Στη Γάζα φωτογραφίζεις πόνο, θάνατο και χαρταετούς

Τουλάχιστον 33.500 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί και 76.000 έχουν τραυματιστεί σε ισραηλινά πλήγματα από τις 7 Οκτωβρίου στη Λωρίδα της Γάζας, ενώ οι διαπραγματεύσεις Ισραήλ-Χαμάς για σχέδιο εκεχειρίας βρίσκονται σε διαρκές αδιέξοδο. Έξι μήνες μετά την έναρξη του πολέμου, το αποτύπωμά του είναι πλέον ορατό παντού στην περιοχή. Αυτή τη στιγμή περίπου 300.000 άνθρωποι βρίσκονται στα πρόθυρα λιμού, με τα ισραηλινά στρατεύματα να ετοιμάζονται για “εισβολή” στη Ράφα, εκεί που έχουν καταφύγει οι περισσότεροι εκτοπισμένοι.

Την ώρα που η Χαμάς αρνείται να δώσει στη δημοσιότητα τον αριθμό των μαχητών της που σκοτώθηκαν, το Ισραήλ επιβεβαίωσε στις 7 Απριλίου πως έχει “εξοντώσει” περισσότερους από 12.000. Εύκολα αντιλαμβάνεται λοιπόν κανείς τον τεράστιο αριθμό αμάχων, γυναικών και παιδιών που έχουν χάσει τις ζωές τους στη Λωρίδα. Μέσα σε αυτή τη χαοτική κατάσταση οι εργαζόμενοι των διεθνών αποστολών ανθρωπιστικής βοήθειας προσπαθούν να κάνουν το καλύτερο που μπορούν, ρισκάροντας τη δική τους ασφάλεια. Για την ακρίβεια, όπως καταμαρτυρούν, δεν υπάρχει σημείο που να μπορεί να αισθανθεί κανείς, πραγματικά ασφαλής.

Ο φωτογράφος του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας των Ηνωμένων Εθνών, Chris Black, πέρασε 40 μέρες στη Γάζα καταγράφοντας τις ανθρωπιστικές προσπάθειες παροχής πρώτων βοηθειών και φαρμάκων. Βρέθηκε στο νοσοκομείο Νάσερ που εκκενώθηκε πριν καταστραφεί εντελώς, αλλά και στη Ράφα, στους προσφυγικούς καταυλισμούς. Την ώρα που ήρθαμε σε επαφή τηλεφωνικά μαζί του είχε μόλις μεταβεί στην Τουρκία αναμένοντας την επόμενη αποστολή του. Μιλώντας στο The Magazine του NEWS 24/7 αναφέρει πως παρά τον φόβο, την αγωνία και τον πόνο που βίωσε εκεί, στόχος του είναι να επιστρέψει για να βοηθήσει από το δικό του πόστο που δεν είναι άλλο από την καταγραφή της αλήθειας.

Παραδέχεται δε, πως δουλεύοντας αυτό το διάστημα στη Γάζα, δεν σταμάτησε να κλαίει, κάτι που δεν είχε βιώσει ποτέ ξανά σε αυτό τον βαθμό στην 25ετή καριέρα του.

Al-Helal Al-Emarati Maternity Hospita στη Ράφα

Το πρώτο που ρωτάμε τον Chris είναι πιο είναι το μήνυμά του προς τον δυτικό κόσμο, τι είναι αυτό που θα ήθελε να μεταφέρει προς τη Δύση μετά την εμπειρία του στη Γάζα.

“Το πιο σημαντικό είναι να μιλήσει κανείς για τις ανθρωπιστικές ανάγκες των ανθρώπων της περιοχής. Επισκέφθηκα δομές υγείας που δεν μπορούσαν να υποδεχθούν περισσότερους τραυματίες, κέντρα υγείας στα οποία οι άνθρωποι έπρεπε να κάνουν ουρές στα γύρω τετράγωνα μέχρι να τους δεχθούν. Υπάρχει τεράστια ανάγκη για πρόσβαση στις παροχές υγείας, για να μπορέσουν να φτάσουν στα σημεία οι ανθρωπιστικές οργανώσεις και να καταφέρουν να παρέχουν υλικό πρώτης βοήθειας αλλά και φαγητό”.

