27 ปีวิกฤติต้มยำกุ้ง เบื้องหลังนาทีระทึกนายแบงก์ถูก ธปท.โทรปลุก

ภาพประกอบข่าว

ก่อนฟ้าสางวันที่ 2 กรกฏาคม 2540 นายแบงก์ทุกแห่ง ได้รับสายโทรศัพท์จากธนาคารแห่งประเทศไทย ปลุกให้ตื่นขึ้น นัดหมายให้ไปรวมตัวกัน เพื่อฟังข่าวลือ ที่กลายเป็นข่าวสำคัญ เป็นวาระที่พลิกโฉมหน้าระบบการเงินไทยไปตลอดกาล

2 กรกฏาคม 2567 ครบรอบ 27 ปีเหตุการณ์ทางเศรษฐกิจไทยที่ถูกเรียกว่า “วิกฤติต้มยำกุ้ง” เป็นวาระที่ธนาคารแห่งประเทศไทย (ธปท.) หรือแบงก์ชาติ ปรับเปลี่ยนระบบอัตราแลกเปลี่ยนแบบระบบตะกร้าเงิน (Basket of currencies) ที่ผูกค่าเงินบาทกับเงินดอลลาร์ มาใช้ระบบอัตราแลกเปลี่ยนลอยตัวแบบมีการจัดการ (Managed Float Exchange Rate Regime)

ภาพประกอบข่าว

2 เดือนก่อนการเปลี่ยนแปลง พฤษภาคม 2540 หลังผ่านการปกป้องค่าเงินบาท ครั้งใหญ่ที่สุด ตัวแทนทางการไทยถึงกับประกาศชัยชนะ เป็นการภายในและเปิดแชมเปญฉลอง

อดีตนายแบงก์รายหนึ่งเล่าว่า มีการจัดงานเลี้ยงมื้อค่ำ จัดโดย ดร.อำนวย วีรวรรณ รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลังในขณะนั้น และนายเริงชัย มะระกานนท์ ผู้ว่าการฯ ธปท. และบรรดานายแบงก์มาจากทุกธนาคาร เข้าร่วม ที่โรงแรมอิมพีเรียล ควีนส์ปาร์ค

“ดร.อำนวย แจ้งพวกเราว่า ตอนนี้เราป้องกันค่าเงินได้สำเร็จแล้ว สามารถเอาชนะการโจมตีค่าเงินบาทจากต่างชาติได้แล้ว” ดร.ทนง พิทยะ ซึ่งขณะนั้นอยู่ในตำแหน่งผู้บริหารธนาคารทหารไทย แต่ไม่ได้อยู่ในดินเนอร์เล่าไว้ในหนังสือ หนังสือ 50 Years: The Making of the Modern Thai Economy

ดร.ทนง ยังได้เล่าว่า ทางการได้ตักเตือนบรรดานายธนาคาร อย่าสนับสนุนการเก็งกำไรค่าเงิน ส่วนทาง ธปท.จะพยายามออกระเบียบกำกับดูแล เพื่อป้องกันไม่ให้ต่างชาติกลับมาโจมตีค่าเงินไทยอีก

5 เดือนก่อนหน้านั้น ธันวาคม 2539 มีบรรดาบุคคล “วงใน” รับทราบว่า นายเริงชัย ผู้ว่าการฯ ธปท.ได้พยุงค่าเงินบาทไม่ให้ลดลง ด้วยการเข้าแทรกแซง โดยใช้ทุนสำรองระหว่างประเทศเข้าซื้อเงินบาทจากตลาดเงินโดยตรง และเพื่อเป็นการรักษาระดับของทุนสำรองระหว่างประเทศ จึงมีการทำธุรกรรมซื้อขายเงินตราต่างประเทศล่วงหน้า หรือ Swap ทำให้ ธปท.มีภาระผูกพันที่ต้องส่งมอบเงินตราต่างประเทศคืนให้แก่นักลงทุนในอนาคต

ข่าวลือเริ่มแพร่สะพัดเรื่อง “การลดค่าเงินบาท”

ต้นปี 2540 การโจมตีค่าเงินบาท หนักหน่วงต่อเนื่องตั้งแต่ มกราคม กุมภาพันธ์ และในช่วงพฤษภาคม เกิดการโจมตีอย่างรุนแรงที่สุด โดยเฉพาะในวันที่ 14 พฤษภาคม 2540 ทางการไทยต้องใช้เงินถึง 10,000 ล้านเหรียญสหรัฐ เพื่อปกป้องค่าเงินบาท อาจกล่าวได้ว่าเป็นการปกป้องค่าเงินที่แพงที่สุดในประวัติศาสตร์การเงินไทย

