ทำไมเพลงโฆษณาชวนเชื่อใหม่ล่าสุดของ คิม จอง-อึน ถึงฮิตในติ๊กตอก
เมื่อเพลงโฆษณาชวนเชื่อเพลงใหม่ของ คิม จอง-อึน ผู้นำเผด็จการเกาหลีเหนือ ถูกเผยแพร่ออกมาเมื่อสองสัปดาห์ก่อน แน่นอนว่าเขาคงไม่รู้ล่วงหน้าว่า มันจะฮิตอย่างถล่มทลายบนติ๊กตอก (TikTok)
“คุณพ่อผู้เป็นมิตร” กลายเป็นกระแสไวรัลบนโซเชียลมีเดียแพลตฟอร์มนี้ ผู้ใช้งานในวัยเจน ซี (Gen Z) พากันส่งต่อเพลงของผู้นำเกาหลีเหนือ ซึ่งมีแนวเพลงแบบซินธ์ป็อบ อย่างมากมาย
คนส่วนใหญ่ไม่ได้ตระหนักถึงเนื้อเพลงที่เชิดชูผู้นำ คิม จอง-อึน ผู้ซึ่งข่มขู่ว่าจะทำลายประเทศสหรัฐอเมริกาให้ราบคาบ และละเมิดการคว่ำบาตรของสหประชาชาติ ตลอดจนเป็นผู้สั่งยิงขีปนาวุธนำวิถีหลายต่อหลายลูก
“เรามาร้องเพลงคิม จอง-อึน ผู้นำที่เยี่ยมยอด กันเถอะ เรามาคุยโม้โอ้อวดเกี่ยวกับ คิม จอง-อึน คุณพ่อที่เป็นมิตรของพวกเรา” เนื้อเพลงโฆษณาชวนเชื่อ ระบุ
“มันเป็นเพลงที่ยอดเยี่ยมมาก” ผู้ใช้งานติ๊กตอกรายหนึ่งกล่าว และบางคนปล่อยมุกตลกว่า “เทเลอร์ สวิฟต์ คงไม่คาดคิดว่าจะโดนเบียดตกจากการเป็นเพลงฮิตหลังจากเพิ่งปล่อยอัลบั้มใหม่ออกมา”
“เพลงนี้ต้องได้รางวัลแกรมมี่” “มันเป็นดิสโทเปียน (โลกที่เลวร้ายไม่พึงปรารถนา) ที่น่าดึงดูดใจที่สุด” นี่คือความคิดเห็นบางส่วนที่อยู่ในวิดีโอติ๊กตอก
อย่างไรก็ตาม ผู้เชี่ยวชาญชี้ว่า เพลงป็อปสดใสเพลงนี้ซ่อนบางสิ่งบางอย่างที่น่ากลัวเอาไว้
วิธีสร้างกระแสโฆษณาชวนเชื่อ
“คุณพ่อผู้เป็นมิตร” เป็นเพลงป็อปโฆษณาชวนเชื่อล่าสุดที่ผลิตโดยรัฐคอมมิวนิสต์ในช่วง 50 ปีที่ผ่านมา
มันเป็นเพลงเร็ว มีจังหวะที่สดใส และติดหูอย่างมาก แทบไม่ต่างจากเพลงป็อปที่ได้รับความนิยมอย่างมากของตะวันตก
แต่เพลงนี้มีกลิ่นอายของยุคโซเวียต ผู้ใช้งานติ๊กตอกเจน ซี บอกว่า มันคือแนวเพลงแบบวง “แอบบา” (ABBA) วงดนตรีระดับตำนานของสวีเดน
“เพลงนี้ (ของคิม จอง-อึน) มีแนวทางแบบวงแอบบาเต็มไปหมด” ปีเตอร์ มูดี ผู้เชี่ยวชาญด้านเกาหลีเหนือ จากมหาวิทยาลัยเกาหลี ระบุ
“มันมีจังหวะเร้าที่สนุกสนาน ไม่มีอะไรจะติดหูไปกว่านี้แล้ว และการเรียบเรียงดนตรีก็โดดเด่นอย่างมาก” เขากล่าว
