Από τα υψηλά πλεονάσματα στις χαμηλές δαπάνες

Από τα υψηλά πλεονάσματα στις χαμηλές δαπάνες

Του Τάσου Δασόπουλου

Τον Ιούνιο θα ξεκαθαρίσει το περιθώριο περαιτέρω μείωσης φόρων για την περίοδο 2025 – 2027, αφού όλα θα εξαρτηθούν από τη βάση του 4ετούς προγράμματος της Ελλάδας που θα παρουσιάσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο εφαρμογής των νέων δημοσιονομικών κανόνων.

Το ΥΠΕΘΟ, λειτουργώντας προληπτικά, μείωσε στο Πρόγραμμα Σταθερότητας, που έστειλε στις Βρυξέλλες την Τρίτη, την οροφή της αύξησης των πρωτογενών δαπανών για το 2024 από το 2,6% που είχε ανακοινώσει η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον περασμένο Ιούνιο, στο 2,1%. Η διαφορά αυτή δημιουργεί ένα μαξιλάρι περίπου 220 εκατ. ευρώ, που θα μείνει για να απορροφήσει τυχόν δυσμενείς προβλέψεις που μπορεί να έρθουν από τις Βρυξέλλες.

Στο Πρόγραμμα Σταθερότητας για τη διετία 2024 – 2025 το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών αναθεώρησε τον ρυθμό ανάπτυξης για φέτος από το 2,9%, που προέβλεπε ο Προϋπολογισμός του 2024, στο 2,5%. Η επίσημη αιτιολογία είναι ότι υπολογίστηκαν ξανά οι συνέπειες που θα έχει η ανάπτυξη από την παράταση του καθεστώτος των υψηλών επιτοκίων της ΕΚΤ και την επιβράδυνση της Ευρωζώνης. Όσο για το 2025, το ΥΠΕΘΟ εμφανίστηκε περισσότερο αισιόδοξο και προέβλεψε ότι η ανάπτυξη θα αυξηθεί οριακά σε σχέση με φέτος, στο 2,6%. Τούτο με το σκεπτικό ότι τα πράγματα δεν μπορεί να πάνε χειρότερα, καθώς η Ευρωζώνη αναμένεται να ανακάμψει το 2025 καταγράφοντας ανάπτυξη 1,5% από 0,6% φέτος, ενώ και τα ευρωπαϊκά επιτόκια θα μπουν σε τροχιά μείωσης τον Ιούνιο.

Τι τους ανησυχεί 

Ωστόσο, αυτό που ανησυχεί περισσότερο την Αθήνα είναι τα νέα που θα έρθουν από έξω. Οι εαρινές προβλέψεις, οι οποίες κανονικά θα έβγαιναν τον Μάιο, θα βγουν τον μήνα των ευρωεκλογών σε ένα ασαφές περιβάλλον. Επιπλέον, οι προβλέψεις θα πρέπει να περιλάβουν μεγάλες αστοχίες στο έλλειμμα, που αντιμετωπίζουν οι μεγάλες οικονομίες της Ευρωζώνης, όπως η Γαλλία, η Ισπανία και η Ιταλία, από τον κανόνα του ελλείμματος και το υψηλό χρέος. Μετά τις εαρινές εκτιμήσεις, θα πρέπει η Επιτροπή να δώσει τα όρια αύξησης των πρωτογενών δαπανών για το 2025. Αυτό θα αποτελέσει τη βάση για τα τετραετή προγράμματα σύγκλισης για όλες τις χώρες και την Ελλάδα. Αν το γενικότερο κλίμα είναι κακό, η Commission αναμένεται ότι θα είναι αυστηρή. Αν η ανάπτυξη που θα ανακοινώσει για την Ελλάδα είναι πολύ μικρότερη από 2,5%, ανάλογα μικρότερη θα είναι και η οροφή αύξησης των δαπανών. Τούτο ειδικά σε μια χρονιά κατά την οποία η Ελλάδα θέλει να πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα 2,1% του ΑΕΠ.