Πλήθος κόσμου περιμένει τροφή στην πόλη Khan Younis

Γιατροί κοντά στο νοσοκομείο Νάσερ. Ο ΠΟΥ μετέφερε 51 ασθενείς σε κρίσιμη κατάσταση από τις 18 ως τις 20 Φεβρουαρίου

Μια γυναικολόγος ζει μέσα στο ιατρείο της με τα παιδιά της

“Αυτό που μπορώ ακόμη να μεταφέρω είναι το ηθικό και το κουράγιο που έχουν οι εργαζόμενοι στον τομέα υγείας, οι γιατροί και οι νοσηλευτές που έχουν μείνει πίσω για να βοηθήσουν τις κοινότητές τους. Με συγκίνησε πάρα πολύ το πώς προσπαθούν να συνδράμουν αυτοί οι άνθρωποι, είτε μιλάμε για μια μικρή κλινική όπου ο γιατρός ζει σε μια σκηνή ακριβώς απ’ έξω και προσπαθεί κάθε μέρα να προσφέρει τις υπηρεσίες του, είτε μιλάμε για γυναικολόγο που ζει μέσα στο ιατρείο του. Είδα περίπτωση γυναικολόγου που εργάζεται στο ιατρείο της, στο μισό εξετάζει εγκύους που την χρειάζονται και στο άλλο μισό κοιμάται με τα παιδιά της. Προηγουμένως είχε εκτοπιστεί πολλές φορές ώστε τελικά να καταλήξει να ζει στο γραφείο της, χωρίς να έχει σταματήσει να θέλει να βοηθήσει”.

Σε διαρκή κίνηση, γειτονιά Al Mawasi στη Ράφα, 18 Φεβρουαρίου 2024

“Αυτό λοιπόν είναι κάτι που συμβαίνει καθημερινά, οι άνθρωποι εκεί απλώς προσπαθούν να κάνουν το καλύτερο που μπορούν, παρότι επιβιώνουν όπως επιβιώνουν μέσα σε μια περίπλοκη κατάσταση που αλλάζει διαρκώς. Δεν μπορείς να κάνεις πλάνα στη Γάζα. Προγραμματίζεις κάτι για τη μέρα σου, το βράδυ μπορεί να υπάρχουν συγκρούσεις στο δρόμο σου και βομβαρδισμοί και αν είσαι τυχερός το επόμενο πρωί θα πρέπει να φύγεις για άλλη τοποθεσία”.

Κόσμος στη Ράφα

“Στη Γάζα κανείς δεν ξέρει πού πρέπει να πάει”

Περιγράφοντας την πολυπλοκότητα του να αναζητήσεις διαφυγή, ο Chris Black αναφέρει: “Ο κόσμος είναι σε διαρκή κίνηση, γύρω γύρω και χρειάζονται διαρκώς βοήθεια. Θα μπορούσα να πω πως ο κόσμος εκεί είναι σε διαρκή “σταυροδρόμια”. Από τη μια συζητούν για την ανακωχή, υπάρχει το αίτημα για ειρήνη, και από την άλλη μιλούν για την επικείμενη εισβολή στη Ράφα. Από τη μια έχεις το ζητούμενο της ειρήνης και από την άλλη έχεις την πραγματικότητα του πολέμου που είναι εκεί, τον ζουν εδώ και έξι μήνες, αναγκάζονται να αλλάζουν τοποθεσίες, χρειάζονται τρόφιμα και φάρμακα αλλά και ψυχολογική υποστήριξη. Στη Γάζα πραγματικά κανείς δεν ξέρει τι πρέπει να κάνει, να μείνει ή να φύγει. Αναρωτιέσαι “είμαι ασφαλής εδώ ή θα είμαι καλύτερα λίγο πιο πέρα;” χωρίς να έχεις σαφή απάντηση. Το άλλο θέμα είναι πως η Γάζα είναι πάρα πολύ μικρή σε έκταση. Η Γάζα έχει συνολικό μήκος 41 χιλιομέτρων και πλάτος 6-12 και σε αυτή ζουν 1,5 εκατομμύριο Παλαιστίνιοι”.

“Συνοψίζοντας η Γάζα χαρακτηρίζεται από τα εξής: Τεράστιες ανάγκες σε υλικά, δομές υγείας που έχουν υπερκορεστεί και ωστόσο μεγάλη προσφορά αλληλεγγύης”, αναφέρει ο φωτογράφος.