ด้านอเล็กซานดรา เลออนซินี นักวิชาการจากมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ ซึ่งศึกษาบทเพลงของเกาหลีเหนือกล่าวว่า เพลงนี้ไม่มีการใช้คำที่เป็นนามธรรม ส่วนจังหวะเพลงก็ไม่ซับซ้อน
บทเพลงมีทำนองอย่างง่าย ๆ เข้าถึงได้ และคนฟังสามารถฟังได้ไม่ยาก
นอกจากนี้ เพลงยังมีระดับเสียงร้องที่คนส่วนใหญ่สามารถร้องได้ เพราะคนทั่วไปไม่สามารถร้องตามเสียงที่ซับซ้อนได้ ดังนั้น ให้ลืมการร้องในลักษณะที่ต้องไล่ระดับเสียงโน้ตไปได้เลย
กิจกรรมทางศิลปะและสร้างสรรค์ถูกควบคุมอย่างเข้มงวดในเกาหลีเหนือ และมักจะมีลักษณะเป็นโฆษณาชวนเชื่อมากกว่า
นักวิชาการจากมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ กล่าวว่า ในหนังสือเพลงของเกาเหลือเหนือ มักจะไม่ค่อยมีเพลงที่สื่อถึงอารมณ์ความรู้สึกจริง ๆ ในเพลงนั้น
“แนวคิดก็คือ พวกเขาต้องการกระตุ้น พยายามทำให้บรรลุเป้าหมายเดียวกันเพื่อผลประโชน์ของชาติ… พวกเขาไม่ได้อยากจะทำเพลงแบบเพลงบัลลาด” เลออนซินี กล่าว
เกาหลีเหนือเป็นประเทศที่ไม่มีเสรีภาพในการสร้างสรรค์หรือแสดงออกทางศิลปะสำหรับศิลปิน การสร้างผลงานเพื่อเป้าหมายในทางศิลปะเป็นเรื่องผิดกฎหมายสำหรับนักดนตรี นักวาดภาพ และนักเขียน
“ผลงานทางศิลปะในเกาหลีเหนือต้องรับใช้ต่อการศึกษาของพลเรือน โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการกล่อมเกลาสั่งสอนประชาชน ว่าทำไมพวกเขาควรรู้สึกกตัญญู และจงรักภักดีต่อพรรค [คอมมิวนิสต์]” นักวิชาการหญิงจากเคมบริดจ์ กล่าว
เธอกล่าวต่อไปว่า รัฐบาลเกาหลีเหนือเชื่อใน “ทฤษฎีเมล็ดพันธุ์” ผลงานทุกชิ้นจะต้องบรรจุเมล็ดพันธุ์ทางอุดมการณ์ไว้ในนั้น และส่งผ่านสารไปยังมวลชนผ่านงานศิลปะ
ดนตรีถือเป็นหนึ่งในเครื่องมือที่ทรงพลังที่สุด และรัฐบาลเปียงยางก็เก็บเพลงป็อปไว้ใช้กับประชาชนในประเทศ
พวกเขาจะใช้คณะดนตรีโอเปราและซิมโฟนีออร์เคสตราในภารกิจต่างประเทศ ส่วนวงดนตรีที่บรรเลงเพลงเบากว่านั้น พวกเขาเก็บไว้ให้ผู้ฟังในประเทศเท่านั้น
ผู้แปรพักตร์ชาวเกาหลีเหนือหลายคนบอกว่า ชาวเกาหลีเหนือตื่นขึ้นมาในทุก ๆ เช้าด้วยเพลงโฆษณาชวนเชื่อที่เปิดดังกระหึ่มในทุกหมู่บ้าน