1 เดือนก่อนมรสุมใหญ่ พล.อ.ชวลิต ยงใจยุทธ นายกรัฐมนตรี ในขณะนั้น โทรศัพท์ถึง ดร.ทนง พิทยะ ให้เข้ารับใช้ชาติในตำแหน่ง รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง แทน ดร.อำนวย วีวรรณ ที่ประกาศลาออกในวันที่ 21 มิถุนายน 2540

จากนั้นไม่กี่วัน เกิดปรากฏการณ์เงินทุนไหลออก เป็นเงินบาท ของนักลงทุนไทยเอง รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง สั่งการต่อ ธปท. 2 ทางเลือก ทางหนึ่งคือ “ลอยตัวค่าเงินบาท” ทางสองคือ ลอยตัวค่าเงินแบบมีเพดานร้อยละ 5-10 ต่อครั้ง

ก่อนฟ้าสว่างวันที่ 2 กรกฏาคม 2540 ข่าวที่เคยลือเรื่องลดค่าเงินบาท ถึงวันระทึก เวลาที่นายแบงก์หลายคนบันทึกตรงกันคือ ราว 05.00 น. เสียงโทรศัพท์ของนายแบงก์ทุกแห่งดังขึ้นเกือบพร้อมๆ กัน ปลายสายคือ เจ้าหน้าที่ธนาคารแห่งประเทศไทย

08.30 น. นายธนาคารทุกแห่ง ถูกเชิญให้ไปรวมตัวกันที่ อาคารไม้ ชื่อเรือนแพ ริมแม่น้ำ ในวังบางขุนพรหม ที่ทำการธนาคารแห่งประเทศไทย และวาระที่ทุกคนคาดหมายไว้ก็มาถึง เมื่อเจ้าหน้าที่ระดับสูงของ ธปท. แจ้งว่า “นับจากนี้ ธนาคารแห่งประเทศไทย จะใช้นโยบายอัตราแลกเปลี่ยนแบบ ลอยตัวค่าเงิน”

“นายแบงก์ ส่วนใหญ่อยู่ในสภาพช็อก… เพราะไม่มีใครเข้าใจว่าการลอยตัวค่าเงินแปลว่าอะไร จะส่งผลดี ผลร้าย หรืออย่างไรต่อไป” บัณฑูร ล่ำซำ แห่งธนาคารกสิกรไทย เล่าย้อนเหตุในวันนั้น

การลด-ลอยตัวค่าเงินบาท ในตอนนั้น ไม่เพียงปลุกนายธนาคารไทยให้ตื่นจากความช็อก ด้วยฐานะการเงินของบริษัทใหญ่-ธนาคารหลายแห่งพบว่าอาจอยู่ในภาวะกำลังจะ “ล้มละลาย”

ปรากฏการณ์อาฟเตอร์ช็อก ในวิกฤติต้มยำกุ้ง เมื่อสินเชื่อภาคธุรกิจอสังหาริ่มทรัพย์ยุคฟองสบู่ เกิดภาวะลูกหนี้ไม่สามารถชำระหนี้คืน บริษัทเงินทุนไทยครึ่งร้อยแห่ง กำลังจะล้มละลายจากปัญหาหนี้เสีย

เดือนสิงหาคม 2540 ดร.ทนง ในฐานะรัฐมนตรีว่าการกระทรวงการคลัง สั่งระงับกิจการสถาบันการเงินทั้งหมด 58 แห่ง

ตั้งแต่ปี 2540 เป็นต้นมา เศรษฐกิจไทย เผชิญหน้าปัญหาการเงิน-การคลัง ระลอกแล้วระลอกเล่า ในปีที่ 27 นี้ ไทยกำลังเผชิญหน้ากับปัญหาฐานะการคลัง…อีกครั้ง

อ่านข่าวต้นฉบับได้ที่ : 27 ปีวิกฤติต้มยำกุ้ง เบื้องหลังนาทีระทึกนายแบงก์ถูก ธปท.โทรปลุก

ติดตามข่าวล่าสุดได้ทุกวัน ที่นี่

– Website : https://www.prachachat.net