Οδηγός για νέα μέτρα οι δαπάνες 

Οι προβλέψεις του Ιουνίου θα αποτελέσουν τη βάση για το τετραετές πρόγραμμα υποχρεώσεων της Ελλάδας, σε ό,τι αφορά τη μείωση του χρέους. Πολύ σημαντικές θα είναι οι οροφές αύξησης δαπανών, οι οποίες θα οριστούν μέχρι και το 2027. Με βάση τα περιθώρια αύξησης των δαπανών, θα καθοριστεί η οικονομική πολιτική, εκτός των μέτρων ύψους 870 εκατ. ευρώ που έχει ανακοινώσει από τις αρχές Απριλίου ο ΥΠΕΘΟ, Κωστής Χατζηδάκης, θέλοντας να κλείσει οριστικά το θέμα των πρόσθετων ελαφρύνσεων. Ωστόσο, υπάρχουν προεκλογικά μέτρα τα οποία έχουν ενταχθεί σε έναν μεσοπρόθεσμο σχεδιασμό και δεν έχουν ακόμη εφαρμοστεί. Ανάμεσά τους είναι η μείωση των τεκμηρίων διαβίωσης αλλά και η μείωση των συντελεστών του ΦΠΑ.

Εφεξής θα μπορείς να υλοποιείς νέα μέτρα, όχι όταν πετυχαίνεις υψηλά πλεονάσματα, αλλά όταν μπορείς να συγκρατείς τις δαπάνες σου. Ό,τι συγκρατείς τη μια χρονιά, θα μπορείς να το δαπανήσεις την επόμενη, χωρίς όμως να ξεπεράσεις το συμφωνημένο όριο, το οποίο θα είναι μη αναθεωρήσιμο. Η Ελλάδα έχει διεξόδους σε αυτό το θέμα, καθώς και πέρυσι μέρος της υπεραπόδοσης στο πρωτογενές πλεόνασμα, το οποίο έφτασε τα 4 δισ. ευρώ (1,9% του ΑΕΠ) από 2,55 δισ. ευρώ (1, 1% του ΑΕΠ) που προέβλεπε ο Προϋπολογισμός, προήλθε, εκτός από την αύξηση των εσόδων, και από τη μείωση των δαπανών της Γενικής Κυβέρνησης κατά 600 εκατ. ευρώ.

Ο χειρισμός των αμυντικών δαπανών 

Μια ακόμη ανησυχία του οικονομικού επιτελείου είναι πώς θα υπολογίζονται στην πράξη οι αμυντικές δαπάνες, ώστε να μην καταγράφονται στο έλλειμμα κάθε χρονιάς. Με βάση αρμόδιες πηγές, η συμφωνία που έγινε στις 22 Δεκεμβρίου του 2023, όταν έκλεισε η συμφωνία για το νέο σύμφωνο σταθερότητας, είναι ότι οι αμυντικές δαπάνες δεν θα ενεργοποιούν τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος, στη μοναδική περίπτωση κατά την οποία είναι η αποκλειστική αιτία υπέρβασης του ορίου του ελλείμματος. Αν το κράτος-μέλος έχει υπέρβαση και σε άλλες δαπάνες, τότε θα χρεώνεται ένα έλλειμμα στο οποίο θα περιλαμβάνονται και οι αμυντικές δαπάνες. Ως γνωστόν, στον γενικό κανόνα το όριο για το έλλειμμα παρέμεινε στο 3% του ΑΕΠ, όπως ίσχυσε και στο προηγούμενο δημοσιονομικό σύμφωνο.

Ωστόσο, για την Ελλάδα και άλλες χώρες με χρέος πάνω από το 100% του ΑΕΠ τους, όπως στην περίπτωση της Ελλάδας και της Ιταλίας, το όριο είναι χαμηλότερο, στο 1,5% του ΑΕΠ. Άρα βρίσκεται πολύ πιο κοντά στην “κόκκινη γραμμή” η οποία, αν ξεπεραστεί, θα χρειαστεί να κάνει επώδυνες δημοσιονομικές διορθώσεις (περικοπές), για να το επαναφέρει στο όριο του 1,5% του ΑΕΠ. Πόσο εύκολο είναι να συμβεί αυτό προκύπτει αν κανείς σκεφτεί το εξής: Η χώρα θα συνεχίσει να έχει ετήσιες αμυντικές δαπάνες 2,5% του ΑΕΠ τα επόμενα χρόνια. Όσο το έλλειμμα είναι κάτω από το 1,5% του ΑΕΠ δεν θα έχει συνέπειες. Αν μια χρονιά όμως δημιουργήσει έλλειμμα 1,6% του ΑΕΠ από τις υπόλοιπες πρωτογενείς δαπάνες, θα βρεθεί ξαφνικά με έλλειμμα πάνω από 4,1% του ΑΕΠ, το οποίο θα πρέπει να μειώσει κατά 2,7% του ΑΕΠ ή 6,7 δισ. ευρώ, για να επανέλθει κάτω από το 1,5% του ΑΕΠ.

Διαβάστε ακόμα: