεί ένα ισχυρό αφήγημα για τους λαϊκιστές, που επηρεάζει σημαντικά τις πολιτικές επιλογές και την κατεύθυνση της χώρας. Σε αυτό το πλαίσιο, είναι σημαντικό για τους πολίτες να κατανοούν πλήρως τις οικονομικές πολιτικές και τις προτάσεις που κατατίθενται από διάφορους ειδικούς, που όμως δεν καταλαβαίνουν (ή, ακόμη χειρότερα, κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν) ούτε τα στοιχειώδη της οικονομικής επιστήμης. Έτσι οι πολίτες μπορούν να κάνουν ενημερωμένες επιλογές.
Η σύνδεση ανάμεσα στην οικονομία, την πραγματικότητα και τον λαϊκισμό είναι ένας διαρκής κύκλος αλληλεπιδράσεων. Οι πολιτικοί και οι πολίτες πρέπει να είναι προσεκτικοί ως προς τις απλουστευμένες λύσεις σε σύνθετα οικονομικά προβλήματα και να επιδιώκουν πολιτικές που είναι ρεαλιστικές και βιώσιμες. Ο λαϊκισμός μπορεί να φέρει προσωρινή ευφορία, αλλά η αληθινή οικονομική επιτυχία απαιτεί βαθιά κατανόηση και στρατηγική σκέψη.
Στους πολίτες εναπόκειται να κρίνουν ποιος την διαθέτει και να επιλέξουν πριν την κάλπη.
Πέτρος Λάζος
Διαβάστε ακόμα: