Το μυστήριο με ρωμαϊκό δωδεκάεδρο 1.700 ετών και το σενάριο της μαγείας

Το μυστηριώδες αντικείμενο, που ονομάζεται «Ρωμαϊκό δωδεκάεδρο», ανακαλύφθηκε το καλοκαίρι του 2023 κατά τη διάρκεια μιας αρχαιολογικής ανασκαφής στο χωράφι ενός αγρότη.

Ερασιτέχνες αρχαιολόγοι στην Βρετανία ανακάλυψαν ένα εκπληκτικό ρωμαϊκό δωδεκάεδρο, που χρονολογείται πριν 1.700 χρόνια και αποτελεί εδώ και αιώνες μυστήριο για τους ειδικούς.

Το δωδεκάεδρο, ένα μεταλλικό αντικείμενο με 12 πλευρές σε μέγεθος γκρέιπφρουτ, βρέθηκε το περασμένο καλοκαίρι κατά τη διάρκεια μιας ανασκαφής στο χωράφι ενός αγρότη κοντά στο χωριό Λινκολνσάιρ, περίπου 56 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά του Σέφιλντ.

Μια προηγούμενη έρευνα είχε ανιχνεύσει περιοχές μέσα στο έδαφος με διαταραχές του μαγνητικού πεδίου. Είχε αποκαλύψει κάτι που έμοιαζε με λάκκο στην τοποθεσία και οι ανιχνευτές μετάλλων είχαν ήδη βρει ρωμαϊκά νομίσματα και γλύφανα στο ίδιο σημείο είπε ο γραμματέας της τοπικής οργάνωσης εθελοντών, της Ομάδας Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Richard Parker.

Ο Richard Parker έπινε το τσάι του στο σημείο όταν κάποιοι εθελοντές ξέθαψαν το δωδεκάεδρο σε ένα από τα χαντάκια, που είχε σκάψει η ομάδα για την ανασκαφή, η οποία θα διαρκούσε δύο εβδομάδες.

«Ήταν η προτελευταία μέρα της ανασκαφής και εμφανίστηκε αυτό το δωδεκάεδρο στο χαντάκι 4. Μας εξέπληξε εντελώς. Δεν παίρναμε πολλά μεταλλικά [σήματα] σε εκείνο το σημείο, αλλά ξαφνικά βρέθηκε εκεί», είπε στο Live Science ο Parker.

Το αντικείμενο διασώθηκε ολόκληρο, ενώ πολλά άλλα δωδεκάεδρα που έχουν ανακαλυφθεί είναι σοβαρά κατεστραμμένα ή κατακερματισμένα. Έχει επίσης μεγάλες διαστάσεις για ρωμαϊκό δωδεκάεδρο, το οποίο συνήθως ήταν τόσο μικρό όσο μια μπάλα του γκολφ.

Το αξιοσημείωτο μεταλλικό κέλυφος εκτίθεται τώρα σε ένα κοντινό μουσείο και πρόσφατα παρουσιάστηκε στο «Digging for Britain», μια αρχαιολογική τηλεοπτική εκπομπή στο BBC.

Το χάλκινο αντικείμενο είναι μεγάλο για ένα ρωμαϊκό δωδεκάεδρο. Πηγή: Norton Disney History and Archaeology Group

Το μυστήριο του δωδεκάεδρου

Περισσότερα από 100 δωδεκάεδρα έχουν βρεθεί σε όλη τη βορειοδυτική Ευρώπη τα τελευταία 200 χρόνια. Αυτά τα αντικείμενα χρονολογούνται μεταξύ του 1ου και του 3ου αιώνα μ.Χ. Έχουν εντοπιστεί μόνο σε πρώην βόρεια εδάφη της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Μερικές φορές ονομάζονται «γαλλορωμαϊκά» δωδεκάεδρα, από τους Γαλάτες (ή Κέλτες) που ζούσαν σε αυτές τις περιοχές.

Κάθε δωδεκάεδρο είναι μεταλλικό αντικείμενο με 12 πλευρές. Συνήθως είναι κατασκευασμένο από μπρούντζο, με τρύπες διαφορετικού μεγέθους σε κάθε όψη. Αυτές οι τρύπες συχνά περιβάλλονται από ομόκεντρους δακτυλίους αποτυπωμένους στο μέταλλο και υπάρχει ένα καρφί σε κάθε γωνία όπου συναντώνται οι 12 όψεις.

