ดื่มกาแฟช่วงไหนดีที่สุด เช้า-สาย-บ่าย หรือเย็น ?

ผู้เขียนก็คงเหมือนกับอีกหลาย ๆ ท่าน ที่พอตื่นนอนก็นึกอยากดื่มกาแฟขึ้นมาโดยพลัน วันไหนไม่ได้ดริปรับอรุณ ดื่มด่ำรสชาติกาแฟแต่เช้าตรู่ วันนั้นก็ให้รู้สึกว่าเกิดความขัดข้องใจขึ้นมาทั้งวัน เหมือนขาดพิธีกรรมบางอย่างในชีวิตไป ไม่แน่ใจว่าเป็นเพราะติดคาเฟอีนหรือทำเป็นประจำจนติดเป็นนิสัย

ไม่เคยคิดมาก่อนเลยว่าการดื่มกาแฟหลัง ‘ตื่นนอน’ ในช่วงเช้า ถือว่าเร็วเกินไป ต้องรอให้ผ่านไปสัก 30-40 นาที จึงจะโอเค ผู้เชี่ยวชาญบางรายแนะนำเอาไว้อย่างนี้ ผู้เขียนเกิดสงสัยขึ้นมาว่า เอ…มันใช่หรือ?

เมื่อไม่กี่วันที่ผ่านมา ผู้เขียนบังเอิญไปเจอข่าวชิ้นหนึ่งจากเว็บไซต์ ‘ฟ็อกซ์นิวส์’ สื่อชั้นแนวหน้าของเมืองลุงแซม พูดถึงเรื่องที่เราควรดื่มกาแฟช่วงเวลาไหนดี เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุด แล้วก็มีกูรูผู้รู้ 2 ท่าน มาถกแถลงแลกเปลี่ยนความคิดเห็นกัน ซึ่งถือเป็นข้อดีที่ผู้อ่านได้ย่อยสลายข้อมูลที่หลากหลายหรือจาก 2 ฝ่ายที่คิดเห็นต่างกัน

ประเด็นเริ่มต้นขึ้นเมื่อ ดร.เด็บบราห์ ลี ผู้เชี่ยวชาญด้านการนอนหลับและการดูแลสุขภาพ ทำงานให้กับแบรนด์เก็ต เลด เบดส์ ผู้ผลิตเตียงนอนในอังกฤษ เธอได้เขียนเมล์ส่งไปถึงเว็บไซต์ฟ็อกซ์นิวส์ ระบุว่า การดื่มกาแฟเป็นอย่างแรกเลยในตอนเช้า อาจไม่ใช่ทางเลือกที่ดีที่สุด ไม่ได้ช่วย ‘เพิ่มพลังงาน’ ให้ร่างกายได้อย่างเต็มที่อย่างที่เคยเข้าใจกัน

ผู้เชี่ยวชาญบางรายเห็นว่ากาแฟหนึ่งแก้วทันทีหลังตื่นนอน ทำให้คาเฟอีนในร่างกายทำงานได้ไม่เต็มที่ ควรเปลี่ยนไปดื่มตอนสาย ๆ  (ภาพ : engin akyurt on Unsplash)

ดร.เด็บบราห์ ให้เหตุผลว่า ระดับฮอร์โมน ‘คอร์ติซอล’ (cortisol) ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่เพิ่มความตื่นตัวและสมาธิ รวมถึงควบคุมการเผาผลาญและการตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกัน จะอยู่ในจุดสูงสุดในระยะเวลา 30 -45 นาทีหลังจากตื่นนอน และค่อย ๆ ลดลงตลอดทั้งวัน

ทั้งนี้ คอร์ติซอล เป็นฮอร์โมนกลุ่มสเตียรอยด์ที่สร้างขึ้นจากต่อมหมวกไต ช่วยให้ร่างกายตอบสนองต่อความเครียด (stress hormone) ปกติร่างกายจะหลั่งออกมาปริมาณมากที่สุดในตอนเช้า ช่วยให้รู้สึกสดชื่นและมีพลังต่อสู้ในวันใหม่ และจะลดลงเหลือเพียง 10% ในช่วงเย็น

คอร์ติซอลช่วยให้ร่างกายมนุษย์รักษาวงจรการนอนหลับและตื่น ซึ่งเรียกว่า ‘จังหวะนาฬิกาชีวภาพ’

มีผู้เชี่ยวชาญบางรายเห็นกันว่าการดื่มกาแฟทันทีหลังตื่นนอนตอนเช้า หรือดื่มช่วงสาย ๆ ก็มีผลต่อร่างกายไม่ต่างอะไรกันนัก  (ภาพ : congerdesign จาก Pixabay)

“หากระดับคอร์ติซอลถึงจุดสูงสุดแล้วเมื่อตื่นขึ้นมา การดื่มกาแฟทันทีที่ลืมตา อาจส่งผลเสียมากกว่าผลดี และอาจถึงขั้นทำให้ร่างกายมีภูมิคุ้มกันต่อสารคาเฟอีนในระยะยาวอีกด้วย” ดร.เด็บบราห์ กล่าวก่อนแนะนำว่า เวลาที่ดีที่สุดในการดื่มกาแฟโดยทั่วไปคือ 8 โมงเช้าถึงก่อนเที่ยง เป็นช่วงที่ฮอร์โมนคอร์ติซอลลดระดับลงมาแล้ว ทำให้ร่างกายเริ่มรู้สึกว่าพลังงานลดลง

ผู้เชี่ยวชาญด้านการนอนหลับจากแดนผู้ดียังแนะนำเพิ่มเติมว่า คนที่ตื่นนอนประมาณ 7 โมงเช้า อาจต้องรอถึงประมาณ 10 โมงหรือเที่ยง เพื่อดื่มกาแฟแก้วแรก เพื่อให้ได้รับประโยชน์สูงสุดจาก ‘คาเฟอีน’ แต่แน่นอนว่าการดื่มกาแฟไม่ควรเกินช่วงเวลา 3-6 โมงเย็น เพราะอาจส่งผลต่อการนอนหลับได้

เพื่อหลีกเลี่ยงภาวะ ‘นอนไม่หลับ’ ดร.เด็บบราห์ แนะนำดื่มกาแฟภายในเวลาไม่เกิน 8 ชั่วโมงก่อนเข้านอน นั่นหมายความว่าหากเข้านอนเวลา 4 ทุ่ม ควรรับคาเฟอีนไม่เกินบ่ายสองโมง แต่ถ้าเป็นผู้ที่อ่อนไหวง่ายต่อคาเฟอีน คงต้องใช้เวลานานเกินกว่า 8 ชั่วโมง

ในเรื่องนี้ ผู้เขียนเข้าใจว่า เว็บไซต์ฟ็อกซ์นิวส์น่าจะมีบทความอะไรสักอย่างที่เกี่ยวข้องกับการดื่มกาแฟยามเช้า แล้วดร.เด็บบราห์คงไปอ่านเข้า จึงอยากเสนอแนะเพิ่มเติม และเมื่อได้รับอีเมล์ ฟ็อกซ์นิวส์ก็นำมาลงเว็บไซต์ พร้อมสอบถามความเห็นจากผู้เชี่ยวชาญอื่น ๆ ในประเด็นเดียวกันนี้

เนื่องจากคาเฟอีนเป็นตัวกระตุ้น อยู่ในร่างกายมนุษย์ได้นานถึง 10 ชั่วโมง จึงอาจรบกวนภาวะนอนหลับได้ หากดื่มกาแฟไม่ถูกเวลา  (ภาพ : Daria Gordova on Unsplash)

ฟ็อกซ์นิวส์ไปถามความเห็นเพิ่มเติมจาก ดร.เวนดี้ ทร็อกเซล นักวิทยาศาสตร์ด้านพฤติกรรมมนุษย์จากองค์กรวิจัยภาคเอกชนชื่อ แรนด์ คอร์ปอเรชั่น ซึ่งดร.เวนดี้ ก็เป็นผู้เชี่ยวชาญด้านการนอนหลับอยู่ด้วยเช่นกัน เธอมีมุมมองที่แตกต่างออกไปในเรื่องการดื่มกาแฟรับอรุณ

ดร.เวนดี้ ให้สัมภาษณ์สถานีข่าวแห่งนี้ว่า ไม่มี ‘หลักฐาน’ ทางวิทยาศาสตร์ที่ระบุว่าการดื่มกาแฟเป็นสิ่งแรกหลังตื่นนอนตอนเช้า เทียบกับเมื่อดื่มล่าช้าออกไปสัก 2-3 ชั่วโมงหลังตื่นนอน มีผลต่อระดับคาเฟอีนในร่างกาย

“บางคน การตื่นขึ้นมาแล้วดื่มน้ำสักแก้ว จากนั้นตามด้วยกาแฟ ก็ได้ผลดี แต่ในรายอื่น ๆ การดื่มกาแฟทันทีเมื่อตื่นนอนตอนเช้านั้น ดีเกินกว่าจะยอมแพ้ ดังนั้น ฉันคิดว่าเป็นเรื่องความชอบส่วนตัวเสียมากกว่า” ดร.เวนดี้ กล่าว

นักวิทยาศาสตร์รายนี้ กล่าวต่อไปว่า มีข้อมูลที่พิสูจน์ได้บ่งชี้ว่าการดื่มกาแฟในช่วงเช้าและในปริมาณที่พอเหมาะ ประมาณ 1-2 แก้วต่อวัน ช่วยกระตุ้นให้เกิดความตื่นตัวและพลังงานเพิ่มขึ้น สมาธิดีขึ้น ประสิทธิภาพการทำงานที่ดีขึ้น และลดความเสี่ยงของโรคเรื้อรังบางชนิดได้

การดื่มกาแฟในช่วงเช้าและในปริมาณที่พอเหมาะ ช่วยกระตุ้นร่ายกายให้เกิดความตื่นตัว มีพลังงานเพิ่มขึ้น และมีสมาธิดีขึ้น  (ภาพ : Vicky Gu on Unsplash)

สรุปประมาณว่า ขณะที่ดร.เด็บบราห์แนะให้หลีกเลี่ยงการดื่มกาแฟทันทีหลังตื่นนอน เพราะเห็นว่าคาเฟอีนทำงานได้ไม่เต็มที่ แต่ดร.เวนดี้มองว่าเรื่องนี้ไม่น่าจะมีผลถึงกับสร้างความแตกต่างอะไรมากมายนัก

อย่างไรก็ดี ดร.ทั้งสองคน ‘เห็นตรง’ กันในประเด็นที่ว่า คาเฟอีนมีผลต่อการนอนหลับ โดยดร.เวนดี้บอกว่า เฉลี่ยแล้วคาเฟอีนอยู่ในร่างกายได้นานถึง 10 ชั่วโมง เนื่องจากคาเฟอีนเป็นตัวกระตุ้น จึงอาจรบกวนภาวะนอนหลับได้ หากบริโภคเข้าไปในช่วงบ่ายคล้อยหรือช่วงเย็น

ผู้เขียนยังค้นไปเจอข้อมูลจากเว็บไซต์ health.clevelandclinic.org ศูนย์การแพทย์ในเมืองคลีฟแลนด์ มลรัฐโอไฮโอ สหรัฐอเมริกา ที่มีบทความด้านสุขภาพอยู่ในเว็บไซต์เยอะทีเดียว ไปสะดุดใจกับบทความเชิงตั้งคำถามที่มีชื่อว่า “เวลาที่ดีที่สุดในการดื่มกาแฟคือเมื่อใด?”

คำตอบก็คือ ไม่ว่าจะเช้า สาย บ่าย เย็น หรือกลางค่ำกลางคืน เวลาที่ดีที่สุดขึ้นอยู่กับ ‘ตัวคุณเอง!’ 

ช่วงเวลาที่ดีที่สุดในการดื่มกาแฟนั้น อาจแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับปัจจัยต่าง ๆ และความชอบของแต่ละคนเป็นสำคัญ  (ภาพ : Alphacolor on Unsplash)

นี่เป็นมุมมองจากนักโภชนาการรายหนึ่ง ที่ความเห็นของเขาอยู่ในเว็บไซต์ของศูนย์การแพทย์คลีฟแลนด์

แอนโธนี ดิมาริโน นักโภชนาการ เจ้าของหนังสือด้านอาหารการกินเพื่อสุขภาพหลายเล่ม พูดถึงเรื่องการดื่มกาแฟในตอนเช้าว่า เนื่องจากคาเฟอีนเป็นตัวกระตุ้น ดังนั้น การดื่มกาแฟเป็นอย่างแรกในตอนเช้าจะช่วยให้คุณตื่นตัวขึ้น และวิธีหนึ่งที่คาเฟอีนสามารถทำได้ก็คือ การช่วยเพิ่มปริมาณฮอร์โมน ‘คอร์ติซอล’ ในร่างกายเรา

ส่วนการดื่มกาแฟในช่วงกลางคืน แอนโธนี มองว่า อาจไม่ใช่เรื่องฉลาด ยกเว้นคุณไม่นอนกลางคืน แต่ทำงานช่วงกะดึก

ปกติแล้วยีน CYP1A2 หรือที่แอนโธนีเรียกว่า ‘ยีนกาแฟ’ (coffee gene) จะช่วยให้ร่างกายสลายและกำจัดคาเฟอีน และจริง ๆ แล้วบางคนมียีนนี้สองชุด ซึ่งช่วยให้สามารถสลายคาเฟอีนได้เร็วกว่าคนที่มีชุดเดียว นอกจากนั้น ระบบเผาผลาญที่ดี ก็มีส่วนสำคัญต่อการสลายคาเฟอีนด้วยเช่นกัน

ร่างกายอาจต้องการกาแฟสักแก้วตอนบ่าย 2 โมง เพื่อเป็นแรงกระตุ้นให้ผ่านพ้นช่วงเฉื่อยชาหลังอาหารมื้อกลางวัน  (ภาพ : pexels.com/Karolina Grabowska)

ส่วนเวลาที่ดีที่สุดในการดื่มกาแฟนั้น นักโภชนาการรายนี้บอกว่า อาจ ‘แตกต่าง’ กันไป ขึ้นอยู่กับปัจจัยต่าง ๆ และความชอบส่วนบุคคลเป็นสำคัญ

“ไม่มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์ที่ระบุถึง ‘เวลาที่ดีที่สุด’ แต่การดื่มกาแฟระหว่างเวลา 9.30 น. ถึง 11.00 น. อาจช่วยให้ร่างกายได้รับประโยชน์จากกาแฟมากที่สุด ซึ่งเป็นช่วงที่ระดับฮอร์โมนคอร์ติซอลเริ่มลดลง และคุณจะได้รับประโยชน์สูงสุดจากผลของคาเฟอีน” แอนโธนี  ว่าเอาไว้อย่างนี้

แอนโธนี บอกอีกว่า ในทางกลับกัน คุณอาจต้องการกาแฟสักแก้วตอนบ่าย 2 โมง เพื่อเป็น ‘กำลังใจ’ ให้ผ่านพ้นความรู้สึกเฉื่อยชาหลังอาหารมื้อเที่ยง และหากไม่มีโอกาสงีบหลับสักแป๊บหนึ่ง กาแฟสักแก้วอาจช่วยให้คุณตลอดทั้งวันได้

ฟังความเห็นของผู้เชี่ยวชาญสามคนที่พูดถึงการดื่มกาแฟหลังตื่นนอน ตามด้วยดื่มกาแฟช่วงไหนดีที่สุด แล้วคิดเห็นประการใดกันบ้างครับ ส่วนผู้เขียนตั้งใจจะดริปกาแฟสดตั้งแต่เช้ากันเลยทีเดียว ดื่มอินสแตนท์มา 2-3 วันแล้ว รสชาติยังทดแทนกาแฟสดที่คุ้นลิ้นไม่ได้จริง ๆ ครับท่าน

…………………………..

เขียนโดย : ชาลี วาระดี