Bakteria atakuje układ nerwowy. Objawy nawet po 15 latach! Neuroborelioza to podstępna postać choroby od kleszcza. Liczba przypadków rośnie

Gdy borelioza atakuje mózg, często jest za późno na działania. Manifestuje się nawet po kilkunastu latach, choć większość pacjentów ma „szczęście” i może leczyć ją wcześniej. Bez tego choroba sieje nieodwracalne spustoszenia w układzie nerwowym, doprowadzając do stałych jego uszkodzeń. Jak rozpoznać objawy neuroboreliozy i samą infekcję?

Czy borelioza i neuroborelioza to to samo?

Neuroborelioza to borelioza układu nerwowego. Jest więc jedną z postaci choroby – obok boreliozy skórnej, kostno-stawowej czy układu krążenia. Wywołująca ją bakteria (krętki) przenoszona przez pospolicie występujące kleszcze.

Wektorem przenoszącym bakterie boreliozy są kleszcze pospolite, które występują coraz liczniej na terenach zielonych kpixmining/123RF

Okres wylęgania krętków Borrelia burgdorferi w organizmie wynosi zwykle od tygodnia do 10 dni.

Neuroborelioza rozwija się po przejściu pierwszej fazy zakażenia, w której objawem jest rumień wędrujący na skórze. Objaw ten (wraz z bólami mięśni, gorączką, sztywnością karku, osłabieniem) może zniknąć po upływie kilka tygodni, jednak infekcja rozprzestrzenia się w organizmie.

Zobacz: Co robić po ukąszeniu kleszcza?

W przypadku neuroboreliozy krętki atakują mózg głównie poprzez naczynia krwionośne. Zagnieżdżają się w korzeniach nerwowych. Może dojść do zapalenia nerwów czaszkowych i np. do porażenia nerwu twarzowego. Powikłania to także zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego, limfocytarne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie wielonerwowe i wielokorzeniowe, jak równie z dotyczące splotów nerwowych.

Korzystając z zapasów kolagenu w mózgu, krętki mogą rozprzestrzenić się także poza układ nerwowy, do powięzi i stawów.

Neuroborelioza w 2024 roku

Neuroborelioza wciąż pozostaje diagnozowaną postacią boreliozy, choć oczywiście rzadziej niż typ skórny. Wszystko wskazuje na to, że w bieżącym roku dojdzie do kolejnego wzrostu liczby zachorowań.

Według danych NIZP – PZH od początku roku do 15 kwietnia 2024 r. wykryto ogółem 2755 przypadków. W analogiczny okresie rok wcześniej była to podobna liczba 2790 przypadków. Zapadalność to obecnie 7,31 przypadków na 100 tys. ludności.

Podano także liczbę przypadków neuroboreliozy do połowy kwietnia bieżącego roku – to 74 przypadki vs. 85 rok wcześniej. Zapadalność wynosi 0,2 na 100 tys. To jednak dopiero początek sezonu na kleszcze, więc wyniki będą szybować w górę.

Tendencja zachorowań na neuroboreliozę i boreliozę jest niestety wzrostowa. W całym 2023 roku wykryto 468 przypadków neuroboreliozy, podczas gdy w 2022 r. było ich 344 – to wzrost o 36 procent. Zachorowania na boreliozę ogólnie wzrosły prawie o 1/3 – z 17 369 do 25 244, czyli o ponad 7,8 tys. przypadków

Neuroborelioza – objawy

Objawy boreliozy układu nerwowego mają charakter neurologiczny. W 95 proc. przypadków pojawiają się w ciągu 6 miesięcy do zakażenia krętkiem, jednak mogą mieć rozmaity charakter i przebieg. Często przebiegają z porażeniem nerwu twarzowego.

Objawy porażenia nerwu twarzowego przy neuroboreliozie (porażenia Bella) to zwłaszcza:

• opadanie jednego kącika ust,
• zwiotczenie mięśnia policzkowego,
• wygładzenie fałdy nosowo-wargowej (biegnie od skrzydełek nosa do kącików ust),
• zmniejszenie wydzielania łez,
• zaburzona produkcja śliny,
• brak smaku w przedniej części języka,
• ból ucha.

Jeśli rozwinie się zapalenie korzonków nerwowych i nerwów obwodowych, mogą odczuwalne być objawy neuropatii obwodowej, m.in. parestezje, czyli mrowienie i drętwienie kończyn czy określonych rejonów ciała, a także jego szczypanie i pieczenie czy kurcze mięśni, a także ich przewlekłe zmęczenie oraz nerwobóle.

Jeżeli występuje jednocześnie porażenie nerwów czaszkowych, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych oraz zespołu korzeniowego nazywane jest triadą Bannwartha.

Późna neuroborelioza. Objawy po latach

Objawy neuroboreliozy mogą manifestować się po latach. W tym przypadku mówi się o neuroboreliozie późnej. Dotyczy to 5 proc. przypadków zakażenia, gdy symptomy pojawiają się po upływie co najmniej pół roku od zakażenia, a nawet po kilkunastu latach.

Neuroborelioza po latach wywołuje objawy takie jak m.in.:

• ubytki czucia na obu kończynach, wynikające ze zwyrodnienia nerwów (symetryczna polineuropatia),
• mnogie zapalenie pojedynczych nerwów,
• przewlekłe zapalenie mózgu, rdzenia i opon mózgowych,
• udarem mózgu.

Powikłania zapalenia mózgu, rdzenia i opon mózgowych mogą obejmować porażenie i uszkodzenie mięśni w czaszce i ciele. Może dojść do upośledzenia wzroku i słuchu, a także objawów demencji. Pojawiają się wtedy zaburzenia dotyczące pamięci, uwagi i koncentracji, a także stany psychotyczne, otępienne i depresyjne.

Jak wykryć neuroboreliozę? Kiedy badanie krwi?

Wykrywanie neuroboreliozy w diagnostyce laboratoryjnej to wykrywanie tzw. pleocytozy w płynie mózgowo-rdzeniowym (zwiększona liczba komórek względem limfocytów) i jednoczesnym potwierdzeniu infekcji według co najmniej jednego z kryteriów. Należy do nich wykrycie wewnątrzoponowych przeciwciał przeciw Borrelia burgdorferi, wykrycie samych krętków lub kwasów nukleinowych.

Zobacz: Jak zrobić badania na boreliozę na NFZ?

Inna możliwość to stwierdzenie przeciwciał IgG przeciw B. burgdorferi we krwi, co wykonuje się u dzieci do 18. roku życia z rumieniem wędrującym w wywiadzie (mniej niż 2 miesiące wcześniej) oraz porażaniem nerwu twarzowego lub zapaleniem innego nerwu czaszkowego.

Neuroborelioza – leczenie

Leczenie neuroboreliozy polega na doustnej antybiotykoterapii. Zwykle stosuje się leki takie, jak doksycylina, amoksycylina lub aksetyl cefuroksymu przez 10-21 dni, przy czym dłużej (do 30 dni) trwa leczenie postaci, w której zaatakowane są także stawy.

Niezalecane są natomiast tzw. alternatywne terapie boreliozy, takie jak metoda ILADS. Polega na długotrwałym przyjmowaniu mieszanki antybiotyków i innych leków nie ma udowodnionej skuteczności, znane są natomiast zagrożenia i powikłania zdrowotne.

Wspomaganiem terapii boreliozy mogą być leki przeciwzapalne, zmniejszające obrzęki, a także przeciwdepresyjne. Dobrze jest też stosować dietę bogatą w składniki mineralne, witaminę C i białka kolagenowe.

Źródła: