Ali Houri zag bedekte lichamen in Mekka: 'Aan lot overgelaten'

De jaarlijkse bedevaarttocht naar Mekka, de hadj, is dit jaar veel in het nieuws geweest door de extreem hoge temperaturen in Saoedi-Arabië. Ruim 1300 mensen kwamen om het leven. Reisleider Ali Houri zag hoe het misging: 'Door bijvoorbeeld een zonnesteek werd het bezoekers fataal'.

De temperaturen in Saoedi-Arabië liepen tijdens de hadj, die dit jaar van 14 tot en met 19 juni plaatsvond, op tot wel 53 graden. 1301 pelgrims kwamen te overlijden, melden de autoriteiten.

Ali Houri begeleidt mensen tijdens de hadj in Mekka. "Ik zag bezoekers die met een toeristenvisum Saoedi-Arabië zijn binnengekomen. Zij werden aan hun lot overgelaten. Het enthousiasme dat ze aanvankelijk hadden, verdween onderweg door lange wandelingen en korte nachten."

De 41-jarige Thaer uit Utrecht deed samen met zijn vader van 75 jaar mee aan de hadj. Voor hen was alles goed geregeld, maar erg heet was het wel.

De Saoedische autoriteiten melden dat 83 procent van de slachtoffers geen officiële vergunning had om aan de tocht deel te nemen. Niet-geregistreerde pelgrims hadden tijdens de hadj geen toegang tot onder meer de gekoelde ruimtes van de autoriteiten. Een officiële vergunning kost veel geld.

Vijf zuilen

De hadj is een van de vijf zuilen van de islam en is verplicht voor alle moslims die gezond zijn en genoeg geld hebben om deel te nemen. Voor Thaer was het dan ook heel bijzonder dat hij de kans kreeg om deze reis te maken.

Op de dag van het Offerfeest liep de temperatuur op tot 53 graden, vertelt Thaer. Aangezien hij en zijn vader officieel waren geregistreerd als pelgrim, werd de reis gefaciliteerd door de Saoedische overheid. "We sliepen in bungalows met airco", zegt hij. "Alles werd goed geregeld en iedereen was heel aardig."

Overal waar hij kwam was airconditioning, waardoor hij weinig last had van de extreem hoge temperaturen. "Buiten op straat was het wel heel heet", zegt hij. Volgens hem waren er veel hulpverleners aanwezig die mensen water gaven en hielpen bij ziekte. Ook werd duidelijk naar hen gecommuniceerd op welke momenten men in de gekoelde ruimtes moest blijven vanwege de hitte.

Anders is dat als je als toerist naar Mekka komt, legt Houri uit. "Je verblijft dan in een tentenkamp, dan is het wel een paar dagen bikkelen."

Houri zag verschillende mensen onwel worden, zegt hij tegen RTL Nieuws. "Zij werden bijvoorbeeld in busjes weggevoerd." Mensen zonder officieel visum voor de hadj hebben geen toegang tot de faciliteiten van de Saoedische overheid. Zij moeten bijvoorbeeld lopen, waar mensen met een visum een bus kunnen nemen. "De mensen die niet officieel geregistreerd zijn, lopen altijd in de zon."

Verward en ongecoördineerd

Hoogleraar fysiologie Maria Hopman van Radboudumc legt uit: "Tot ongeveer 42 graden lichaamstemperatuur gaat het nog, maar bij een hogere lichaamstemperatuur komen mensen te overlijden."

"Het menselijk lichaam functioneert het beste bij 37 graden", licht hoogleraar Hopman toe. Bij inspanning of in een warme omgeving loopt de lichaamstemperatuur op. "Dan komen allerlei mechanismen in gang die opwarming proberen te voorkomen", zegt Hopman. De belangrijkste daarbij is transpireren, oftewel zweten.

Wanneer de lichaamstemperatuur oploopt tot 42 graden of meer, krijgen mensen verschijnselen, met name op neurologisch vlak. Hopman legt uit dat mensen dan bijvoorbeeld verward raken, of ongecoördineerd gaan lopen.

Stollingen in het lichaam

Als de lichaamstemperatuur verder oploopt, gaan de enzymen kapot. "Vergelijk het met een gekookt ei", zegt Hopman. Er ontstaan dan kleine stollingen in het lichaam, die er uiteindelijk voor zorgen dat organen en spieren zoals de nieren, het hart en de hersenen uitvallen. Met andere woorden: je gaat dood.

Wat betreft de hadj, speelt het ook mee dat mensen zich inspannen door te lopen. Ook lopen veel mensen dicht op elkaar, waardoor een soort warm miniklimaat ontstaat. "Met dat soort temperaturen in beweging zijn, die combinatie is voor een mens niet te doen", zegt Hopman.

De eerste symptomen zijn het warm hebben, hoofdpijn, problemen met je visie en onwel worden. Mensen die hier last van hebben moeten meteen rusten, de schaduw opzoeken en idealiter ook nog koelen met water. Daarnaast is het belangrijk om goed te blijven drinken.

Mochten de klachten niet beter worden, is de enige remedie rigoureus koelen. "Als je iemand helemaal verward ziet rondlopen, dan moet je ze eigenlijk al in een ijsbad stoppen. Daarmee kun je nog levens redden."