Τραυματισμένο παιδί στο κέντρο της Ράφα

Τον ρωτάμε αν αισθάνθηκε να απειλείται άμεσα η ζωή του. Αυτό που μας λέει, είναι πως αισθάνθηκε τον ίδιο κίνδυνο με όλους τους άλλους γύρω του. Είτε στο Νάσερ, είτε οπουδήποτε αλλού.

“Πουθενά δεν είσαι ασφαλής όπως σας είπα. Βρέθηκα κοντά σε μάχες και εκρήξεις, στα 100 μέτρα δίπλα μου, περάσαμε νύχτες στο σκοτάδι στο νοσοκομείο Νάσερ με τις συγκρούσεις να γίνονται τριγύρω. Δεν μπορώ να απαντήσω αν απειλήθηκα “ευθέως”, μπορώ να πω σίγουρα όμως πως πουθενά δεν είσαι σε ασφάλεια, και αυτό ισχύει για όλους όσους είναι στη Λωρίδα. Από την άλλη, στις μετακινήσεις μας ήμουν σε θωρακισμένο όχημα, είχα προσωπικό εξοπλισμό, ας πούμε πως είχα κάποια πλεονεκτήματα”.

Προσωπικός εξοπλισμός των Ηνωμένων Εθνών στο UNRWA Tal Al Sultan Health Centre

Οι ανθρωπιστικές δυνάμεις στο UNRWA Tal Al Sultan Health Centre

“Ωστόσο, όπως διαπιστώσαμε με συναδέλφους που ήταν σε παρόμοια οχήματα, αυτά δεν μπορούν να σε προστατεύσουν. Θα έλεγα πως δεν απειλήθηκα με διαφορετικό τρόπο απ’ ό,τι οποιοσδήποτε άλλος. Κάθε μέρος, κάθε γωνία, απειλείται. Και αυτό είναι το πιο μεγάλο ρίσκο για τους εθελοντές, τους εργαζόμενους στην υγεία που καλούνται να επιχειρήσουν. Η μόνη λύση είναι η ανακωχή και η ειρήνη, μέχρι τότε όσοι προσφέρουν δεν θα μπορούν να το κάνουν με ασφάλεια”, λέει ο φωτογράφος για τους συναδέλφους του στο πεδίο.

Βομβαρδισμοί κοντά στο Deir Al Balah, 6 Φεβρουαρίου 2024

“Δεν γινόταν να μην φωτογραφίσω την αλήθεια”

Ένα ακόμη ερώτημα είναι αν υπήρξαν στιγμές που αισθάνθηκε πως δεν μπορεί να φωτογραφίσει, πως τον κυρίευσε το συναίσθημα σε βαθμό που να μην μπορεί να λειτουργήσει.

“Εργάζομαι σε ανθρωπιστικές αποστολές εδώ και 25 χρόνια. Σαν επαγγελματίας πάντα θέλω να είμαι αυτόπτης μάρτυρας και να καταγράφω τα ντοκουμέντα. Στη Γάζα ήθελα να είμαι μάρτυρας των γεγονότων. Εκεί τράβηξα πάρα πολλές φωτογραφίες, σκέφτηκα αν θα χρησιμοποιήσω κάποιες ή όχι. Υπήρχαν φωτογραφίες που δεν μπόρεσα να τραβήξω αλλά δεν τα κατάφερα, και εύχομαι να τα είχα καταφέρει. Δεν τα κατάφερα γιατί είτε ήμουν στο θωρακισμένο όχημα, είτε ήμουν σε κάποιο checkpoint περιμένοντας να περάσω. Θυμάμαι πως ήμασταν σε μια ιατρική δομή των International Medical Corps όταν ήρθε ένας δημοσιογράφος του Al Jazeera βαριά τραυματισμένος και δεν περίμενα καθόλου, έπρεπε να το καταγράψω αυτό. Φορούσε το τζάκετ με το “PRESS” διακριτικό, είχε χάσει ένα πόδι, ήταν σε απόγνωση. Αλλά ήθελα να δείξω πως “να, αυτό έγινε”, και αυτός ο άνθρωπος μέσα σε αυτές τις συνθήκες έλαβε βοήθεια. Δεν γινόταν να μην φωτογραφίσω”.

