Το βασικό σύστημα που ρυθμίζει το κλίμα της Γης μπορεί να καταρρεύσει

Το μεσημβρινό σύστημα ωκεάνιων ρευμάτων (AMOC) είναι μέρος αυτού του πολύπλοκου συστήματος παγκόσμιων ωκεάνιων ρευμάτων. Με βάση αυτό, το κρύο νερό της θάλασσας ρέει στον βυθό, ενώ το θερμό κυκλοφορεί στην επιφάνεια, επηρεάζοντας και το κλίμα των παράκτιων περιοχών.

Το σύστημα ωκεάνιων ρευμάτων του Ατλαντικού, γνωστό διεθνώς ως AMOC, με βάση το οποίο,  κυκλοφορεί το νερό μέσα στον Ατλαντικό Ωκεανό, φέρνοντας θερμό νερό στα βόρεια και ψυχρότερο νερό στα νότια, θεωρείται ότι είναι απαραίτητο για το κλίμα και την θέρμανση του Βόρειου Ημισφαιρίου, αλλά είναι επίσης ευάλωτο στην κλιματική αλλαγή.

Οι επιστήμονες με βάση νέα μελέτη εκτιμούν ότι το σύστημα  πλησιάζει σε σημείο καμπής.  Εάν τα ευρήματά τους είναι ακριβή, η κατάρρευση του AMOC θα έχει βαθιές επιπτώσεις στο παγκόσμιο κλίμα.  To AMOC παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην προώθηση θερμότητας και γλυκού νερού γύρω από τον Ατλαντικό μέσω ενός δικτύου ωκεάνιων ρευμάτων σε βάθος και κοντά στην επιφάνεια του ωκεανού.

Πώς το AMOC επηρεάζει το κλίμα

Λειτουργεί μεταφέροντας θερμό και αλμυρό επιφανειακό νερό από τους τροπικούς μέσω του Βόρειου Ατλαντικού. Όταν πλησιάζει τον Βόρειο Πόλο, ψύχεται και σχηματίζει θαλάσσιο πάγο. Στη συνέχεια, το υπόλοιπο νερό βυθίζεται και μεταφέρεται προς τα νότια στα βαθιά, από κάτω, ολοκληρώνοντας τον κύκλο.

Φέρνοντας θερμότερο νερό προς τον Βόρειο Πόλο, συμβάλλει στην προώθηση θερμότερων καιρικών συνθηκών στη βορειοδυτική Ευρώπη και τον Βόρειο Ατλαντικό. Χωρίς το AMOC, αυτά τα μέρη του πλανήτη θα ήταν πολύ πιο ψυχρά.

Ο μεγάλος φόβος τώρα είναι ότι η κλιματική αλλαγή θα μπορούσε να διαταράξει τον κύκλο πέρα από κάθε επιδιόρθωση. Πολυάριθμες μελέτες έχουν υποδείξει ότι το AMOC επιβραδύνεται και ρέει με τον πιο αδύναμο ρυθμό του, εδώ και αιώνες.

Ομοίως, τα περισσότερα μοντέλα δείχνουν ότι το AMOC θα συνεχίσει να επιβραδύνεται καθώς η κλιματική κρίση βαθαίνει, αν και είναι αμφισβητήσιμο πόσο ισχυρή και γρήγορη θα είναι η μεταβολή. Μια πρόσφατη έρευνα πρότεινε ότι θα μπορούσε να καταρρεύσει μέσα σε δεκαετίες, ίσως και χρόνια, αν και ο ισχυρισμός αυτός αποδείχθηκε αμφιλεγόμενος.

Σε μια νέα μελέτη, οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Ουτρέχτης, στην Ολλανδία, ισχυρίζονται ότι βρήκαν έναν νέο τρόπο για να ανιχνεύσουν ένα έγκαιρο προειδοποιητικό σήμα ότι το AMOC πλησιάζει στην κατάρρευση. Έτρεξαν ένα γιγαντιαίο υπολογιστικό μοντέλο που προσομοιώνει τη ροή του επιφανειακού γλυκού νερού γύρω από τον Βόρειο Ατλαντικό κατά τη διάρκεια 2.200 ετών.

Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι η κίνηση του γλυκού νερού στον Ατλαντικό, γύρω από τον 34ο παράλληλο νότια, το νότιο όριο του Ατλαντικού, θα μπορούσε να βοηθήσει στην πρόβλεψη μιας επικείμενης κατάρρευσης του AMOC. Εξετάζοντας την ελάχιστη ποσότητα γλυκού νερού που μετατοπίζεται προς τα πάνω από αυτό το νότιο τμήμα του Ατλαντικού, μπόρεσαν να καταλάβουν αν το AMOC θα κατέρρεε τα επόμενα 20 χρόνια.

Οι απαντήσει στους ειδικούς για το κλίμα

Όταν συνέκριναν τα ευρήματα του μοντέλου με δεδομένα του πραγματικού κόσμου, επιβεβαίωσαν αυτό που τα περισσότερα άλλα μοντέλα πρότειναν: “το σημερινό AMOC βρίσκεται σε πορεία ανατροπής”.

“Τα αποτελέσματα εδώ δίνουν μια σαφή απάντηση σε ένα μακροχρόνιο πρόβλημα που υπάρχει στην ερευνητική κοινότητα του κλίματος σχετικά με την ύπαρξη συμπεριφοράς ανατροπής του AMOC στα GCM [παγκόσμια κλιματικά μοντέλα]”, γράφουν οι συγγραφείς της μελέτης.

“Ναι, συμβαίνει σε αυτά τα μοντέλα. Αυτό είναι άσχημα νέα για το κλιματικό σύστημα και την ανθρωπότητα, καθώς μέχρι τώρα μπορούσε κανείς να σκεφτεί ότι η ανατροπή του AMOC ήταν μόνο μια θεωρητική έννοια και ότι η ανατροπή θα εξαφανιζόταν μόλις λαμβανόταν υπόψη το πλήρες κλιματικό σύστημα, με όλες τις πρόσθετες αναδράσεις του”, καταλήγουν.

Οι ερευνητές (σοφά) δεν έθεσαν συγκεκριμένο χρόνο και ημερομηνία για το πιθανό σημείο καμπής, αν και σημείωσαν ότι η κατάρρευση του AMOC θα ανατρέψει “δραματικά” την κατανομή της θερμότητας στους ωκεανούς του πλανήτη και όχι μόνο.  Η νέα μελέτη δημοσιεύεται στο περιοδικό Science Advances.