Πέντε μυστηριώδη αρχαία αντικείμενα που έχουν μπερδέψει τους αρχαιολόγους

Οι αρχαιολόγοι τις περισσότερες φορές έχουν τις απαντήσεις γύρω από τα αντικείμενα που φέρνουν στο φως κατά τη διάρκεια μιας ανασκαφής. Υπάρχουν όμως και εξαιρέσεις.

Η ιστοσελίδα The Conversation επέλεξε πέντε ευρήματα που εξακολουθούν να περικλείονται από αύρα μυστηρίου, ασκώντας γοητεία τόσο στους αρχαιολόγους όσο και στο κοινό.

1. Νεολιθικές πέτρινες μπάλες

Οι περίτεχνα σκαλισμένες πέτρινες μπάλες που βρέθηκαν κυρίως στη Σκωτία και χρονολογούνται από την ύστερη νεολιθική περίοδο (περίπου 3200-2500 π.Χ.) αποτελούν ένα τέτοιο μυστήριο.

Έχουν βρεθεί πάνω από 425 τέτοιες μπάλες. Είναι λίγο μεγαλύτερες από μπαλάκια του τένις και κατασκευασμένες από μεγάλη ποικιλία λίθων. Οι επιφάνειές τους είναι σμιλεμένες και η διακόσμηση έχει τη μορφή σπειρών ή ομόκεντρων σχημάτων, που απηχούν αυτά που συναντώνται σε κεραμικά και μνημειακές πέτρες της εποχής.

Τρεις πέτρινες μπάλες της ύστερης νεολιθικής περιόδου που βρίσκονται στο Μουσείο Kelvingrove στη Γλασκώβη Johnbod/Wiki Commons, CC BY-SA

Ορισμένα έχουν βρεθεί σε ταφές, άλλα σε οικισμούς. Κανένα δεν είναι πανομοιότυπο με άλλο, και τα περισσότερα έχουν βρεθεί μόνα τους, οπότε δεν φαίνεται να αποτελούσαν μέρος ενός συνόλου.

Η αρχική τους χρήση έχει αποτελέσει πηγή πολλών συζητήσεων, ήδη από την πρώτη ανακάλυψή τους τον 19ο αιώνα. Ήταν βλήματα για την απομάκρυνση αρπακτικών και παρασίτων; Όπλα πολέμου; Παιχνίδια; Ή μήπως σταθμά μέτρησης, οικιακά στολίδια, κυλισιοτριβείς για τη μετακίνηση μεγαλίθων; Η απάντηση εξακολουθεί να διαφεύγει.

2. Ρωμαϊκά δωδεκάεδρα

Αυτά τα ενδιαφέροντα αντικείμενα έγιναν πρόσφατα πρωτοσέλιδα, με ένα νέο εύρημα στο Λίνκολνσαϊρ της Αγγλίας να επαναφέρει τις συζητήσεις σχετικά με τη λειτουργία τους.

Τα δωδεκάεδρα χρονολογούνται από τη ρωμαϊκή περίοδο στη Βρετανία (43-410 μ.Χ.). Περίπου 130 έχουν βρεθεί στις βορειοδυτικές επαρχίες της πρώην ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, το κάθε ένα από αυτά λεπτοδουλεμένο από κράμα χαλκού.

Δωδεκάεδρο της ρωμαϊκής περιόδου που χρονοολογείται μεταξύ 150 και 400 μ.Χ. Gallo-Romeins Museum

Δεν υπάρχουν αναπαραστάσεις αυτών των αντικειμένων στην αρχαία τέχνη ή τη λογοτεχνία. Δεν έχουν ένα τυποποιημένο μέγεθος και σπάνια παρουσιάζουν φθορές χρήσης που θα μπορούσαν να αποκαλύψουν τον λόγο ύπαρξής τους.

3. Νεολιθικά τύμπανα κιμωλίας

Το 1889 ανακαλύφθηκαν τρεις σκαλισμένοι κύλινδροι κιμωλίας σε παιδικό τάφο στο Φόλκτον του Γιόρκσαϊρ. Τα τύμπανα κιμωλίας του Φόλκτον έχουν γεωμετρική διακόσμηση και σχέδια που μοιάζουν με μάτια, μύτες και φρύδια. Ένα τέταρτο, μη διακοσμημένο τύμπανο βρέθηκε στο Λάβαντ του δυτικού Σάσεξ το 1993. Ένα άλλο, ιδιαίτερα περίτεχνο, ανασκάφηκε στο Μπέρτον Άγκνες του ανατολικού Γιόρκσαϊρ το 2015.

Τα τύμπανα κιμωλίας του Φόλκτον όπως εκτίθενται στο Βρετανικό Μουσείο Jononmac46/Wiki Commons, CC BY-SA

Το τύμπανο του Μπέρτον Άγκνες ήταν θαμμένο μαζί με μια μπάλα από κιμωλία, μια οστέινη καρφίτσα και τα λείψανα τριών παιδιών – ένα από τα οποία χρονολογείται στο 3005 – 2890 π.Χ..

Παρά το όνομά τους, τα τύμπανα κιμωλίας είναι απίθανο να χρησιμοποιούνταν ως μουσικά όργανα και δεν παρουσιάζουν φθορές που να σχετίζονται με τέτοια χρήση. Και η παρουσία τους σε τάφους παιδιών τα κάνει ακόμη πιο αινιγματικά.

4. Ανοιχτά δαχτυλίδια της εποχής του Χαλκού

Αυτά τα μικρά ανοιχτά δαχτυλίδια από φύλλα και σύρματα χρυσού χρονολογούνται από την ύστερη εποχή του Χαλκού (περίπου 1000-800 π.Χ.) και βρέθηκαν στην Ιρλανδία, τη Βρετανία και μέρη της Γαλλίας. Συχνά ανακαλύπτονται σε ζεύγη, μπορεί να είναι απλά ή να έχουν λεπτές, γεωμετρικές χαράξεις.

Ανοιχτά δαχτυλίδια που βρέθηκαν στο Ράτλαντ της Βρετανίας Colchester and Ipswich Museum Service, CC BY-SA

Σύμφωνα με πρόσφατες ερμηνείες, θα μπορούσαν να είναι δαχτυλίδια μύτης, σκουλαρίκια ή στολίδια μαλλιών. Καμία από αυτές τις εξηγήσεις δεν είναι ιδιαίτερα ικανοποιητική, καθώς διάφορα στοιχεία του σχεδιασμού τους θα καθιστούσαν τα δαχτυλίδια δύσκολα ή άβολα στη χρήση.

5. Τρίφτες καλλυντικών

Οι τρίφτες αυτοί από κράμα χαλκού αποτελούνται από δύο μέρη, το γουδί και το γουδοχέρι (είτε ραβδόμορφο και μυτερό, είτε καμπυλωτό σε σχήμα «κουνιστού»). Συχνά έχουν θηλιές για κρέμασμα και άκρα σε σχήμα ανθρώπου ή ζώου.

Τα υδρόβια πουλιά και τα βοοειδή εμφανίζονται συχνά ως διακοσμητικά μοτίβα, ενώ δεν λείπουν και οι φαλλικοί συμβολισμοί. Χρονολογούνται από την ύστερη εποχή του Σιδήρου έως την πρώιμη ρωμαϊκή περίοδο (περίπου π.Χ. 100-200 μ.Χ.) και βρίσκονται κατανεμημένα σε όλη τη Βρετανία.

Τμήμα από τρίφτη που βρέθηκε στο Νόρφολκ The Trustees of the British Museum, CC BY-NC

Το μυστήριο γύρω από αυτούς τους τρίφτες δεν έχει να κάνει με τη λειτουργία τους, αλλά με την ουσία που παρασκευαζόταν. Φάρμακα, αφροδισιακά, καλλυντικά ή ναρκωτικά; Κανένα περιεχόμενο γουδιού δεν έχει αναλυθεί με επιτυχία μέχρι σήμερα.