Ασθενής σε οργάνωση της IMC

“Αυτό που προσπαθείς να κάνεις εκεί είναι να κρατηθείς από κάπου, από την ελπίδα. Βλέπεις τριγύρω πόνο, θλίψη, ελάχιστη ελπίδα, όμως βλέπεις και τις υπεράνθρωπες προσπάθειες, όλα όσα κάνουν οι εργαζόμενοι στους τομείς υγείας και κάνεις κουράγιο”, προσθέτει ο Chris Black.

Η Ruba Farah, Field Security Officer UNFPA, με εκτοπισμένες οικογένειες κοντά στο νοσοκομείο Νάσερ

Η Dr Sara Al Saqqa, OCHA Humanitarian Affair με οικογένεια εκτοπισμένων που αναζητούν βοήθεια σε δομή των Γιατρών Χωρίς Σύνορα

Σχετικά με το τι του έδωσε κουράγιο και δύναμη, μας λέει: “Όλοι αυτοί που προσφέρουν τις υπηρεσίες τους βάζουν τις ζωές τους στην πρώτη γραμμή κάθε μέρα. Με ενέπνευσε η αλληλεγγύη που είδα, με ενέπνευσαν οι ανθρωπιστικές δομές που είδα, με ενέπνευσαν οι συνάδελφοί μου όπως ο Έλληνας γιατρός Θάνος Γαργαβάνης. Δουλέψαμε μαζί, στο πλευρό του αισθάνθηκα ασφαλής και μου έδωσε δύναμη. Δούλευε στη Γάζα πριν τον πόλεμο “χτίζοντας” το σύστημα υγείας το οποίο και είδε μετά να καταστρέφεται και μέσα σε αυτό έπρεπε, και συνέχισε να δουλεύει”.

Ο Θάνος Γαργαβάνης με παραϊατρικό υπάλληλο σε δομή των Ηνωμένων Εθνών στο Khan Younis

Στη Γάζα μπορείς να δεις εκατοντάδες χαρταετούς ψηλά στον ορίζοντα

“Μετά, βλέπεις τα παιδιά. Βλέπεις παιδιά που εκτοπίζονται συνέχεια, παιδιά χωρίς χαμόγελα. Ζουν σε σκηνές, χάνουν τα σπίτια τους, τα μέλη των οικογενειών τους. Τα παιδιά εκεί δεν έχουν παιχνίδια, τα φτιάχνουν μόνα τους και κυρίως, φτιάχνουν χαρταετούς που τους πετάνε ψηλά και κάπως χαίρονται. Στη Γάζα μπορείς να δεις εκατοντάδες χαρταετούς ψηλά στον ορίζοντα. Θυμάμαι να τραβάω μια φωτογραφία παιδιών που κάθονταν στην κορυφή ενός λόφου και κοίταζαν μπροστά και στο βάθος έβλεπες χαρταετούς”.

Παιδί ετοιμάζεται να πετάξει τον αυτοσχέδιο χαρταετό του στη Ράφα

Περιγράφοντας τις προσπάθειες των εκπροσώπων των ΜΚΟ στο πεδίο για να συμπαρασταθούν στα παιδιά και να απαλύνουν το δράμα που ζουν, ο φωτογράφος του ΠΟΥ μας λέει:

“Θυμάμαι τους ανθρώπους των ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στη Ράφα, να προσπαθούν να κάνουν τα μικρά παιδιά να ξεχαστούν, να χορεύουν μαζί τους στους ανοιχτούς χώρους μέσα σε αυτή τη συνθήκη, να παίζουν μαζί τους. Όλα αυτά σου δίνουν δύναμη, τα ελάχιστα χαμόγελα που θα δεις, κάπου εκεί βρίσκεις την ενέργεια και την όρεξη να πεις πως συνεχίζω, δεν τα παρατάω. Θα έλεγα πως συγκρούονται η αλληλεγγύη με τον φόβο, μπροστά σου”.

Άνθρωποι της οργάνωσης Sharek Youth Forum παίζουν με παιδιά στο UNRWA Tal Al Sultan Health Centre στις 7 Φεβρουαρίου του 2024

Κοντά σε camp στη γειτονιά Al Mawasi της Ράφα

Al Mawasi, Ράφα, η ζωή σε camp εκτοπισμένων

Σε καμία περίπτωση όμως τα όσα είδε δεν θα μπορούσαν να μην επηρεάσουν τη δική του ψυχική κατάσταση.

