Η “Βενετία της Αφρικής“ βυθίζεται

Μπορεί να μην μοιάζει πια με κάτι ιδιαίτερο, αλλά στην ακμή του το La Chaumière ήταν το «κορυφαίο νυχτερινό κέντρο σε όλο το Σεντ Λούις», θυμάται ο Cheikh Badiane. Όταν η παλίρροια ήταν χαμηλή, η μεγάλη παραλία που εκτεινόταν μπροστά του ήταν αρκετά φαρδιά ώστε να συγκεντρώνει πλήθη που διοργάνωναν ποδοσφαιρικούς αγώνες στην άμμο. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, λέει ο γηραιός ψαράς, «συνέβησαν απίστευτες καταστροφές». Το La Chaumière έκλεισε. Το κορανικό σχολείο που στεγαζόταν στην προκυμαία δεν υπάρχει πια. Πριν από μερικά χρόνια, κατά τη διάρκεια μιας καταστροφικής πλημμύρας, ένα μικρό σπίτι δίπλα σε ένα τζαμί κατέρρευσε, σκοτώνοντας τον ξυλουργό που ζούσε εκεί. Τώρα, όταν έρχεται η καταιγίδα, τα νερά φτάνουν μέχρι το πολεμικό μνημείο, κάποιες εκατοντάδες μέτρα στην ενδοχώρα. Χιλιοστό το χιλιοστό, σπίτι το σπίτι, το Σεντ Λούις καταβροχθίζεται από τη θάλασσα.

Η πρώην αποικιακή πρωτεύουσα της Σενεγάλης, μια πολυσύχναστη νησιωτική πόλη χτισμένη ανάμεσα σε υδάτινους δρόμους, γνωστή ως η «Βενετία της Αφρικής», είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένη στις κλιματικές αλλαγές και την άνοδο της στάθμης των ωκεανών. Η λεπτή χερσόνησος στην οποία ζουν ψαράδες όπως ο κ. Badiane έχει τον Ατλαντικό στη δυτική της πλευρά και τις εκβολές του ποταμού Σενεγάλη στα ανατολικά. Το 2003, μια αποτυχημένη προσπάθεια, να μειωθούν οι πλημμύρες, με τη διάνοιξη ενός καναλιού, επιδείνωσε τα πράγματα, οδηγώντας μια ολόκληρη γειτονιά κάτω από το νερό. Μια μελέτη που ανέθεσε η κυβέρνηση της Σενεγάλης μια δεκαετία αργότερα διαπίστωσε ότι μέχρι το 2080, το 80% της πόλης θα δοκιμαστεί από πλημμύρες. «Το Σεντ Λούις είναι μια υδάτινη πόλη», λέει ο κ. Badiane. «Αν δεν είμαστε προσεκτικοί, όλα θα εξαφανιστούν».

Το Σεντ Λούις δεν είναι απλώς ένα παράδειγμα μιας πόλης που είναι εξαιρετικά ευάλωτη στην κλιματική αλλαγή, αλλά μπορεί, παράλληλα, να αποτελέσει ένα όραμα για το μέλλον. Πολλές από τις ταχέως αναπτυσσόμενες πόλεις της Δυτικής Αφρικής κινδυνεύουν να βυθιστούν σταδιακά κάτω από τα κύματα. Τα επόμενα 50 χρόνια, σε ολόκληρο τον κόσμο, οι θάλασσες αναμένεται να ανυψωθούν κατά μέσο όρο, μισό περίπου μέτρο. Η Δυτική Αφρική με χαμηλό υψόμετρο θα πληγεί ιδιαίτερα. Οι μεγάλες πόλεις που χτίστηκαν από τις ευρωπαϊκές αποικιοκρατικές δυνάμεις πριν από έναν αιώνα ή περισσότερο βρίσκονται στη συντριπτική τους πλειοψηφία σε σαθρές αμμώδεις ακτές, συχνά ανάμεσα σε λιμνοθάλασσες και εκβολές ποταμών που περιβάλλονται από μαγκρόβια βλάστηση και χρησιμοποιούνται για τις μεταφορές και το εμπόριο (βλ. χάρτη). Στη Νιγηρία, το Λάγος, για παράδειγμα, εκτείνεται σε μια σειρά από νησιά. Μεγάλο μέρος της πρωτεύουσας της Μαυριτανίας, Nouakchott, βρίσκεται κάτω από το επίπεδο της θάλασσας. Προστατεύεται μόνο από μια ζώνη αμμόλοφων, η οποία μπορεί εύκολα να «παραβιαστεί» από τα κύματα.