Ωστόσο δεν φέρουν καμία επιγραφή κανενός είδους. Επίσης δεν έχει βρεθεί καμία αναφορά στα δωδεκάεδρα στα ρωμαϊκά γραπτά. Ως αποτέλεσμα, οι σύγχρονοι αρχαιολόγοι δεν μπορούν να εξηγήσουν ποιος ήταν ο σκοπός τους και γιατί είχαν χρησιμοποιηθεί.

Μερικοί επιστήμονες υποθέτουν ότι τα δωδεκάεδρα ήταν κάτι από τα παρακάτω: παιχνίδια, ζάρια, λαβές μαχαιριών, πέτρες σφεντόνας ή συσκευές εύρεσης αποστάσεων για το ρωμαϊκό πυροβολικό. Πρόσθετες θεωρίες στο διαδίκτυο υποστηρίζουν ότι χρησιμοποιήθηκαν για τον υπολογισμό των ημερομηνιών από τα άστρα ή ως σχέδια πλεξίματος για γάντια.

Βέβαια είναι περίπλοκα για να ήταν όπλα και καμία από αυτές τις εξηγήσεις δεν φαίνεται να λύνει το μυστήριο. Πολλοί αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι τα δωδεκάεδρα είχαν θρησκευτική ή λατρευτική χρήση στις γαλλο-ρωμαϊκές περιοχές. Μπορεί να χρησιμοποιήθηκαν για μαντεία ή για μάγια.

Λίγα δωδεκάεδρα έχουν βρεθεί σε τάφους, γεγονός που ενισχύει την ιδέα ότι θεωρούνταν αντικείμενα μαγείας. Ο ρωμαϊκός νόμος απαγόρευε την μαγεία και ίσως γι’ αυτό να μην αναφέρθηκε ποτέ κάτι στα γραπτά της εποχής για τα αντικείμενα αυτά.

Το αντικείμενο βρέθηκε σε μια τάφρο που έσκαψε μια αρχαιολογική ομάδα ντόπιων εθελοντών. Πηγή: Norton Disney History and Archaeology Group

Η έκπληξη για την ανακάλυψη στην Βρετανία

Η πρόσφατη ανακάλυψη στην Βρετανία είναι μία από τις λίγες φορές που έχει βρεθεί ρωμαϊκό δωδεκάεδρο μέσα στο αρχαιολογικό πλαίσιο του, είπε ο Parker.

Η ανασκαφή έπρεπε να σταματήσει μία ημέρα μετά την ανακάλυψη του δωδεκάεδρου λόγω του χειμώνα. Ωστόσο η εθελοντική ομάδα ελπίζει να βρει χρηματοδότηση και να επιστρέψει για ανασκαφές στην τοποθεσία αυτό το καλοκαίρι.

Μέχρι στιγμής, οι αρχαιολόγοι έχουν βρει αντικείμενα της Εποχής του Σιδήρου κοντά στο χωριό. Αυτά τα αντικείμενα κατασκευάστηκαν πριν την ρωμαϊκή κυριαρχία. Επίσης εντοπίστηκαν εκατοντάδες κομμάτια ρωμαϊκής κεραμικής από τον 2ο και τον 3ο αιώνα μ.Χ. και τα ερείπια μιας ρωμαϊκής βίλας.

Ολόκληρη Βρετανία και η Ουαλία έγιναν ρωμαϊκές επαρχίες μετά το 43 μ.Χ., όταν οι λεγεώνες του αυτοκράτορα Κλαύδιου εισέβαλαν στη χώρα. Η ρωμαϊκή κυριαρχία συνεχίστηκε περίπου μέχρι το 410 μ.Χ., όταν οι περισσότερες ρωμαϊκές λεγεώνες έφυγαν για να υπερασπιστούν την ηπειρωτική Ευρώπη από τις επιδρομές των βαρβάρων, ενώ οι Βρετανοί αφέθηκαν να τα βγάλουν πέρα μόνοι τους.