Τέσσερις υπουργικές αποφάσεις βάζουν σε «τάξη» τον νόμο για τις παραλίες και τους αιγιαλούς

06/05/2024

Οι νέοι κανόνες που βάζουν τάξη στη δημόσια περιουσία στις παραλίες, διασφαλίζουν την πρόσβαση των πολιτών στη θάλασσα και κατοχυρώνουν όρους διαφάνειας στην παραχώρηση του αιγιαλού και της παραλίας, με παράλληλη προστασία του περιβάλλοντος, εξειδικεύονται με την υπογραφή τεσσάρων Υπουργικών Αποφάσεων που προβλέπει ο νόμος 5092/2024 «Όροι αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές».

Με τις αποφάσεις αυτές:

Δημιουργείται Μητρώο Συμβάσεων Παραχώρησης Απλής Χρήσης Αιγιαλού και Παραλίας και η ψηφιακή εφαρμογή «MyCoast», μέσω της οποίας οι πολίτες θα μπορούν να υποβάλουν άμεσα καταγγελίες για υπέρβαση των παραχωρήσεων ή για αυθαίρετη κατάληψη παραλίας.
Προβλέπεται η νέα διαδικασία διεξαγωγής ηλεκτρονικών δημοπρασιών από τις Κτηματικές Υπηρεσίες για την παραχώρηση αιγιαλού και παραλίας, με τιμή εκκίνησης που προσδιορίζεται αντικειμενικά.
Προσδιορίζονται αναλυτικά οι υποχρεώσεις των παραχωρησιούχων για την εξυπηρέτηση των πολιτών, την ασφάλεια της παραλίας και τη διασφάλιση της προσβασιμότητας.
Θεσπίζονται αυστηρές ποινές για τους παραβάτες, ειδικά στις περιπτώσεις παρεμπόδισης της ελεύθερης πρόσβασης του κοινού στη θάλασσα.

Οι κυριότερες ρυθμίσεις

Αναλυτικά οι κυριότερες ρυθμίσεις, που προβλέπουν οι σχετικές Υπουργικές Αποφάσεις, περιλαμβάνουν τα εξής:

Α. Εφαρμογή «MyCoast» – Μητρώο Συμβάσεων Παραχώρησης Απλής Χρήσης Αιγιαλού και Παραλίας

Σε συνεργασία με το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης δημιουργείται Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα («Μητρώο Συμβάσεων Παραχώρησης Απλής Χρήσης Αιγιαλού και Παραλίας»), το οποίο θα υποστηρίζει τη διενέργεια των δημοπρασιών, την παρακολούθηση της συμμόρφωσης των παραχωρησιούχων με τους όρους των συμβάσεων παραχώρησης, καθώς και την υποβολή καταγγελιών από την πλευρά των πολιτών μέσω της ψηφιακής εφαρμογής «MyCoast».

Ειδικότερα:

