Chcą uchylić immunitet Jarosławowi Kaczyńskiemu. Karnista: może paść ofiarą własnego prawa

Jarosław Kaczyński w Sejmie 6 marca 2024 r.

Policja twierdzi, że Jarosław Kaczyński dopuścił się wykroczeń kradzieży i zniszczenia mienia i domaga się od Sejmu uchylenia mu immunitetu poselskiego. Zdaniem specjalisty prawa karnego dra Wojciecha Górowskiego, jeśli sprawa trafi do sądu, konieczne będzie zbadanie osobistych motywacji prezesa PiS, a żałoba po bracie może być okolicznością łagodzącą. Jednocześnie zauważa, że czyn Kaczyńskiego — w myśl przepisów wprowadzonych przez jego partię — mógłby być uznany nawet za… przestępstwo zagrożone karą ośmiu lat więzienia.

• Jarosław Kaczyński 10 kwietnia zabrał spod pomnika smoleńskiego wieniec z napisem przypisującym jego bratu winę za śmierć ofiar. Próbował też zerwać z niego tabliczkę
• — Problem polega na tym, że jest coś takiego jak “kradzież szczególnie zuchwała”, Wprowadzał ją do kodeksu karnego w błysku fleszy Zbigniew Ziobro — zauważa dr Wojciech Górowski
• Karnista podkreśla też, że ocena sytuacji byłaby inna, gdyby do zdarzenia doszło na cmentarzu, a nie przed pomnikiem
• — Żałoba w naszej kulturze jest szalenie istotna i nikt tego nie kwestionuje. Z drugiej strony minęło 14 lat — mówi o ewentualnych okolicznościach łagodzących
• Więcej informacji znajdziesz na stronie głównej Onetu

Sprawa dotyczy wydarzeń z 10 kwietnia. Jarosław Kaczyński w rocznicę katastrofy smoleńskiej pojawił się przed pomnikiem jej ofiar na placu Piłsudskiego w Warszawie. Na miejscu próbował zerwać tabliczkę ze złożonego tam wieńca, a gdy mu się to nie udało, zabrał go i oddalił się z nim sprzed pomnika.

Powodem zdenerwowania prezesa PiS był napis na tabliczce. Głosił on: “pamięci 95 ofiar Lecha Kaczyńskiego, który, ignorując wszelkie procedury, nakazał pilotom lądować w Smoleńsku w skrajnie trudnych warunkach”. Wieniec z taką treścią co miesiąc pod pomnikiem składa aktywista Zbigniew Komosa. W przeszłości z tego powodu wielokrotnie dochodziło do utarczek z politykami Prawa i Sprawiedliwości, w tym z samym Jarosławem Kaczyńskim.

W środę RMF FM podało, że policja skierowała do Sejmu wniosek o uchylenie immunitetu prezesa PiS. Funkcjonariusze chcą mu zarzucić popełnienie wykroczeń kradzieży i zniszczenia mienia.

Miecz obosieczny. Surowe przepisy wprowadził rząd PiS

— Można tu mówić nie tylko o wykroczeniu, ale nawet o przestępstwie — komentuje w rozmowie z Onetem dr Wojciech Górowski, adwokat i karnista z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

— Problem polega na tym, że jest coś takiego jak “kradzież szczególnie zuchwała”, Wprowadzał ją do kodeksu karnego w błysku fleszy Zbigniew Ziobro, przywracając tym samym instytucję z czasów komunistycznych — dodaje Górowski.

To, jak zostanie zakwalifikowana kradzież, zależy od wartości jej przedmiotu. Jeśli nie przekracza ona 800 zł, jest to tylko wykroczenie. Jeśli ukradziona rzecz była droższa niż ta kwota, mamy wówczas do czynienia z przestępstwem.

Policjanci wycenili wieniec spod pomnika na 400 zł i dlatego zakwalifikowali czyn Kaczyńskiego jako wykroczenie. Jednak dr Górowski zwraca uwagę na przepis, który mówi, że kradzież szczególnie zuchwała jest przestępstwem w każdym przypadku — niezależnie od wartości jej przedmiotu. W myśl zmian w prawie wprowadzonych przez PiS jest też wyjątkowo surowo karana. Grozi za nią do ośmiu lat więzienia.

Na czym polega owa szczególna zuchwałość? — To kradzież, której sprawca swoim zachowaniem wykazuje postawę lekceważącą lub wyzywającą wobec posiadacza rzeczy ruchomej, lub innych osób — mówi nam prawnik, cytując przepisy kodeksu karnego.

— Zgodnie z tą definicją czyn Kaczyńskiego może być uznany za szczególnie zuchwały — ocenia Górowski. Wskazuje, że prezes PiS — jak widać na zamieszczonym w sieci nagraniu — ignorował policjantów i nie reagował na oburzenie aktywistów, stojących obok wieńca.

— Jarosław Kaczyński może paść ofiarą prawa wprowadzonego przez jego własne ugrupowanie. Miecz jest zawsze obosieczny — mówi Wojciech Górowski.

Czy to była kradzież?

Ekspert wskazuje, że nie wie, co dalej stało się z wieńcem, a jest to kluczowe dla całej sprawy. Dlaczego? — Kradzież, czyli zabór rzeczy ruchomej w celu przywłaszczenia, zakłada, że ktoś tę rzecz chce włączyć do swojego majątku i postępować z nią tak, jak mu się podoba. Trzeba przejąć władztwo nad rzeczą — tłumaczy prawnik.

Choć dalsze losy wieńca nie są jasne, wydaje się mało prawdopodobne, by Jarosław Kaczyński zabrał go do domu i trzymał go tam jako część swojego majątku. — To wcale nie jest konieczne, by spełnić definicję kradzieży — podkreśla Górecki.

— Wystarczy coś zabrać i wyrzucić to do śmieci. Chodzi o każdą czynność, która pokazuje, że zachowuję się jak właściciel rzeczy. Jeśli zabiorę komuś komórkę i rzucę nią o ziemię, to będzie to jednocześnie kradzież i zniszczenie mienia — tłumaczy.

Zbigniew Komosa i jego wieniec przed pomnikiem smoleńskim 10 kwietnia 2024 r.

— Trzeba jednak wziąć pod uwagę również motywację pana Kaczyńskiego. Z jednej strony być może polityczną, z drugiej osobistą, czyli to, że chciał uczcić pamięć brata, a ktoś mu w tym przeszkadzał. Prawo karne nie jest czarno-białe, tylko ma wiele odcieni szarości — zaznacza dr Górowski.

— Żeby coś było przestępstwem, musi zostać spełniony szereg warunków. Po pierwsze czyn musi pasować do znamion, czyli do jego opisu w kodeksie. Ale to tylko jeden kawałek. Później trzeba zastanowić się nad winą, motywacją, bezprawnością zachowania sprawcy. Te wszystkie elementy mogą mieć znaczenie — wyjaśnia karnista.

Żałoba musi być wzięta pod uwagę

Jednocześnie prawnik zaznacza, że do zdarzenia doszło przed pomnikiem, a nie nagrobkiem. — Gdyby taka sytuacja zdarzyła się na cmentarzu, wyglądałoby to inaczej. Można by się wtedy zastanowić, czy z drugiej strony nie doszło do znieważenia miejsca pochówku. Wtedy, wyrzucając taki wieniec, odpieram atak na dobro chronione prawem i tym samym nie popełniam przestępstwa. Jednak z pomnikiem jest inna sytuacja — ocenia prawnik z Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Wniosek o uchylenie immunitetu Kaczyńskiego wzbudził oburzenie polityków PiS i części innych komentatorów. Wskazywali na ludzki i osobisty aspekt sprawy. Przypominali, że napis na wieńcu obrażał pamięć jego zmarłego brata, a czymś naturalnym jest występowanie w obronie dobrego imienia swojej rodziny.

— To prawda i sąd, jeśli będzie orzekał w tej sprawie, będzie musiał to wziąć pod uwagę. Chodzi o ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynu. Musi też przyjrzeć się rodzajowi i charakterowi naruszanego dobra — mówi Onetowi dr Górowski.

Czy działanie w emocjach spowodowanych stratą najbliższej osoby może być tutaj okolicznością łagodzącą? — Jak najbardziej. To się nazywa w prawie karnym anormalną sytuacją motywacyjną. Żałoba w naszej kulturze jest szalenie istotna i nikt tego nie kwestionuje. Z drugiej strony minęło 14 lat. To także sąd musiałby wziąć pod uwagę — odpowiada karnista.

Wnioskiem o pociągnięcie Jarosława Kaczyńskiego do odpowiedzialności wkrótce ma zająć się sejmowa Komisja Regulaminowa, Spraw Poselskich i Immunitetowych.