Εντοπίστηκαν καβούκια χελώνας ηλικίας 50.000 ετών που χρησιμοποιούσαν οι Νεάντερταλ – Μυστήριο με την προέλευση τους

Τρία θραύσματα από καβούκια της ευρωπαϊκής λιμνοχελώνας που βρέθηκαν στο αμμοχάλικο του Barleben-Adamsee.

Πολλά λατομεία χαλικιών στη κοιλάδα του Έλβα στη Δρέσδη, σε υδροφόρες περιοχές, κοντά στο Μαγδεμβούργο έχουν αποδώσει δεκάδες σημαντικές αρχαιολογικές ανακαλύψεις από την περίοδο μεταξύ του Μέσου Πλειστόκαινου και της σύγχρονης εποχής. Αλλά μία ανακάλυψη σε ένα από αυτά τα λατομεία, έχει αλλάξει τον τρόπο που σκέφτονται πια οι αρχαιολόγοι.

Στο λατομείο χαλικιών Μπαρλέμπεν-Ανταμζέ, εκτός από τα εργαλεία πυριτόλιθου, έχουν βρεθεί πέντε θραύσματα από καβούκια χελώνας, ηλικίας μεταξύ 42.000 και 50.000 ετών. Οι χελώνες, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, μπορεί να αποτελούσαν εύκολα μεταφερόμενα «αποθέματα τροφίμων», και να τις μετέφεραν εκεί οι Νεάντερταλ, σε μια προσπάθεια να αποθηκεύσουν εφόδια.

Θραύσμα εργαλείου από πυριτόλιθο με αιχμή λεπίδας και ρετουσαρισμένη επιφάνεια από τη λίμνη Adamsee. (Φωτό:Juraj Lipták / Κρατικό Γραφείο Συντήρησης Μνημείων και Αρχαιολογίας Σαξονίας-Άνχαλτ)

Στην περιοχή της λίμνης Ανταμζέ κοντά στο Μπαρλέμπεν (περιοχή Μπόρντε), συσσωρεύτηκαν χαλίκια για μια περίοδο αρκετών δεκάδων χιλιάδων ετών. Δεδομένου ότι η εξόρυξη χαλικιού διεξάγεται με βυθοκόρους κάτω από τον υδροφόρο ορίζοντα, είναι αδύνατη η παρατήρηση για τυχόν ευρήματα.

Έτσι, η χρονολόγηση είναι δυνατή μόνο μέσω του σχήματος των εργαλείων ή, ειδικά για τα οργανικά ευρήματα, μέσω επιστημονικών μεθόδων (όπως η χρονολόγηση με ραδιοάνθρακα). Τα ευρήματα γενικά ανακτώνται από το δονούμενο κόσκινο της βυθοκόρου.

Βυθοκόρηση στη θέση Barleben-Adamsee (Φωτό: Uwe Beye / Κρατικό Γραφείο Διατήρησης Μνημείων και Αρχαιολογίας Σαξονίας-Άνχαλτ)

Σε τέτοιες περιπτώσεις, οι εθελοντές αρχαιολόγοι διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο. Στην περίπτωση του λατομείου χαλικιών Μπαρλέμπεν-Ανταμζέ, τα ευρήματα των τελευταίων ετών αποδίδονται ιδιαίτερα στον Uwe Beye.

Όχι μόνο έχουν βρεθεί περίπου 180 αντικείμενα πυρόλιθου (μεταξύ αυτών τσεκούρια, άλλα εργαλεία, πυρήνες και φολίδες), που βρέθηκαν στο Ανταμζέ, αλλά εντοπίστηκε και ένα πολύ ιδιαίτερο εύρημα στο λατομείο των χαλικιών. Ήδη από το 1998/99, ανακαλύφθηκε ένα αντικείμενο μήκους 41,8 εκατοστών από πλευρό βοοειδών (άουροχ ή βίσονα). Το μέρος του οστού που δείχνει προς το στέρνο, διαμορφώθηκε προσεκτικά σε ένα μακρύ και λεπτό αντικείμενο, περίπου 12 εκατοστά σε μήκος.

Αναγνωρίστηκαν οι δημιουργοί των προϊστορικών εργαλείων

Τα αντικείμενα από πέτρα, της ίδιας περιόδου, περιλαμβάνουν θραύσματα από αντικείμενο σε σχήμα φύλλου, το οποίο μπορεί να συγκριθεί με ευρήματα από το σπήλαιο Ilsenhöhle στο Ράνις της Θουριγγίας. Εκεί, μια ερευνητική ομάδα, σε συνεργασία με την Κρατική Υπηρεσία για τη Διατήρηση και την Αρχαιολογία των Μνημείων της Σαξονίας-Άνχαλτ, αναγνώρισε τους σύγχρονους ανθρώπους ως δημιουργούς αυτών των εργαλείων πριν από 45.000 χρόνια, καθώς προηγουμένως, τα πέτρινα αντικείμενα σε σχήμα φύλλων συνδέονταν με τους Νεάντερταλ.

To επεξεργασμένο πλευρό βοοειδούς (Ur ή βίσονας) από το αμμορυχείο Barleben-Adamsee. (Φωτό:Juraj Lipták / Κρατικό Γραφείο Συντήρησης Μνημείων και Αρχαιολογίας Σαξονίας-Άνχαλτ)

Βρέθηκαν καβούκια από χελώνες

Μεταξύ των πρόσφατων ευρημάτων στο Ανταμζέ, είναι αξιοσημείωτα πέντε θραύσματα από κελύφη χελώνας, τα οποία μπορούν να αποδοθούν στην ευρωπαϊκή χελώνα του γλυκού νερού, Στικτή νεροχελώνα (Emys orbicularis). Όλα τα θραύσματα χρονολογήθηκαν δύο φορές, με την μέθοδο του ραδιοάνθρακα. Το αποτέλεσμα έδειξε μια περίοδο μεταξύ 50.000 και 42.000 ετών από σήμερα.

Έτσι, οι χελώνες έζησαν κατά τη διάρκεια του παγετώνα Weichselian (στην βόρεια Πολωνία) μια απροσδόκητη χρονολόγηση για την Κεντρική Ευρώπη, καθώς τα αυγά που γεννούν οι χελώνες απαιτούν θερμοκρασία άνω των 18 έως 20 βαθμών Κελσίου για να επωαστούν και να αναπτυχθούν οι χελώνες.

Τα ευρήματα στο Μπαρλέμπεν-Ανταμζέ, ενδέχεται να βρίσκονται εκτός της φυσικής κατανομής της ευρωπαϊκής χελώνας του γλυκού νερού εκείνης της εποχής. Δημιουργείται έτσι θέμα σχετικά με την προέλευση των κελύφων. Αν δεν υπήρχαν χελώνες στην περοχή λόγω του κρύου, πώς βρέθηκαν τα κελύφη τους;  Εθνογραφικές και ιστορικές συγκρίσεις δείχνουν ότι οι άνθρωποι συνήθιζαν να μεταφέρουν χελώνες ως εφόδια, κάτι σαν «διατηρούμενα είδη» στα ταξίδια τους.

Αυτά τα ζώα είναι εύκολο να μεταφερθούν και αποτελούν πηγή νωπού κρέατος, ακόμη και αν το κυνήγι δεν αποδώσει. Είναι πιθανό, οι κυνηγοί της Εποχής των Παγετώνων, οι Νεάντερταλ, ή οι πρώιμοι σύγχρονοι άνθρωποι, να μετέφεραν χελώνες σε ψυχρότερες βόρειες περιοχές. Το αν ισχύει αυτό ή όχι, θα φανεί από μελλοντικές έρευνες.