Οι παράκτιες πόλεις της Δυτικής Αφρικής μπορεί να μην είναι ακόμη τα πιο ορατά θύματα της ανόδου της στάθμης των θαλασσών. Αρκετές πόλεις στην Ασία έχουν γίνει το θέατρο δραματικότερων καταστροφών. Το 2007, η μισή Τζακάρτα, η πρωτεύουσα της Ινδονησίας, βυθίστηκε κάτω από σχεδόν τέσσερα μέτρα νερό, αναγκάζοντας μισό εκατομμύριο ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Όμως, η ταχύτητα με την οποία αστικοποιείται η Δυτική Αφρική και το ιδιαίτερα χαμηλό επίπεδο εισοδήματος, θα μεγεθύνουν σημαντικά τις επιπτώσεις της διόγκωσης των παλιρροιών. «Αυτές οι πόλεις είναι τα μελλοντικά μεγαθήρια της ηπείρου», εξηγεί ο Kamal Amakrane του Παγκόσμιου Κέντρου Κλιματικής Κινητικότητας (GCCM) του ΟΗΕ. Η Παγκόσμια Τράπεζα υπολογίζει ότι περίπου το 42% του ΑΕΠ της Δυτικής Αφρικής παράγεται στις παράκτιες περιοχές, στις οποίες ζει επίσης το 33% περίπου του πληθυσμού της περιοχής.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο η άνοδος της στάθμης της θάλασσας. Είναι και η ταυτόχρονη βύθιση των πόλεων. Σε μεγάλο μέρος της Δυτικής Αφρικής, η καθίζηση είναι συχνά μία από τις μεγαλύτερες αιτίες των αστικών παράκτιων πλημμυρών, λέει ο Rafaël Almar, γεωφυσικός και ωκεανογράφος στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ερευνών για την Ανάπτυξη. Το Λάγος, για παράδειγμα, βυθίζεται κατά 87 χιλιοστά ετησίως, εν μέρει λόγω της ανεξέλεγκτης ανάπτυξης και των κακοσυντηρημένων συστημάτων αποχέτευσης. Οι περισσότερες από τις παράκτιες πόλεις της περιοχής αντλούν επίσης νερό από τους υδροφόρους ορίζοντες πάνω στους οποίους είναι χτισμένες, υπονομεύοντας έτσι τη γη κάτω από αυτές, σημειώνει ο Marcus Mayr του Πράσινου Ταμείου για το Κλίμα των Ηνωμένων Εθνών.

Αυτό σημαίνει ότι το έδαφος αποδυναμώνεται, καθώς η άνοδος της θερμοκρασίας και η μείωση του γλυκού νερού ωθούν όλο και περισσότερους από τους κατοίκους της Δυτικής Αφρικής που ζουν στην άνυδρη ενδοχώρα προς την ακτή. Πράγματι, καμία ήπειρος δεν προβλέπεται να δει ταχύτερους ρυθμούς αύξησης του πληθυσμού και αστικοποίησης στις παράκτιες περιοχές με χαμηλό υψόμετρο από την Αφρική. Μια έκθεση που δημοσιεύθηκε από τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή το 2021 διαπίστωσε ότι μέχρι το 2030, περίπου 116 εκατομμύρια Αφρικανοί μπορεί να ζουν σε τέτοιες περιοχές. Πουθενά αλλού δεν θα υπάρξει ταχύτερη ανάπτυξη από τις παράκτιες περιοχές της Δυτικής Αφρικής. Το Λάγος, όπως υπολογίζεται, αυξάνεται ήδη κατά 1 εκατ. άτομα ετησίως. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, μέχρι το 2100, η περίπου 1.600 χλμ. παράκτια έκταση από εκεί έως το Αμπιτζάν, την πρωτεύουσα της Ακτής Ελεφαντοστού, μπορεί να αποτελέσει μια ενιαία, εκτεταμένη μεγαλούπολη που θα φιλοξενεί έως και 500 εκατ. ανθρώπους.