ศาสตราจารย์เกียรติคุณ คีธ โฮเวิร์ด จากภาควิชาดนตรี จากวิทยาลัยบูรพคดีศึกษาและการศึกษาแอฟริกา หรือโซแอส ในกรุงลอนดอน สหราชอาณาจักร ซึ่งไปเยือนเกาหลีเหนือครั้งแรกเมื่อช่วงทศวรรษ 1990 บอกว่า เนื้อเพลงและโน้ตดนตรีของเพลงโฆษณาชวนเชื่ออันใหม่ล่าสุด จะถูกตีพิมพ์ในหนังสือพิมพ์และนิตยสาร ซึ่งโดยปกติแล้วชาวเกาหลีเหนือต้องหัดเต้นไปกับเพลงด้วย
“เมื่อเพลงได้ซึมเข้าอยู่ในเนื้อตัวร่างกายแล้ว มันก็จะกลายเป็นส่วนหนึ่งของคน ๆ นั้น” นักวิชาการจากโซแอส กล่าว
“ดังนั้น พวกเขาจะรู้เนื้อเพลงเป็นอย่างดี ไม่ว่าพวกเขาจะเพียงขยับร่างกาย หรือเพียงแค่ฟังมัน บทเพลงอุดมการณ์ที่ดีมันทำเช่นนั้น มันจำเป็นต้องซ่อนสารเอาไว้”
อ่านระหว่างบรรทัด
สำหรับผู้ที่ติดตามระบอบการปกครองของเกาหลีเหนือ พบว่าเพลงความยาว 2 นาทีที่ถูกเผยแพร่เมื่อเดือน เม.ย. ที่ผ่านมา ได้ส่งสัญญาณเตือนถึงข้อความโฆษณาชวนเชื่อที่เกิดขึ้นใหม่
ขณะที่แฟนเพลงชาวตะวันตกกำลังวิเคราะห์เพลงในอัลบั้มใหม่ของเทเลอร์ สวิฟต์ หรือ การท้าทายกันระหว่าง แรปเปอร์ เคนดริก ลามาร์ และเดรก แต่ผู้เชี่ยวชาญเรื่องเกาหลีเหนือกำลังวิเคราะห์เนื้อเพลง “คุณพ่อที่เป็นมิตร”
มันไม่ใช่เพลงแรกที่อุทิศให้กับ คิม จอง-อึน แต่เนื้อเพลงนี้มีความแตกต่างในภาษาและคำศัพท์ที่ใช้อย่างเห็นได้ชัด
ในเพลงนี้ คิม จอง-อึน ถูกเรียกว่าเป็น “พ่อ” และ “ผู้ยิ่งใหญ่” ซึ่งก่อนหน้านี้ คำเหล่านี้จะใช้เรียกเฉพาะกับ คิม อิล ซุง ผู้นำคนแรกของเกาหลีเหนือ ซึ่งเป็นปู่ของเขาเท่านั้น
ส่วนคิม จอง-อึน ได้รับการเรียกขานว่าเป็น “ผู้สืบทอดผู้ยิ่งใหญ่” เมื่อเขาก้าวขึ้นสู่อำนาจในปี 2012 หลังจากปู่ของเขาเสียชีวิต
อย่างไรก็ตาม หลังจากผ่านไปกว่าหนึ่งทศวรรษ นักวิเคราะห์มองว่า นี่อาจเป็นสัญญาณว่าเขากำลังยืนยันภาพลักษณ์ของเขาในฐานะ “ผู้นำสูงสุด” ของเกาหลีเหนือ
เมื่อเร็ว ๆ นี้ เขายังเปลี่ยนเนื้อเพลงในเพลงโฆษณาชวนเชื่ออีกเพลงหนึ่ง โดยเปลี่ยนท่อนที่เคยร้องว่า “บิดาของเรา คิม อิล ซุง” เป็น “บิดาของเรา คิม จอง-อึน”
มันอาจเป็นสัญญาณเกี่ยวกับทิศทางใหม่ของคิม จอง-อึน ในฐานะผู้นำที่มีโวหารก้าวร้าวและเป็นปรปักษ์มากขึ้นเรื่อย ๆ จากการให้คำมั่นว่าจะสร้างประเทศด้วยคลังแสงทางการทหาร
