Οι εργασίες σε αυτοκινητόδρομο αποκάλυψαν εντυπωσιακό μνημείο – Η μυστηριώδης μάσκα με το πρόσωπο θεότητας ή μέδουσας

Πριν από τις εργασίες για την RN-147 στο τμήμα Λιμόζ-Μπελάκ στη νότια Γαλλία, αρχαιολόγοι από το Εθνικό Ινστιτούτο Αρχαιολογικών Προληπτικών Επιστημών (INRAP) ανακάλυψαν μια περιοχή ​800 ​τ.μ. και μια αρχαία αγροκτηνοτροφική περιοχή μαζί με τα στοιχεία μιας άτυπης, πελώριας εγκατάστασης του 3^ου  αιώνα, γύρω από μια λεκάνη απορροής. Ο χώρος προσφέρει πρωτοφανείς πληροφορίες σχετικά την ανάπτυξη της περιοχής της των Λεμοβικών, κατά την Ύστερη Αρχαιότητα. Οι Λεμόβικες ήταν μια Γαλατική φυλή της κεντρικής Ευρώπης, με πρωτεύουσα το Augustoritum (σημερινή Λιμόζ) κατά τη Ρωμαϊκή εποχή.

Η χρησιμότητα της αρχαίας κατοικίας

Η ανασκαφή αποκάλυψε μια πρώιμη αρχαία κατοικία για αγροποιμενικούς σκοπούς, που με τουλάχιστον ένα κτίριο κατασκευασμένο από φθαρτά υλικά (οπές, λάκκους άμμου), καθώς και ένα ορθογώνιο κτίριο από πέτρα. Η  ανακάλυψη αυτή επέτρεψε τη δημιουργία ενός περιφερειακού αποθετηρίου που μπορεί να αποτελέσει τη βάση για νέες προσεγγίσεις στις γεωποιμενικές πρακτικές της Λεμοβιανής, καθώς ελάχιστα είναι γνωστά για αυτόν τον τύπο δομής στην περιοχή.

Χάλκινη κεφαλή – Πίστωση: INRAP

Οι επιτόπιες έρευνες αποκάλυψαν τις φάσεις των πρώιμων αυτών κατοικιών, οι περισσότερες από τις οποίες σφραγίστηκαν από ένα στρώμα χώματος. Τα χειροτεχνήματα που ανακαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια των ανασκαφών, βοήθησαν στο χαρακτηρισμό της κυρίως γεωργικής και οικιακής λειτουργίας  των εγκαταστάσεων.

Μετά από αυτήν την αρχική φάση της κατοίκησης, η περιοχή φαίνεται να είχε εγκαταλειφθεί πριν χρησιμοποιηθεί  εκ νέου τον 3ο αιώνα μ.Χ.. Πολλά κομμάτια τούβλων και πλακιδίων που ανακαλύφθηκαν στο σημείο,  δείχνουν καθαρά σημάδια θέρμανσης, υποδηλώνοντας ότι ο χώρος είχε καεί. Η μορφολογία του χώρου είχε υποστεί αρκετές αλλαγές για να προσαρμοστεί στη νέα του λειτουργία. Το έδαφος ισοπεδώθηκε, σφραγίζοντας την αρχική κατάληψη. Στη σημαντική αυτή ανασκαφή, συλλέχθηκε μεγάλος αριθμός αριθμού κεραμικών θραυσμάτων, που θα εμπλουτίσουν τα τοπικά συστήματα αναφοράς και να παρέχουν στοιχεία σχετικά με την κατάσταση της κατοχής.

Ένα από τα πέτρινα κτίρια που βρέθηκε. Πίστωση: INRAP

Παράλληλα με τα χωματουργικά έργα ανακαλύφθηκε και ένα ανάχωμα. Πρόκειται για ένα ασυνήθιστο χαρακτηριστικό, που σχηματίζεται από επιβλητικά τμήματα γρανίτη, τοποθετημένα σε ένα τόξο, περιμετρικά μίας πηγής. Το ανάχωμα, ένα είδος «μνημειακού τοίχου ή ορίου,» έχει χρονολογηθεί χάρη στην παρουσία των κεραμικών θραυσμάτων από τον 3ο και 4ο αιώνα μ.Χ.. Συμπληρωματικές έρευνες με ραντάρ διείσδυσης εδάφους έχουν προσφέρει μια μεγάλης κλίμακας άποψη αυτής της κατασκευής, η οποία συνεχίζεται στο παρακείμενο οικόπεδο και παραμένει ανεπηρέαστη από τα έργα.

Οι κατασκευαστικές μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν υποδεικνύουν τη συνέχεια στη χρήση παλαιότερων τεχνικών, οι οποίες, με την απουσία τεχνουργημάτων, μπορεί να παρέμβουν στη χρονολογική ερμηνεία, επαληθεύοντας τη δυσκολία κατανόησης της αγροτικής κατοικίας  στην ύστερη αρχαιότητα στην περιοχή της Λιμουζίνης γενικότερα.

Ένας τόπος που σχετίζεται με το νερό

Είναι προφανές ότι το νερό έπαιξε σημαντικό ρόλο στην περιοχή από τα πρώτα χρόνια. Μια αρχική λεκάνη ήταν επενδεδυμένη με μεγάλες, στρογγυλεμένες πέτρες, ίδιας εποχής με τις πρώιμες αρχαίες εγκαταστάσεις, και αργότερα γέμισε με την κατασκευή του αναχώματος.

Άποψη μιας στέρνας από τα τελευταία επίπεδα. Πίστωση: INRAP

Ωστόσο, ο χώρος της Ύστερης Αρχαιότητας χτίστηκε γύρω από μια μεγάλη πηγή, η οποία παραμένει ενεργή μέχρι σήμερα. Φαίνεται ότι στη φάση αυτή, δημιουργήθηκε μια λεκάνη απορροής. Στην πηγή αυτή ανακαλύφθηκε ένα φθαρτό υλικό στην αρχική θέση: πρόκειται για ένα ξύλινο κάλυμμα, τροποποιημένο για να ταιριάζει στον πυθμένα της πηγής και εφοδιασμένο με επίπεδες πέτρες.

Εκτός από τα πολυάριθμα δείγματα που ελήφθησαν, τα οποία θα δώσουν πληροφορίες για το παλαιοπεριβάλλον, ανακαλύφθηκαν κεραμικά θραύσματα και νομίσματα της ύστερης αυτοκρατορικής περιόδου. Στην καταληκτική πλήρωση της λεκάνης αυτής της τρύπας ποτίσματος, ανακαλύφθηκε ένα μεγάλο θραύσμα μιας μάσκας που αντιπροσωπεύει το πρόσωπο μιας θεότητας ή μέδουσας. Η ποικιλία τεχνουργημάτων υποστηρίζει την υπόθεση ότι η τοποθεσία είχε μνημειοποιηθεί ήδη από τον 3ο αιώνα.

Άποψη της ανασκαφής από το κτίριο της πρώτης φάσης. Πίστωση: INRAP

Είναι βέβαιο πως η ανασκαμμένη περιοχή είχε κατοικηθεί από προϊστορικούς ανθρώπους, όπως αποδεικνύεται από διάφορα στοιχεία πυριτόλιθου (συμπεριλαμβανομένου ενός θραύσματος στιλέτου), ή σε δευτερεύουσα θέση είτε εγκλωβισμένα σε επίπεδα που ανασκάφηκαν κατά την αρχαιότητα. Υπάρχει επίσης ένας λάκκος, πιθανότατα νεολιθικός, στον πυθμένα της πηγής, ο οποίος επιβεβαιώνει την πρώιμη κατάληψη του χώρου και της πηγής.

Οι εγκαταστάσεις ρίχνουν φως στην Ύστερη Αρχαιότητα σε αυτόν τον τομέα της Λεμοβιανής περιοχής. Η οργάνωση και η διαχείριση της υπαίθρου στη Ρωμαϊκή Γαλατία άλλαξε από τον 3ο αιώνα και μετά. Πρόκειται για έναν τύπο  αγροτικού χώρου που απεικονίζει ένα μεταβατικό στάδια προς τις κατοικίες του Πρώιμου Μεσαίωνα.

Οι αδιάκοπες, εξειδικευμένες μελέτες και παλαιοπεριβαλλοντικές αναλύσεις που διεξάγονται στα διάφορα δείγματα που λαμβάνονται απ’ τον χώρο θα οδηγήσουν στην ολοκλήρωση και την τελειοποίηση της κατανόησης της αλληλουχίας ενός χώρου με αξιόλογο αρχαιολογικό ενδιαφέρον, πρωτοφανές στην περιοχή της Λιμουζίν.