Με σωστή διαχείριση η εξέλιξη αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει τεράστιο μοχλό οικονομικής ανάπτυξης. Όμως, το GCCM προειδοποιεί ότι μέχρι το 2050, με τις τρέχουσες τάσεις οι παράκτιες αυτές πόλεις θα πάψουν να αποτελούν πληθυσμιακούς μαγνήτες. Καθώς οι επιπτώσεις των πλημμυρών και της διάβρωσης αυξάνονται, ολόκληρες γειτονιές θα καταστούν μη κατοικήσιμες – μετατρέποντας αυτές τις πόλεις σε πηγές κλιματικής μετανάστευσης.

Το Σεντ Λούις αντικατοπτρίζει μερικές από τις δυσκολίες συγκράτησης των κυμάτων. Η Γαλλία και η Παγκόσμια Τράπεζα πλήρωσαν για την κατασκευή ενός αναχώματος έκτακτης ανάγκης μετά από μια ιδιαίτερα καταστροφική πλημμύρα το 2007. Ωστόσο, τα δαπανηρά προστατευτικά συστήματα δεν αποτελούν μακροπρόθεσμη λύση για τις περισσότερες πόλεις στις φτωχές χώρες. Αρκετά αναχώματα στη Σενεγάλη έχουν καταρρεύσει, όπως και ένας θαλάσσιος τοίχος στη Γκάνα. Η Παγκόσμια Τράπεζα προβάλλει αντίθετα εναλλακτικές λύσεις που βασίζονται στη φύση, όπως τα μαγκρόβια δάση και οι κοραλλιογενείς ύφαλοι που κάποτε προστάτευαν τις ακτές. Όμως, ορισμένα από αυτά «απειλούνται και τα ίδια από την κλιματική αλλαγή», σημειώνει ο Nick Simpson του Overseas Development Institute, ενός κέντρου μελετών στο Λονδίνο.

Ακόμα και αν ο κόσμος σταματήσει σήμερα τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, η άνοδος της στάθμης των θαλασσών είναι ήδη «δρομολογημένη», λέει ο κ. Amakrane. Αυτό σημαίνει ότι πολλοί άνθρωποι δεν θα έχουν άλλη επιλογή από το να μετακινηθούν σε υψηλότερα εδάφη. Κατά μήκος της παραλίας στο Σεντ Λούις κάποια σπίτια έχουν ήδη σημανθεί για κατεδάφιση. Περισσότεροι από 3.000 κάτοικοι έχουν μετεγκατασταθεί στην άλλη πλευρά της πόλης. Ο κ. Badiane είναι ένας από αυτούς που θα μετακομίσουν. «Όλοι πρέπει να φύγουν» δηλώνει με λύπη.

© 2024 The Economist Newspaper Limited. All rights reserved.В О†ПЃОёПЃОї О±ПЂПЊ П„ОїОЅВ Economist, П„Ої ОїПЂОїОЇОї ОјОµП„О±П†ПЃО¬ПѓП„О·ОєОµ ОєО±О№ ОґО·ОјОїПѓО№ОµПЌОёО·ОєОµ ОјОµ ОµПЂОЇПѓО·ОјО· О¬ОґОµО№О± О±ПЂПЊ П„О·ОЅВ www.powergame.gr. О¤Ої ПЂПЃП‰П„ПЊП„П…ПЂОї О¬ПЃОёПЃОї, ПѓП„О± О±ОіОіО»О№ОєО¬, ОІПЃОЇПѓОєОµП„О±О№ ПѓП„ОїВ www.economist.com

Διαβάστε επίσης:

Δεύτερη ζωή σε τέσσερα ιστορικά ακίνητα δίνουν Dimand και Πειραιώς

Euro 2024: Απογειώθηκαν οι τιμές βραχυχρόνιων μισθώσεων στη Γερμανία

Επέστρεψαν στην κανονικότητα τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια ενέργειας

Δείτε το άρθρο στο Powergame.gr