Instagram en Facebook krijgen mogelijk hoge boete van EU om keuze 'betalen of tracken'

Meta biedt gebruikers van Instagram en Facebook sinds vorig jaar een keuze: gratis gebruiken zoals altijd, maar dan akkoord gaan om gevolg te worden voor gepersonaliseerde reclame, óf betalen. De EU vindt dat onvoldoende en dreigt nu met een miljardenboete. Meta moet met een derde, gratis optie komen.

De Digital Markets Act (DMA) van de Europese Unie wordt volop gehandhaafd door de Europese Commissie. Vandaag ligt Meta op het hakblok, en dan specifiek de inkomstenbron van het bedrijf. Via Instagram en Facebook wordt immers geld verdiend met tracking reclame. Meta weet vrij precies wie wij als gebruiker zijn, waar we wonen, wat we leuk vinden, waar we naar zoeken etc. Met die informatie krijg je gepersonaliseerde reclame, en die brengen meer geld op dan gewone, niet-gepersonaliseerde reclame.

Alleen mag Meta zijn Europese gebruikers onder de DMA niet zonder nadrukkelijke toestemming volgen. Daar had Meta vorig jaar al wat op bedacht: een betaald abonnement. Wil je niet gevolgd worden, dan kan je voor 10 euro per maand een reclamevrije versie van Instagram of Facebook krijgen. Alleen is dat helemaal niet de bedoeling van de regels, stelt de Europese Commissie in zijn voorlopige conclusie.

Verkapte dwang tot volgen mag niet

De keuze 'betalen of toestemming geven' is een verkapte vorm van dwang, vonden eerder ook al critici en Europese privacytoezichthouders, waaronder de Nederlandse Autoriteit Persoonsgegevens (AP). En dat vindt ook de EC: "Deze binaire keuze dwingt gebruikers om in te stemmen met het verzamelen van hun persoonlijke gegevens en biedt hen geen minder gepersonaliseerde maar gelijkwaardige versie van Meta's sociale netwerken."

Meta moet een derde, gratis optie gaan aanbieden om te voldoen aan de DMA. Bij die versie moet Meta minder persoonlijke gegevens verzamelen, en gebruikers dus ook minder gepersonaliseerde reclame tonen. Het is niet duidelijk of Meta in zo'n geval wel veel meer reclame mag laten zien, aangezien zulke niet-gepersonaliseerde reclame minder geldt oplevert.

Wat gaat Meta doen?

Het bedrijf krijgt nu tijd om bezwaar in te dienen. Als Meta het beleid niet aanpast of beter kan uitleggen, hangt het bedrijf een boete boven het hoofd die kan oplopen tot 10 procent van de wereldwijde jaaromzet, die kan worden verdubbeld bij herhaaldelijke schending van de regels. Die jaaromzet was vorig jaar 134 miljard dollar, dus dat zou op een eerste boete van maximaal 13,4 miljard dollar komen. Jaarlijks haalt Facebook ook 10 procent van zijn advertentie-inkomsten uit de EU, dus je kan je afvragen hoe aantrekkelijk Europa in geval van een boete nog voor Meta is.

Investeerder Eric Seufert opperde eerder de mogelijkheid van een volledig betaalde versie van Instagram en Facebook, zonder gratis alternatief. Met zo'n optie zou Meta in theorie de eisen van de EU omzeilen, want het zou gebruikers niet meer volgen zonder toestemming. De vraag is echter of zo'n abonnement populair genoeg zijn.

De Europese Commissie is hard bezig met het handhaven van de DMA. Vorige week werd Apple al op de vingers getikt over het App Store-beleid, en later bleek ook Microsoft niet aan de DMA te voldoen door Teams te bundelen met andere Office-software. Ook in die gevallen krijgen de bedrijven tijd om zich te verdedigen.

Meer Meta en mis niets met onze Bright-app.