Πώς φεύγει το λίπος από πάνω μας, όταν το "καίμε"

Tα λιποκύτταρα έχουν μικρή διάρκεια ζωής. Μπορούμε να ελέγξουμε τον αριθμό και το μέγεθος τους.

Μεταξύ των πιο διαδεδομένων παρανοήσεων που κυκλοφορούν σε αυτόν τον πλανήτη, είναι πως το σωματικό λίπος είναι ο εχθρός του είδους μας.

Γράψε λάθος.

Είναι απαραίτητο για τη φυσιολογική λειτουργία του σώματος μας.

Δηλαδή, για να ζήσουμε.

Εμείς όμως, το ‘χουμε συνδέσει με κάτι κακό που πρέπει να ‘διώξουμε’, ακόμα και όταν δεν έχουμε κάνει τις απαραίτητες εξετάσεις ώστε να γνωρίζουμε αν παραμένει φίλος ή έχει γίνει εχθρός.

Μάλλον γιατί δεν έχουμε ενημερωθεί πλήρως περί περί τίνος πρόκειται.

Κατά καιρούς προκύπτουν μελέτες που αποκαλύπτουν νέους τρόπους να μειώσουμε το λίπος μας. Έχεις διαβάσει πώς φεύγει το λίπος από την κοιλιά με την κολύμβηση.

Ο ιδανικός συνδυασμός παραμένει η σωστή διατροφή και η τακτική άσκηση. Ρόλο παίζουν ο επαρκής ύπνος, η σωστή ενυδάτωση και η διαχείριση του άγχους (ναι, το χρόνιο στρες έχει ‘λόγο’ και στο λίπος μας).

Ξέρεις όμως, πώς φεύγει το λίπος από πάνω μας;

Όχι, δεν είναι δια της οδού που νομίζεις.

Πριν αποκαλυφθεί η αλήθεια, ας δούμε κάποια βασικά πράγματα για το σωματικό λίπος.

Tι είναι το σωματικό λίπος

Επειδή είναι πολλά αυτά που ‘χει σούρει η ανθρωπότητα στο λίπος, πρέπει να τονιστεί πως η διαδικασία αποθήκευσης του είναι μια φυσική και απαραίτητη λειτουργία του σώματος. Στο video που προηγήθηκε μπορείς να δεις ακριβώς πώς αποθηκεύεται το λίπος στο σώμα μας.

Πιο συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων η αποθήκευση ενέργειας

α) παρέχει απόθεμα που μπορεί να αξιοποιηθεί σε περιόδους αυξημένης ζήτησης ή μειωμένης πρόσληψης τροφής.

β) λειτουργεί ως μόνωση, συμβάλλοντας στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος και την προστασία των εσωτερικών οργάνων.

γ) παίζει ρόλο στη ρύθμιση ορισμένων ορμονών, συμπεριλαμβανομένης της λεπτίνης που σε κάνει να νιώθεις κορεσμό και άρα να σταματάς να τρως και

δ) προστατεύει τα όργανα και τις αρθρώσεις μας από ‘επαφές’ και τραύματα.

Το σύνολο των λιπιδίων στους ιστούς μας είναι αποτέλεσμα διαδικασιών που ξεκινούν με την κατανάλωση τροφής.

Ακολουθεί μετασχηματισμός, αποθήκευση ή αποβολή συστατικών.

Στην ουσία, το σωματικό λίπος είναι λιπώδης ιστός που αποθηκεύει ενέργεια (καύσιμο για τους μυς και τα όργανα μας) με τη μορφή λίπους για μελλοντική χρήση. Παλαιότερα αυτό σήμαινε τις φορές που μας κυνηγούσε ένα αρπακτικό.

Όσοι είχαν την τάση να αποθηκεύουν λίπος ήταν σε θέση να επιβιώσουν για μεγαλύτερες περιόδους χωρίς φαγητό και είχαν επιπλέον ενέργεια για εχθρικά περιβάλλοντα.

Τώρα που δεν τα έχουμε όλα αυτά, ενώ υπάρχει υπερβολική αφθονία τροφίμων έχουμε περίσσεια λίπους.

Αυτό συμβαίνει γιατί τα λιποκύτταρα δεν λειτουργούν κανονικά. Όπως αναφέρει το Conversation “αποθηκεύουν ενέργεια με ασυνήθιστα υψηλό ρυθμό και απελευθερώνουν ενέργεια με ασυνήθιστα αργό ρυθμό.

Επιπλέον, αυτά τα επιπλέον και διευρυμένα λιποκύτταρα παράγουν μη φυσιολογικές ποσότητες διαφορετικών ορμονών -που αυξάνουν τη φλεγμονή, επιβραδύνουν τον μεταβολισμό και συμβάλλουν στην εμφάνιση ασθενειών.

Αυτή η περίπλοκη παθολογική διαδικασία του υπερβολικού λίπους και της δυσλειτουργίας ονομάζεται λιποπάθεια και καθιστά πολύ δύσκολη τη θεραπεία της παχυσαρκίας.

Εν τω μεταξύ, στα επίπεδα του λίπους παίζουν ρόλο και άλλοι παράγοντες.

Ποιος ‘αποφασίζει’ για την αποθήκευση του λίπους

H λιπομέτρηση δείχνει το ποσοστό λίπους που έχουμε στο σώμα μας.

 

Η διαδικασία  αυτή ρυθμίζεται κυρίως από την ινσουλίνη, ορμόνη που παράγεται από το πάγκρεας. Όταν τρώμε, ειδικά υδατάνθρακες, το σώμα μας διασπά αυτά τα θρεπτικά συστατικά σε γλυκόζη (ζάχαρη), η οποία εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος.

Ως απόκριση στα αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, το πάγκρεας απελευθερώνει ινσουλίνη για να βοηθήσει στη μεταφορά της γλυκόζης στα κύτταρα, μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. Εκεί μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ενέργεια -σε πρώτο χρόνο- ή να αποθηκευτεί για μελλοντική χρήση.

Το επίπεδο ινσουλίνης στην κυκλοφορία του αίματος επηρεάζεται από πολλά πράγματα. Για παράδειγμα, από τη γενετική (φευ), τα επίπεδα ορμονών και παράγοντες τρόπου ζωής -πχ σωματική δραστηριότητα και ποιότητα ύπνου.

Κυρίως εξαρτώνται από τους τύπους τροφών που τρώμε και τη συνολική ισορροπία των μακροθρεπτικών συστατικών στη διατροφή μας.

Για παράδειγμα, τρόφιμα με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη (βλ. ζαχαρούχα και επεξεργασμένα τρόφιμα) μπορεί να προκαλέσουν γρήγορες αυξήσεις στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα, οδηγώντας σε αυξημένη απελευθέρωση ινσουλίνης και δυνητικά περισσότερη αποθήκευση λίπους.

Πότε το λίπος γίνεται εχθρός

Το φυσιολογικό πλαίσιο είναι απαραίτητο για να ζήσουμε. Όταν όμως, έχουμε υπερβολικό σωματικό λίπος θέτουμε την υγεία μας σε πολλούς διαφορετικούς κινδύνους.

Η παχυσαρκία που χαρακτηρίζεται από υπερβολική συσσώρευση σωματικού λίπους, έχει συνδεθεί με καρδιαγγειακές παθήσεις, διαβήτη τύπου 2, προβλήματα στις αρθρώσεις, αναπνευστικά προβλήματα, φθορές στη ψυχική υγεία και ορισμένους καρκίνους.

Για αυτούς τους λόγους το λίπος έχει ‘κακό όνομα’.

Πώς φεύγει το λίπος από πάνω μας

Όταν κάνουμε τα δέοντα, το λίπος γίνεται ενέργεια μέσω διαφόρων διαδικασιών και προκύπτουν δυο υποπροϊόντα. Το νερό και το διοξείδιο του άνθρακα.

Καταλαβαίνεις πως το νερό ‘εκφράζεται’ με τον ιδρώτα και τα ούρα μας.

Ήξερες ότι κατά 84% αποπνέουμε το λίπος που χάνουμε;

Φεύγει δηλαδή, δια της εκπνοής (aka διοξείδιο του άνθρακα);

Ναι, το λίπος μας φεύγει ως “αέρας κοπανιστός” όπως σχολίασε ο γυμναστής μου, Σάββας Ελβανογλου, όπως μου έθετε το task του συγκεκριμένου θέματος.

Aν θες να μάθεις και τις διαδικασίες μέσω των οποίων το λίπος γίνεται νερό και διοξείδιο του άνθρακα, είναι οι εξής: ο εγκέφαλος δίνει σήμα στα λιποκύτταρα να απελευθερώσουν τα ενεργειακά πακέτα (μόρια λιπαρών οξέων), στην κυκλοφορία του αίματος.

Οι μύες, οι πνεύμονες και η καρδιά μαζεύουν αυτά τα λιπαρά οξέα, τα διασπούν και χρησιμοποιούν την ενέργεια που είναι αποθηκευμένη στους δεσμούς για να εκτελέσουν τις δραστηριότητές τους.

Τα υπολείμματα που παραμένουν απορρίπτονται ως μέρος της αναπνοής, στο εξερχόμενο διοξείδιο του άνθρακα ή στα ούρα.

Αυτό αφήνει το λιποκύτταρο άδειο και το καθιστά άχρηστο.

Τα κύτταρα έχουν στην πραγματικότητα μικρή διάρκεια ζωής, οπότε όταν ‘πεθαίνουν’ το σώμα απορροφά ό,τι έχει μείνει και δεν το αντικαθιστά.

Με την πάροδο του χρόνου, το σώμα εξάγει απευθείας την ενέργεια (δηλαδή τις θερμίδες) από τα τρόφιμα στα όργανα που τις χρειάζονται -αντί να την αποθηκεύσει πρώτα.

Ως αποτέλεσμα, το σώμα αναπροσαρμόζεται μειώνοντας τον αριθμό και το μέγεθος των λιποκυττάρων, κάτι που στη συνέχεια βελτιώνει τον βασικό μεταβολισμό, μειώνει τη φλεγμονή, αντιμετωπίζει ασθένειες και παρατείνει τη ζωή.

Αν διατηρήσουμε αυτή την κατάσταση με την πάροδο του χρόνου, το σώμα απορροφά εκ νέου τα επιπλέον άδεια λιποκύτταρα και τα απορρίπτει ως απόβλητα, αφήνοντάς μας πιο αδύνατους και υγιείς σε πολλαπλά επίπεδα.