Εκδήλωση για τον παραδοσιακό πολιτισμό της Κρήτης
Ξεχασμένες μελωδίες, ομιλούσες εικόνες, λόγος και τραγούδια του παλιού καιρού συνοδεύουν την πρωτότυπη παρουσίαση του ογκώδους πολύχρωμου τόμου Λαϊκές Τελετουργίες στην Κρήτη, Εθιμα στον Κύκλο του Χρόνου, του Νίκου Ψιλάκη.
Την παρουσίαση συνδιοργανώνουν ο Φιλολογικός Σύλλογος Παρνασσός, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Πολιτιστικών Κρητικών Σωματείων, η Παγκρήτιος Ενωσις και το σωματείο για την Κρητική Ιστορία, Παράδοση και Λαογραφία Δροσουλίτες.
Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 24 Μαΐου και ώρα 7 το απόγευμα, στην αίθουσα Κωστής Παλαμάς του Παρνασσού (πλατεία Αγίου Γεωργίου Καρύτση 8, Αθήνα).
Πρόκειται για μια εκδήλωση μέθεξης στον παραδοσιακό πολιτισμό της Μεγαλονήσου, με ιδιαίτερες αναφορές σε τελετουργίες που έλκουν την καταγωγή τους από την απώτερη αρχαιότητα, κυρίως από τα αρχαϊκά, τα κλασικά, τα βυζαντινά χρόνια και αποτελούν αληθινό πλούτο ψυχής για τη σημερινή Κρήτη αλλά και γενικότερα, για ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο.
Ο Νίκος Ψιλάκης θα προβάλει 100 σπάνιες εικόνες από τελετουργίες και έθιμα που αναδεικνύουν τις παμπάλαιες καταβολές του παραδοσιακού μας πολιτισμού, τις αξίες και τη σχέση του με τον φυσικό κόσμο.
Ο Αντώνης Μαρτσάκης, από τους βασικότερους σύγχρονους στυλοβάτες της μουσικής μας παράδοσης, θα τραγουδήσει το ξεχασμένο για έναν και πλέον αιώνα κρητικό καλωσόρισμα της άνοιξης, ένα εντυπωσιακό λαϊκό άσμα που αποτυπώνει την ευγένεια του αγροτικού μας πολιτισμού.
Από την πλευρά τους, οι Δροσουλίτες θα αποδώσουν ένα ριζίτικο – αναφορά σε κρητικό πανηγύρι. Στην εκδήλωση θα μιλήσουν οι κ.κ. δρ Γιώργος Αικατερινίδης, π. διευθυντής Ερευνών του ΚΕΕΛ της Ακαδημίας Αθηνών, ο δημοσιογράφος Πέτρος Μανταίος, καθώς και ο συγγραφέας του βιβλίου. Την παρουσίαση συντονίζει ο αντιπρόεδρος του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός, Μανώλης Χατζηνάκης, φιλόλογος και πρώην υφυπουργός Πολιτισμού.
Ο συγγραφέας Νίκος Ψιλάκης
Το βιβλίο Λαϊκές Τελετουργίες στην Κρήτη είναι καρπός συστηματικής μελέτης που ξεκίνησε ο Νίκος Ψιλάκης πριν από 40 και πλέον χρόνια. Στις 610 σελίδες μεγάλου σχήματος τεκμηριώνονται και αναλύονται όλα τα έθιμα λαϊκής λατρείας της Κρήτης, με πυκνές αναφορές στις υπόλοιπες περιοχές της χώρας και ανάλογες συγκρίσεις.
Πρόκειται για μια επιστημονική και παράλληλα ποιητική προσέγγιση του λαϊκού πολιτισμού, εμπλουτισμένη με εντυπωσιακό φωτογραφικό υλικό υψηλής τεκμηριωτικής και καλλιτεχνικής αξίας, μια συνολική μελέτη που βασίστηκε στην πρωτογενή επιτόπια έρευνα και στην εμπεριστατωμένη τεκμηρίωση άγνωστων εν πολλοίς πτυχών του λαϊκού πολιτισμού. Δεν είναι μόνον οι περιγραφές, αποτέλεσμα επίμονων ερευνητικών προσπαθειών, αλλά και η διεισδυτική ματιά του συγγραφέα, που αναζητά τις ρίζες των εθίμων στον αρχαιότερο κόσμο, όπως αναζητά και λατρευτικές προεκτάσεις και το κοινωνικό περιεχόμενο της λαϊκής λατρείας.
Απόκτημα της ελληνικής λαογραφικής βιβλιογραφίας και επιστήμης χαρακτηρίζει ο καθ. Μιχ. Μερακλής το βιβλίο και ο τ. δ/ντής Ερευνών του Κέντρου Ερεύνης Ελληνικής Λαογραφίας δρ Γ. Αικατερινίδης, εργασία πολύτιμη και πρωτοποριακή [...] ισχυρό κρίκο που συνδέει τη σημερινή Κρήτη με το απώτερο παρελθόν της.
Σε μια εποχή που πολλά από τα παλαιά έθιμα όχι μόνο της Κρήτης αλλά και της υπόλοιπης Ελλάδας βρίσκονται σε υποχώρηση και παράλληλα αναδύονται διαρκώς νέα πρότυπα, προβάλλει ως αναγκαιότητα ο προβληματισμός για τη διατήρηση του άυλου εθιμικού πλούτου που αποτέλεσε όχι μόνο βασικό δομικό υλικό της πολιτιστικής μας ταυτότητας αλλά και στοιχείο κοινωνικής συνοχής.
Τα έθιμα λαϊκής λατρείας, οι γιορτές, τα πανηγύρια, οι μικρές και μεγάλες συνάξεις αγροτικών κοινοτήτων αποτελούν γνήσιες εκφράσεις της λαϊκής ψυχής και αυθεντικές μαρτυρίες ζωής. Αν και στις κοινωνίες, ιδιαίτερα στις νεοτερικές, τίποτα δεν μένει σταθερό και αμετάβλητο, οι εθιμικές πρακτικές διατήρησαν το βαθύτερο νόημά τους, όπως διατήρησαν και στοιχεία του τελετουργικού τυπικού μαζί με άλλα μορφολογικά χαρακτηριστικά και προσαρμόστηκαν αρμονικά στα δεδομένα της κάθε εποχής. Αναβάσεις σε σύγχρονα ιερά κορυφής, ιερά δέντρα, τελετουργικοί καθαρμοί σε θαλασσινό νερό, προσφορές των πρώτων καρπών στους ναούς, τελετουργίες σε σπήλαια, πολλά από τα οποία διατηρούν την ιερότητά τους ακόμη και από την προϊστορική εποχή, αποτυπώνουν ανάγλυφα άγνωστες ή λιγότερο γνωστές μορφές της άυλης πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Την εκδήλωση στηρίζουν τα παρακάτω σωματεία και φορείς: Ενωση των Απανταχού Σφακιανών, Σύλλογος Κρητών Επιστημόνων, Σύλλογος Βιαννιτών Αττικής ο Διαβάτης, Σύλλογος Ιεραπετριτών Αθήνας, Σύλλογος Φουρνιωτών και φίλων Φουρνής, Σύλλογος Τουρλωτιανών Αττικής, Σύλλογος Ανωγειανών της Αθήνας το Ιδαίον Αντρον, Σύλλογος Στειακών Αττικής η Πραισσός, Σύλλογος Λασιθιωτών Αττικής ο Δικταίος, Σύλλογος Κρητών Αιγάλεω, Ενωση Κρητών Βριλησσίων, Σύλλογος Κρητών Ελληνικού ο Ψηλορείτης, Σύλλογος Κρητών Ζωγράφου ο Καζαντζάκης, Σύνδεσμος Γυναικών Κρήτης και Νήσων Αιγαίου, Λαογραφικό Μουσείο Αιγάλεω, Σύλλογος Πεδιαδιτών Αθήνας.