Στο υποσύστημα για τις δημοπρασίες, οι ενδιαφερόμενοι θα εισέρχονται με τους κωδικούς taxisnet, προκειμένου να υποβάλουν την προσφορά τους για την παραχώρηση για την οποία ενδιαφέρονται.
Στο υποσύστημα για την παρακολούθηση της συμμόρφωσης των παραχωρησιούχων με τους όρους των συμβάσεων παραχώρησης θα καταχωρούνται οι συμβάσεις παραχώρησης, οι αυτοψίες των υπηρεσιών και τα αποτελέσματά τους, καθώς και οι καταγγελίες των πολιτών (λόγος καταγγελίας, στοιχεία επικοινωνίας με τον πολίτη). Μεταξύ άλλων θα καταχωρούνται η τοποθεσία, η έναρξη και η λήξη της παραχώρησης, η διάρκεια, η χρήση, το εμβαδόν της παραχώρησης, το μίσθωμα (συνολικά και ανά τ.μ.), η επωνυμία και ο ΑΦΜ του μισθωτή, τα στοιχεία της δημοπρασίας. Σημειώνεται ότι πρόσβαση στα στοιχεία της παραχώρησης θα έχουν και οι ενδιαφερόμενοι πολίτες αφού συνδεθούν με προσωπικούς κωδικούς Taxisnet, στο βαθμό που αυτό είναι απαραίτητο για να πληροφορούνται τα στοιχεία των συμβάσεων παραχώρησης.
Η εφαρμογή «MyCoast» θα διατίθεται δωρεάν στους πολίτες, προκειμένου να υποβάλουν καταγγελίες για αυθαίρετη κατάληψη αιγιαλού ή για υπέρβαση της παραχώρησης. Ανοίγοντας την εφαρμογή, ο πολίτης θα πρέπει να εντοπίσει την περιοχή ενδιαφέροντος είτε με αναζήτηση στο χάρτη της εφαρμογής είτε «σκανάροντας» το QR code της παραχώρησης, που θα είναι αναρτημένος υποχρεωτικά σε πινακίδα στην παραλία. Μόλις γίνει ο εντοπισμός της περιοχής θα εμφανίζεται στην οθόνη του κινητού το πολύγωνο της παραχώρησης και τα στοιχεία της (τοποθεσία, έναρξη – λήξη, χρήση, εμβαδόν). Αν ο πολίτης διαπιστώσει αυθαίρετη κατάληψη έκτασης ή και παρακώλυση ελεύθερης πρόσβασης, μπορεί να υποβάλει τις προαναφερόμενες καταγγελίες μέσω της εφαρμογής, επιλέγοντας τη συγκεκριμένη παραχώρηση ή το συγκεκριμένο σημείο στο χάρτη, εάν δεν υπάρχει ενεργή παραχώρηση.

Ο χρήστης προσδιορίζει τον λόγο της καταγγελίας, εισάγει μια συνοπτική περιγραφή του προβλήματος και επιλέγει εάν η καταγγελία θα υποβληθεί ανώνυμα ή επώνυμα. Στην τελευταία περίπτωση, απαιτείται η σύνδεσή του με προσωπικούς κωδικούς taxisnet για να ολοκληρωθεί η διαδικασία.

Σημειώνεται ότι μία μόνο καταγγελία, ανά τύπο καταγγελίας, μπορεί να υποβληθεί την ίδια ημέρα από την ίδια συσκευή και για την ίδια παραχώρηση, καθώς και ότι η καταγγελία μπορεί να υποβληθεί από κινητή συσκευή που βρίσκεται κοντά στο σημείο της εν λόγω παραχώρησης. Αν δεν είναι δυνατή η υποβολή καταγγελίας μέσω της εφαρμογής, οι καταγγελίες γίνονται με οποιοδήποτε άλλο πρόσφορο μέσο ενώπιον οποιασδήποτε δημόσιας αρχής, η οποία υποχρεούται να την διαβιβάσει αυθημερόν στην αρμόδια Κτηματική Υπηρεσία.

Οι Κτηματικές Υπηρεσίες μπορούν να εξετάζουν τις καταγγελίες αφού τις κατηγοριοποιήσουν αναλόγως του πλήθους τους ανά θέση, της βαρύτητας της φερόμενης παραβίασης των όρων της παραχώρησης, του ορισμένου ή αόριστου περιεχομένου τους ή του επώνυμου ή ανώνυμου χαρακτήρα τους.

Β. Νέο σύστημα Ηλεκτρονικών Δημοπρασιών

Οι δημοπρασίες για την παραχώρηση αιγιαλού και παραλίας θα γίνονται μέσω ψηφιακής πλατφόρμας (που υλοποιείται σε συνεργασία με το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης) και με ελάχιστο τίμημα που διασφαλίζουν τη διαφάνεια και την προστασία των συμφερόντων του Δημοσίου. Η διαδικασία διεξαγωγής των δημοπρασιών περιλαμβάνει συνοπτικά τα εξής:

Η διακήρυξη συνοδεύεται από αεροφωτογραφία του προς παραχώρηση τμήματος του αιγιαλού και της παραλίας, κατάλογο των δικαιολογητικών, που υποβάλλει ο ενδιαφερόμενος και οδηγίες για τη συμμετοχή στην δημοπρασία.

Η δημοπρασία ξεκινά από την τιμή πρώτης προσφοράς (ελάχιστο τίμημα) που εξάγεται αυτόματα από την πλατφόρμα με βάση μαθηματικό τύπο που λαμβάνει υπόψη τις αντικειμενικές αξίες στην περιοχή (ο μαθηματικός τύπος είναι: αντικειμενική αξία όμορου ακινήτου x Συντελεστής Βαρύτητας Αιγιαλού x Συντελεστής Βαρύτητας Δραστηριότητας x έτη παραχώρησης x 3%.) Για τις συμβάσεις που θα συναφθούν μέχρι 31 Δεκεμβρίου του 2025, η τιμή πρώτης προσφοράς δεν μπορεί να είναι μικρότερη από το μέγιστο μίσθωμα που καταβλήθηκε για την ίδια περιοχή μετά την 1η Ιανουαρίου 2017.

Κάθε νέα προσφορά πρέπει να είναι μεγαλύτερη της προηγούμενης, κατά το βήμα της δημοπρασίας το οποίο ορίζεται σε 3% της τιμής εκκίνησης. Η διάρκεια της δημοπρασίας είναι 30 λεπτά. Αν εντός του τελευταίου τρίλεπτου υποβληθεί αποδεκτή από το σύστημα προσφορά, η δημοπρασία παρατείνεται αυτόματα για άλλα 3 λεπτά. Η παράταση επαναλαμβάνεται εφ’ όσον στο διάστημα των 3 λεπτών υπάρξει έστω και μια αποδεκτή προσφορά, μέχρι να παρέλθει άπρακτο το χρονικό διάστημα της παράτασης.

Η αναφορά με το αποτέλεσμα και το ιστορικό της δημοπρασίας εξάγεται ηλεκτρονικά από το σύστημα διεξαγωγής των ηλεκτρονικών δημοπρασιών. Το αποτέλεσμα κοινοποιείται έως την επόμενη ημέρα με email στους συμμετέχοντες και ο πλειοδότης καλείται να υπογράψει τη σύμβαση παραχώρησης καταβάλλοντας είτε το σύνολο είτε την πρώτη από τις τρεις δόσεις του ανταλλάγματος χρήσης προς το Δημόσιο και τον οικείο Δήμο. Οι δόσεις εξοφλούνται ως εξής: η πρώτη δόση καταβάλλεται πριν την υπογραφή της σύμβασης, η δεύτερη την τελευταία ημέρα του επόμενου ημερολογιακού μήνα από την υπογραφή της σύμβασης και η τρίτη την τελευταία ημέρα του μεθεπόμενου ημερολογιακού μήνα από την υπογραφή της σύμβασης. Σε περίπτωση μη εμπρόθεσμης καταβολής με ευθύνη του ενδιαφερομένου έστω και μιας δόσης, , η σύμβαση παραχώρησης λύεται μονομερώς από το Δημόσιο.

Γ. Υποχρεώσεις των παραχωρησιούχων-προδιαγραφές εγκαταστάσεων

Ο παραχωρησιούχος, όπως προβλέπεται άλλωστε και στο νόμο 5092/2024, αναλαμβάνει τις εξής υποχρεώσεις:

Δημιουργεί ή διατηρεί ασφαλείς διαδρόμους προσέλευσης και αποχώρησης του κοινού από τον αιγιαλό ή την παραλία εντός του παραχωρούμενου χώρου.
Μεριμνά για την απομάκρυνση οποιουδήποτε εμποδίου στους διαδρόμους που χρησιμοποιούνται για προσέλευση και αποχώρηση από τον αιγιαλό και την παραλία.
Απομακρύνει από τον παραχωρούμενο χώρο οποιοδήποτε πρόσωπο κλείνει ή καλύπτει με οποιονδήποτε τρόπο τους διαδρόμους που χρησιμοποιούνται για προσέλευση και αποχώρηση από τον αιγιαλό και την παραλία.
Διασφαλίζει τη χρήση του αιγιαλού και της παραλίας για άτομα με αναπηρία στους αιγιαλούς και τις παραλίες που εγκαθιστώντας, εφόσον του υποδειχθεί, ειδικές πλατφόρμες για την εξυπηρέτηση ατόμων με αναπηρία, αν αυτές δεν έχουν εγκατασταθεί με μέριμνα του οικείου δήμου. Στην περίπτωση αυτή, ο παραχωρησιούχος συμψηφίζει τις δαπάνες για εγκατάσταση, συντήρηση και επισκευή των πλατφορμών, με το αντάλλαγμα της παραχώρησης. Προς τον σκοπό αυτό:

Τοποθετεί ειδικές πλατφόρμες που επιτρέπουν στα άτομα με αναπηρία και στους συνοδούς αυτών να έχουν πρόσβαση στον παραχωρούμενο χώρο με ασφάλεια.

Τοποθετεί σε εμφανές σημείο ειδική σήμανση για τη χρήση των ειδικών πλατφορμών από άτομα με αναπηρία.

Διασφαλίζει ότι η πρόσβαση των ΑμεΑ δεν παρεμποδίζεται από οποιοδήποτε τρίτο πρόσωπο με οποιοδήποτε τρόπο (στάθμευση οχημάτων κ.λπ.). Εφόσον διαπιστώσει ή του υποδειχθεί η παρακώλυση πρόσβασης ΑμεΑ στον παραχωρούμενο χώρο, μεριμνά για την άρση της παρακώλυσης με κάθε τρόπο.

Περιορίζει την ανάπτυξη των ομπρελών, ξαπλωστρών και θαλάσσιων μέσων αναψυχής και λοιπών κινητών στοιχείων σε ποσοστό του εμβαδού της παραχωρούμενης έκτασης που δεν υπερβαίνει το 60% ή το 30%, αν πρόκειται για προστατευόμενο αιγιαλό και παραλία ώστε να διασφαλίζονται η διέλευση του κοινού κάθετα και παράλληλα προς τη θάλασσα και η ύπαρξη ελεύθερης ζώνης από την ακτογραμμή πλάτους τουλάχιστον 4 μέτρων.

Μεριμνά για την τοποθέτηση των ομπρελών, ξαπλωστρών, θαλάσσιων μέσων αναψυχής και λοιπών κινητών στοιχείων σε τέτοια διάταξη ώστε να επιτρέπεται η διέλευση του κοινού κάθετα και παράλληλα στη θάλασσα.

Απομακρύνει κινητά στοιχεία που παρεμποδίζουν την ελεύθερη διέλευση.

Διατηρεί καθημερινά καθαρό το παραχωρούμενο τμήμα αιγιαλού και παραλίας. Προς τον σκοπό αυτό:

Τοποθετεί κάδους συλλογής απορριμμάτων και κάδους ανακύκλωσης σε σημείο προσβάσιμο για το κοινό εντός του παραχωρούμενου χώρου, τηρώντας τους κανόνες υγιεινής και συντήρησης αυτών.

Πραγματοποιεί καθημερινό καθαρισμό του παραχωρούμενου χώρου και αδειάζει τους κάδους απορριμμάτων τουλάχιστον μία φορά ανά 4 ώρες

Απομακρύνει αμέσως κάθε είδους απόβλητο που διαπιστώνει στον παραχωρούμενο χώρο, ιδίως χαρτιά, αποτσίγαρα κ.λπ.

Δικαιούται να απομακρύνει από τον παραχωρούμενο χώρο οποιοδήποτε πρόσωπο, το οποίο παρά τις υποδείξεις του, προκαλεί ρύπανση στον παραχωρούμενο χώρο.

Μεριμνά για τη διατήρηση του χώρου σε καλή κατάσταση, την αισθητική του χώρου της ακτής και του περιβάλλοντος χώρου.

Αναρτά σε εμφανές σημείο στον αιγιαλό ή την παραλία πινακίδα, η οποία επιτρέπει στο κοινό να έχει πρόσβαση, με ηλεκτρονικό τρόπο στα προσδιοριστικά στοιχεία της παραχώρησης, όπως τις συντεταγμένες, τον αριθμό της απόφασης παραχώρησης, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του κοινού και του παραχωρησιούχου και το διάγραμμα της παραχώρησης. Προς τον σκοπό αυτό μεριμνά ώστε η πινακίδα να έχει επαρκείς διαστάσεις και να είναι εμφανής από τους λουόμενους.

Τοποθετεί κινητά στοιχεία για την εξυπηρέτηση του κοινού. Προς τον σκοπό αυτό τοποθετεί ντους και αποδυτήρια. Τα κινητά στοιχεία αφαιρούνται στο τέλος της τουριστικής περιόδου και επανατοποθετούνται στην έναρξη της νέας τουριστικής περιόδου, αν αυτό προβλέπεται στη διακήρυξη και τη σύμβαση παραχώρησης.

Μεριμνά για τη διατήρηση της ισορροπίας του οικοσυστήματος του παραχωρούμενου χώρου, όπως με τη διατήρηση της μορφολογίας της ακτής και της ακτογραμμής. Προς τον σκοπό αυτό δεν αλλοιώνει τον παραχωρούμενο χώρο επιφέροντας οποιεσδήποτε μεταβολές (επιχωματώσεις ή άλλες διαμορφώσεις),

– Παραδίδει τον παραχωρούμενο χώρο στην αρχική κατάσταση μετά το πέρας της διάρκειας της παραχώρησης και απομακρύνει τα κινητά στοιχεία κατά τις περιόδους που καθορίζονται στη σύμβαση παραχώρησης. Για τον σκοπό αυτό:

Απομακρύνει τα κινητά στοιχεία από τον παραχωρούμενο χώρο, που έχει τοποθετήσει, καθώς και κάθε υποστηρικτικά αυτών υλικά εντός 5 εργασίμων ημερών από τη λήξη της διάρκειας παραχώρησης.

Επαναφέρει τον παραχωρούμενο χώρο στην αρχική του γεωμορφολογική κατάσταση

Εάν ο παραχωρησιούχος εντοπίζει διατάραξη της γεωμορφολογίας της ακτής και της ακτογραμμής, την οποία δεν μπορεί να υποκαταστήσει, οφείλει να ειδοποιήσει αμελλητί εγγράφως την οικεία Κτηματική Υπηρεσία και την αρμόδια Υπηρεσία Περιβάλλοντος της οικείας Περιφέρειας.

Διασφαλίζει την παρουσία ναυαγοσώστη, εφόσον του υποδειχθεί ότι η υποχρέωση αυτή δεν καλύπτεται από τον οικείο δήμο. Στην περίπτωση αυτή, ο παραχωρησιούχος συμψηφίζει τις δαπάνες για την αμοιβή του ναυαγοσώστη και τον εξοπλισμό του με το αντάλλαγμα της παραχώρησης.

Λαμβάνει μέτρα πυροπροστασίας εντός του παραχωρούμενου χώρου, καθώς και ασφαλούς απομάκρυνσης του κοινού από τον παραχωρούμενο χώρο σε κύρια οδό σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης (π.χ. πυρκαγιάς κ.ά).
Φροντίζει για την προστασία του περιβάλλοντος με τη χρήση φιλικών προς το περιβάλλον υλικών.
Αν η επιχείρηση εξακολουθεί να λειτουργεί μετά τη δύση του ηλίου, διαθέτει χαμηλό και περιορισμένο φωτισμό στο απολύτως αναγκαίο μέτρο, για λόγους ασφαλείας και καθοδήγησης,
Εφόσον τοποθετεί ηχητικά συστήματα, τα ρυθμίζει σε χαμηλή ένταση στον παραχωρούμενο χώρο. Όταν ο παραχωρούμενος χώρος συνορεύει με οικιστικές περιοχές η παραγόμενη στάθμη θορύβου από μουσική ή σχετικές χρήσεις της κύριας επιχείρησης οφείλει να μην ξεπερνάει τα 50 ντεσιμπέλ σε οποιοδήποτε σημείο της παραχωρούμενης επιφάνειας. Στις υπόλοιπες περιπτώσεις, η παραγόμενη στάθμη θορύβου από μουσική ή σχετικές χρήσεις της κύριας επιχείρησης οφείλει να μην υπερβαίνει τα 80 ντεσιμπέλ.
Στην περίπτωση που τοποθετεί τροχήλατα αναψυκτήρια (καντίνες), απαιτείται να είναι εφοδιασμένος με άδεια λειτουργίας. Ο μέγιστος χώρος που μπορεί να καταλαμβάνει το τροχήλατο αναψυκτήριο δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 15 τ.μ.. Οι καντίνες πρέπει να απέχουν τουλάχιστον 100 μέτρα από τις εγκατεστημένες επιχειρήσεις (ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, κέντρα αναψυχής κ.λπ.) και επίσης τουλάχιστον 100 μέτρα μεταξύ τους.

Με την ίδια απόφαση προσδιορίζονται εξάλλου οι προδιαγραφές των υλικών που επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται στις εγκαταστάσεις προκειμένου να είμαι φιλικά προς το περιβάλλον και να εξασφαλίζεται η άνεση και η ασφάλεια των πολιτών.

Δ. Αυστηροποίηση ποινών

Τέλος, με απόφαση που έχει ήδη δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης (ΦΕΚ 2172 Β’ 8-4-2024) ορίζονται τα πρόστιμα για παρεμπόδιση της ελεύθερης πρόσβασης του κοινού στη θάλασσα, τον αιγιαλό και την παραλία τα οποία ορίζονται σε 2.000 ευρώ τουλάχιστον, με ανώτατο όριο τις 60.000 ευρώ. Ειδικότερα:

Για τοποθέτηση κατασκευών όπως κτίσματα, τοιχία, ζαρντινιέρες, περιφράξεις παντός τύπου, επιβάλλεται πρόστιμο ύψους 500 ευρώ ανά κυβικό μέτρο που αντιστοιχεί στον όγκο της κατασκευής. Αν για την απομάκρυνση των κινητών στοιχείων είναι απαραίτητη η χρήση μηχανολογικού εξοπλισμού, το πρόστιμο της παρούσας τετραπλασιάζεται.
Για κινητά στοιχεία που δεν μπορούν να μετακινηθούν εύκολα όπως αυτοκίνητα, μοτοσυκλέτες, βαρέα οχήματα, τέντες επιβάλλεται πρόστιμο 500 ευρώ ανά μέτρο που αντιστοιχεί στο πλάτος της διέλευσης που παρεμποδίζεται. Αν για την απομάκρυνση των κινητών στοιχείων είναι απαραίτητη η χρήση μηχανολογικού εξοπλισμού, επιβάλλεται πρόστιμο 500 ευρώ ανά κυβικό μέτρο που αντιστοιχεί στον όγκο των αντικειμένων που παρεμποδίζουν τη διέλευση.
Για ρίψη μπάζων, οικοδομικών υλικών και κάθε είδους απορριμμάτων σε σημεία διέλευσης του κοινού προς τη θάλασσα, πρόστιμο 500 ευρώ ανά μέτρο που αντιστοιχεί στο πλάτος της διέλευσης που εμποδίζεται (διπλάσιο αν για την απομάκρυνση των κινητών στοιχείων είναι απαραίτητη η χρήση μηχανολογικού εξοπλισμού).
Για άσκηση κάθε είδους δραστηριότητας ή εκδήλωσης, ατομικής ή συλλογικής, επαγγελματικής ή μη, μόνιμης ή προσωρινής, που κωλύει την άμεση πρόσβαση του κοινού στη θάλασσα 500 ευρώ ανά μέτρο που αντιστοιχεί στο πλάτος της διέλευσης που εμποδίζεται.
Για κάθε είδους σωματική ή λεκτική παρεμπόδιση, πρόστιμο 2.000 ευρώ.
Θεσπίζονται συγκεκριμένες προθεσμίες για την άρση των εμποδίων, η παράλειψη της οποίας επισύρει νέα αυτοτελή κύρωση.
Τα πρόστιμα δεν μπορούν να υπολείπονται των 2.000 ευρώ ή να υπερβαίνουν τις 60.000 ευρώ.