Rząd robi coś, czego PiS się bał. Tak zmienią się wypłaty dużej części Polaków [WYLICZENIA]

Ozusowanie umów cywilnoprawnych obniży comiesięczne wynagrodzenia Polaków, ale zwiększe kapitał emerytalny

Rząd przyznaje, że w Krajowym Planie Odbudowy jest reforma dotycząca zmian na rynku pracy i że władza już pracuje nad konkretnym projektem ustawy. Chodzi o ozusowanie umów cywilnoprawnych, które dziś będzie oznaczać niższy wpływ na konto, ale w przyszłości wyższy kapitał emerytalny. Wiemy, jak zmienią się wypłaty Polaków. Różnice mogą sięgać nawet 1-2 tys. zł miesięcznie.

To już niemal pewne. W ubiegłym tygodniu resort funduszy potwierdził Business Insiderowi, że po rewizji w KPO utrzymany został kamień milowy dotyczący reformy rynku pracy.

Chodzi o zmniejszenie segmentacji rynku, czyli mówiąc bardziej zrozumiale: oskładkowanie umów, które dziś oskładkowane nie są. Mowa tu przede wszystkim o wszystkich zleceniach (dziś ZUS płacimy tylko do wysokości płacy minimalnej) oraz o umowach o dzieło.

Resort rodziny pracuje już nad konkretnymi rozwiązaniami, co potwierdził Business Insiderowi w ubiegłą środę. Zmiany mają objąć niemal wszystkie umowy cywilnoprawne. Oprócz zleceń są wśród nich jeszcze umowy o dzieło. Według różnych szacunków reforma może więc objąć nawet 2 mln Polaków.

Ministerstwo informuje, że zmiany mają wejść w życie na początku 2025 r. Z kolei Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz twierdziła w TOK FM, że reformę trzeba dokładnie przygotować, więc bardziej realny jest 2026 r.

Co się zmienia?

Zanim jednak policzymy, jak ta rewolucja wpłynie na wynagrodzenia Polaków, trzeba wyjaśnić jej istotę.

W październiku 2014 r., gdy resortem pracy kierował Władysław Kosiniak-Kamysz, Sejm przegłosował obowiązek ozusowania zleceń do wysokości płacy minimalnej. Nowe przepisy zaczęły obowiązywać od 2016 r.

To była rewolucyjna zmiana, bo wcześniej składki płacono tylko od pierwszej umowy. Niezależnie od tego, na jaką kwotę była ona podpisana. Od stycznia 2016 r. płacić trzeba dopóty, dopóki nie osiągnie się podstawy wymiaru równej płacy minimalnej w danym roku kalendarzowym. Dokładnie mechanizm ten opisywaliśmy w Business Insider Polska wielokrotnie.

W skrócie: jeśli ktoś ma dwa zlecenia po 5 tys. zł miesięcznie, to ZUS płaci tylko od jednej umowy. Druga jest zwolniona ze składek społecznych. Podobnie wygląda sytuacja, gdy etatowy pracownik dorabia na zleceniu. Wówczas następuje tzw. zbieg tytułów do ubezpieczenia.

Nowelizacja przepisów z jesieni 2014 r. miała być jednak dopiero pierwszym krokiem do kompleksowej reformy rynku pracy, polegającej na walce ze śmieciówkami. Następny rząd jednak nie zdołał postawić kolejnych, choć kwestia ta została wprost wskazana choćby w jednym z kamieni milowych w Krajowym Planie Odbudowy.

Założenie było takie, że w powyższym przykładzie ZUS trzeba by było już płacić nie tylko od jednej, ale od obu umów. Po to, by zmniejszyć atrakcyjność śmieciówek względem etatu.

Rząd PiS przez wiele lat mówił o planach z tym związanych, ale nigdy nie przeprowadził sprawy do końca. Nic dziwnego, bo reforma jest bardzo niepopularna z punktu widzenia obywateli i ich portfeli. Dlaczego? O tym piszemy poniżej.

Tak spadną wynagrodzenia

Konieczność opłacania składek od wszystkich umów cywilnoprawnych sprawi, że pracujący w ten sposób Polacy nie zostaną na starość z niczym. Państwo niejako przymusi ich do odkładania na emeryturę, dzięki czemu ich świadczenie będzie znacznie wyższe.

Jest też druga strona medalu. Skoro z wynagrodzenia zleceniodawca zacznie potrącać składki, to automatycznie na konto zleceniobiorcy wpłynie niższa kwota. O ile? Policzył to dla nas Piotr Juszczyk, główny doradca podatkowy w InFakt.

W przypadku zleceń różnice mogą być spore. Przykład? Zleceniobiorca, który dziś np. dorabia do etatu na zleceniu za 5 tys. zł miesięcznie brutto, otrzymuje na konto nieco ponad 4,5 tys. zł. Po zmianach dostanie już tylko 3,5 tys. zł. Różnica wynosi więc okrągły 1 tys. zł.

Więcej takich przykładów przedstawiamy w poniższej tabeli.

Zmiana w wynagrodzeniach netto oraz kosztów dla zleceniodawcy w przypadku umów-zleceń.

Juszczyk zwraca przy tym uwagę na jeszcze jedną kwestię. — Zmiana rodzi nie tylko uszczerbek finansowy w portfelu zleceniobiorcy, ale też większe obciążenie dla zleceniodawcy. Składki ZUS płacone są nie tylko po jednej stronie, ale również należy pamiętać o tej drugiej. W związku z tym zmiany w przepisach dotyczących umów cywilnoprawnych zwiększają również ich koszt dla przedsiębiorcy. W konsekwencji nie tylko mniej zarobimy, ale może się okazać, że ceny usług wzrosną, bo przecież zleceniodawca ten wzrost będzie chciał gdzieś przerzucić — tłumaczy ekspert.

Jeszcze większą obniżkę będą musieli przełknąć ci, którzy pracują na podstawie umowy o dzieło. Dziś są one kompletnie nieoskładkowane. Nie odprowadza się od nich ani ZUS-u, ani składki zdrowotnej. Jedyne obciążenie to zaliczka na podatek, która też jest często niższa. W przypadku tych umów można bowiem stosować tzw. podwyższone koszty uzyskania przychodu np. wynoszące 50 proc. Wtedy — mówiąc w uproszczeniu — podatek płacimy tylko od połowy kwoty brutto.

Po zmianach takie umowy zostaną obciążone dodatkowymi składkami społecznymi, przez co przy kwocie 5 tys. zł brutto wartość przelewu zmniejszy się z 4,7 do nieco ponad 3,5 tys. zł. To prawie 1,2 tys. zł różnicy.

Wysokość wynagrodzeń dla umów o dzieło przy 50 proc. kosztach uzyskania przychodu.

Zmiany są konieczne

Niższe pensje bolą, ale zdaniem ekspertów to konieczna terapia. Mówił o tym wielokrotnie w Business Insider Polska choćby Oskar Sobolewski, założyciel Debaty Emerytalnej i ekspert tego rynku.

– Dziś zleceniobiorcy mogą się denerwować, że zarobią mniej. Ale to są ci sami ludzie, którzy za jakiś czas byliby pierwsi do narzekania, że państwo ich okrada na wysokości emerytury – mówił jeszcze w 2022 r., gdy rząd PiS przymierzał się do takiej reformy. Wtedy nic z niej nie wyszło, ale słowa Sobolewskiego pozostają aktualne.

Jest jeszcze jeden powód, dla którego taki ruch eksperci oceniają dobrze. Tym razem z perspektywy biznesu. Mówił o tym kilka dni temu w materiale Jolanty Ojczyk Łukasz Kozłowski, główny ekonomista Federacji Przedsiębiorców Polskich.

— Umowy-zlecenia w zbiegach tytułów są wykorzystywane do budowania przewagi konkurencyjnej przez niektóre podmioty, nad tymi które zatrudniają na podstawie umowy o pracę. Firmy, które opierały swoją strategię o nieoskładkowane umowy-zlecenia, są tańsze np. na rynku zamówień publicznych. Właściwie tylko one mogą wygrywać przetargi. Cała reszta musi się do nich dostosować albo opuścić rynek. Oskładkowanie wszystkich umów doprowadzi do wyrównania warunków konkurencji — tłumaczył Łukasz Kozłowski.

Autor: Jakub Ceglarz, dziennikarz Business Insider Polska