เมื่อช่วงต้นปีที่ผ่านมา คิม จอง-อึน ประกาศด้วยว่า เกาหลีเหนือจะไม่รวมชาติกับเกาหลีใต้อีกต่อไป และบอกว่าเกาหลีใต้เป็น “ศัตรูอันดับหนึ่งของประเทศ” นอกจากนี้ มีรายงานด้วยว่ารัฐบาลเปียงยางได้ทำลายซุ้มประตูโค้ง ซึ่งเป็นสัญลักษณ์ความหวังของการรวมชาติกับเกาหลีใต้ และเป็นมรดกของคิม อิล ซุง ปู่ของเขาด้วย
“เพลงต่าง ๆ ถูกใช้ส่งสารถึงทิศทางที่รัฐบาลกำลังจะมุ่งไป… เพื่อนำทางไปสู่ห้วงเวลาแห่งความสำคัญ และการพัฒนาทางการเมืองที่สำคัญ” เลออนซินี ระบุ
“เพลงนี้แทบจะเหมือนกับหนังสือพิมพ์ในเกาหลีเหนือ”
ขณะเดียวกันพบว่า ผู้ใช้งานบนแพลตฟอร์มติ๊กตอกต่างเพลิดเพลินไปกับดนตรี บางคนบอกว่าพวกเขาหยุดฟังเพลงนี้ไม่ได้ พวกเขาจะฟังมันในทุกที่ ตั้งแต่ตอนเดินทางไปทำงาน ไปออกกำลังกายที่ยิม หรือทำงานบ้าน
บางคนก็นึกถึงความหลังเมื่อได้ฟังเพลงนี้ พวกเขาบอกว่ามันทำให้นึกถึงเพลงสเปนเก่า ๆ และเพลงป็อปฝรั่งเศส หรือแนวเพลงแบบยุโรปตะวันออก
แฟนเพลงเกาหลีเหนือบางคนยังแนะนำเพลงฮิตในอดีต ซึ่งมีวงดนตรีที่รัฐบาลเกาหลีเหนือรับรองเพียง 4-5 วงเท่านั้น เช่น วงดนตรีอิเล็กทรอนิกส์โพช็อนโบ และวงหญิงล้วนที่ชื่อว่า “โมรันบอง” (Moranbong)
“หากใครสนใจ เกาหลีเหนือมีเพลงที่ชื่อว่า ‘ความภูมิใจของมันฝรั่ง’ ที่บอกถึงประโยชน์ที่มีมากมายของมันฝรั่ง” ผู้ใช้ติ๊กตอกรายหนึ่ง ระบุ
สำหรับผู้ใช้งานติ๊กตอกชาวอเมริกันหลายราย พบว่าพวกเขาเสียดสีเพลงของรัฐบาลคอมมิวมิสต์เกาหลีเหนือที่กำลังกลายเป็นกระแสไวรัลบนแอปพลิเคชันของจีน ขณะที่สมาชิกสภานิติบัญญัติสหรัฐฯ กำลังพยายามออกกฎหมายแบนติ๊กตอก
มันเป็นเรื่องแปลกประหลาดที่เพลงนี้ได้ดึงดูดความสนใจจากคนจำนวนมาก
มาทาส คาร์โดคัส ติ๊กตอกเกอร์ชาวอังกฤษ ได้สร้างมีม (meme) วิดีโอด้วยเพลงโฆษณาชวนเชื่อของเกาหลีเหนือหลายเพลง หนึ่งในวิดีโอของเขาระบุว่า “ไม่มีใครในร้านกาแฟที่ทันสมัยรู้ว่า ฉันกำลังฟังเพลงโฆษณาชวนเชื่อของเกาหลีเหนืออยู่ตอนนี้” และโพสต์นี้มีคนกดไลก์กว่า 4 แสนครั้ง
“บางสิ่งบางอย่างในตัวฉันมันรู้สึกคลิกกับเพลง และฉันก็รู้สึกว่า เฮ่! ตอนนี้ฉันกำลังนั่งอยู่ในร้านกาแฟทันสมัย และกำลังฟังเพลงพวกนี้อยู่” เขากล่าวกับบีบีซี
“นี่มันเป็นเรื่องบ้าคลั่งที่สุดที่คุณจะจินตนาการได้เลยใช่ไหม ?”
รายงานเพิ่มเติมโดย เรเชล ลุกเกอร์ จากกรุงวอชิงตัน ดีซี