“Όπως σας είπα, εργάζομαι 25 χρόνια σε ανθρωπιστικές αποστολές και δεν με θυμάμαι ξανά να κλαίω στο πεδίο. Στη Γάζα έκλαιγα διαρκώς. Μιλώντας με κόσμο στη Ράφα, καταλαβαίνεις πως κάθε ένας έχει μια δική του ιστορία τραύματος, το δικό του δράμα, τη δική του απώλεια, τη δική του αναμέτρηση με τον εκτοπισμό και τον θάνατο. Όλοι χρειάζονται βοήθεια, όλοι ανεξαιρέτως”.

“Κανένας ασφαλής ούτε στις δομές υγείας”

Μεταφέροντάς μας τα συναισθήματα των εγκλωβισμένων στη Γάζα, σημειώνει:

“Κάποιοι άνθρωποι είναι νευριασμένοι, υπάρχει θυμός για τη στάση της Δύσης, αισθάνονται πως τους έχουν εγκαταλείψει. Υπάρχει φόβος, αναρωτιούνται αν πρέπει να μείνουν ή να φύγουν. Συνάντησα μια γυναίκα στο νοσοκομείο Νάσερ που με ρωτούσε, “είναι ΟΚ εδώ, θα είμαστε εντάξει;” και ήθελα να της πω πως “είσαι σε μια δομή υγείας που προστατεύεται από τις διεθνείς συμβάσεις, θα έπρεπε εδώ μέσα να αισθάνεσαι απόλυτα ασφαλής” αλλά δεν μπόρεσα να το πω αυτό. Μια εβδομάδα μετά το νοσοκομείο δέχθηκε επίθεση και εν συνεχεία καταστράφηκε με ελάχιστους υγειονομικούς να μένουν πίσω, παλεύοντας με την κατάσταση.

Επίσης, εκτός από θυμό και αγωνία βλέπεις το αίτημα για ειρήνη. Βλέπεις και το αίτημα για τροφή, για φάρμακα και αυτό είναι το πιο σημαντικό, να σταματήσουν οι μάχες για να μπορέσουμε να παρέχουμε όσα χρειάζονται”.

Ο φωτογράφος του ΠΟΥ, Chris Black, στο πεδίο

Πλησιάζοντας στο τέλος της συζήτησης, ρωτάμε τον Chris Black αν αισθάνεται αισιόδοξος πως θα μπορούσε η διαμάχη να τερματιστεί μέσα στο επόμενο διάστημα, έστω σε επίπεδο ανακωχής. Μετά από μια μικρή σιωπή στην άλλη άκρη της γραμμής, εκείνος μας απαντά:

“Δεν μπορώ να σταματήσω να ελπίζω. Δεν μπορώ όμως να πω πως είμαι αισιόδοξος. Ελπίζω ξέρετε πως θα αφήσουν κάποια στιγμή αυτούς τους ανθρώπους να ζήσουν τις ζωές τους όπως όλοι οι άλλοι άνθρωποι στον πλανήτη, με όσα δικαιούνται. Στη Ράφα ζουν σε σκηνές, δεν έχουν φαγητό, δεν έχουν καθαρό νερό, δεν ξέρουν πού θα είναι το βράδυ. Ζουν έτσι εδώ και έξι μήνες. Εσύ τι θα έκανες υπό αυτές τις συνθήκες; Θα αισθανόσουν αισιόδοξος;”.

Σκηνές στη Ράφα

Τέλος, σχετικά με το αν θέλει να επιστρέψει στην περιοχή για να συνδράμει, απαντά χωρίς δισταγμό:

“Ελπίζω να επιστρέψω άμεσα στη Γάζα. Να βρεθώ δίπλα στους διεθνείς συναδέλφους μου και τους Παλαιστίνιους που προσπαθούν να κάνουν το καλύτερο, θα ήθελα σύντομα να είμαι και πάλι μέρος όλης αυτής της βοήθειας. Περάσαμε μέρες που περιμέναμε πάνω από 10 ώρες σε checkpoint μέσα στη λάσπη για να παραδώσουμε ανθρωπιστική βοήθεια και μας γύρισαν πίσω, για να προσπαθήσουμε ξανά την επόμενη μέρα. Μάθαμε να μην το βάζουμε κάτω. Να προσπαθούμε να παρέχουμε φάρμακα, φαγητό και να αναμένουμε την ειρήνη, αυτό χρειάζεται εκεί και είναι αναγκαίο άμεσα”.