Ακυβέρνητο καράβι η Ευρώπη που ελπίζει στη... Μεγάλη Βρετανία

Ακυβέρνητο καράβι η Ευρώπη που ελπίζει στη... Μεγάλη Βρετανία

Του Mark Leonard

Αν και οι εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχαν πολύ μικρό αντίκτυπο στις Βρυξέλλες, το αποτέλεσμα σύντομα θα ανατρέψει την Ευρώπη. Ναι, οι φόβοι για συνολική επικράτηση της σκληρής δεξιάς αποδείχθηκαν υπερβολικοί. Οι εκλογές οδήγησαν περισσότερο σε ένα ήπιο χτύπημα προς τα δεξιά παρά σε μια σεισμική μετατόπιση. Ενώ τα ακροδεξιά κόμματα τερμάτισαν πρώτα σε πέντε χώρες και δεύτερα σε τέσσερις άλλες, οι επιπτώσεις για τις κορυφαίες ηγετικές θέσεις της ΕΕ είναι περιορισμένες.

Το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα παραμένει η μεγαλύτερη κοινοβουλευτική παράταξη. Με 189 έδρες, ξεπερνά άνετα την ακροδεξιά ομάδα Ταυτότητα και Δημοκρατία και τους Ευρωπαίους Συντηρητικούς και Μεταρρυθμιστές, που έχουν συνολικά 141 έδρες. Επιπλέον, η κεντροαριστερή Προοδευτική Συμμαχία Σοσιαλιστών και Δημοκρατών έχασε λιγότερες έδρες από ό,τι περίμεναν πολλοί, λόγω των ισχυρών Γάλλων, Ιταλών και Ισπανών σοσιαλδημοκρατών.

Το αποτέλεσμα είναι ένα κοινοβούλιο που δεν φαίνεται πολύ διαφορετικό από τον προκάτοχό του. Οι τρεις φιλοευρωπαϊκές κύριες ομάδες εξακολουθούν να κατέχουν μια άνετη πλειοψηφία. Όποιος ελπίζει σε μια μεγάλη ανατροπή στην κατανομή των κορυφαίων θέσεων εργασίας του μπλοκ - ή μια επανάληψη του δράματος του 2019, όταν οι Ευρωπαίοι ηγέτες έβγαλαν το όνομα της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν από το καπέλο για να γίνει πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής - πιθανότατα θα καταλήξει απογοητευμένος.

Εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, η φον ντερ Λάιεν θα διατηρήσει τη θέση της και τα κυρίαρχα κόμματα θα συγκεντρωθούν για να καλύψουν τις άλλες θέσεις. Ο πρώην πρωθυπουργός της Πορτογαλίας Αντόνιο Κόστα και ο Πρωθυπουργός της Εσθονίας Κάγια Κάλλας φαίνονται να είναι υποψήφιοι για τους ρόλους του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του κορυφαίου διπλωμάτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αντίστοιχα.

Όμως οι ευρωπαϊκές εκλογές είναι δεύτερης σημασίας σε σύγκριση με τις εθνικές εκλογές. Ακόμα κι αν δεν υπάρξει πραγματική ανατροπή σε επίπεδο ΕΕ, έχουμε τώρα μια γεύση της πολιτικής σήψης σε ορισμένα από τα κράτη μέλη με τη μεγαλύτερη επιρροή του μπλοκ, κυρίως τη Γαλλία και τη Γερμανία. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, ο γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς και οι σύμμαχοί τους υπέστησαν μεγάλες αποτυχίες και απαντούν με τρόπους που θα αποδυναμώσουν την ΕΕ περισσότερο από ό,τι θα μπορούσε ποτέ οποιοδήποτε αποτέλεσμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Στην Πολωνία, ο συνασπισμός του πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ ανάγκασε το κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) στη δεύτερη θέση για πρώτη φορά εδώ και χρόνια (βελτίωση σε σχέση με τις πολωνικές εκλογές τον Οκτώβριο, όταν το PiS τερμάτισε πρώτο αλλά δεν μπόρεσε να σχηματίσει κυβέρνηση). Στην Ουγγαρία, το κόμμα Tisza του Peter Magyar κατάφερε ισχυρές επιδόσεις. Και στη Φινλανδία και τη Σουηδία, τα κυρίαρχα κόμματα τα πήγαν πολύ καλά.

Στη Γερμανία, ωστόσο, τα κόμματα του κυβερνώντος συνασπισμού ήρθαν όλα πίσω από τη Χριστιανοδημοκρατική Ένωση και την ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD). Οι Σοσιαλδημοκράτες, οι Πράσινοι και οι Ελεύθεροι Δημοκράτες (FDP) απάντησαν με μια εκστρατεία αμοιβαίων επικρίσεων που θα περιορίσει περαιτέρω την ήδη περιορισμένη ικανότητα του αντιλαϊκού συνασπισμού τους να κυβερνήσει ενόψει των βασικών εκλογών στα ανατολικά (προπύργιο του AfD) αυτό το φθινόπωρο.

Η εικόνα είναι ακόμη πιο ζοφερή στη Γαλλία. Αφού η ακροδεξιά Εθνική Συσπείρωση συνέτριψε την κυβερνώσα κεντρώα συμμαχία κατά σχεδόν 17 μονάδες στις ευρωεκλογές, ο Μακρόν συγκλόνισε τους πάντες προκηρύσσοντας πρόωρες εκλογές. Με την επίκρισή του, ο Μακρόν ίσως ήλπιζε να ανακτήσει τον έλεγχο της κατάστασης. Αλλά το πιο πιθανό αποτέλεσμα είναι το αόριστο κοινοβουλευτικό αδιέξοδο και μια αδύναμη κυβέρνηση μειοψηφίας τεχνοκρατών ή συμβίωση με μια δεξιά κυβέρνηση που κυριαρχείται από την Εθνική Συσπείρωση, η οποία έχει δεσμευτεί να καταστρέψει την κεντρώα κληρονομιά του Μακρόν.

Αυτά τα εγχώρια αποτελέσματα αποκαλύπτουν το πραγματικό νόημα των ευρωεκλογών. Απειλούμενο από τη μετατόπιση των ψηφοφόρων, κάθε ένα από τα κόμματα του συνασπισμού της Γερμανίας είναι πιθανό να σκληρύνει την ιδεολογική του στάση. Οι Πράσινοι και οι αντίστοιχες βάσεις του FDP θα τους πιέσουν να γίνουν πιο ριζοσπαστικοί, κάτι που θα τους οδηγήσει σε αντίθετες κατευθύνσεις στη δημοσιονομική πολιτική. Το αποτέλεσμα είναι πιθανό να είναι περισσότερα γερμανικά βέτο στις αποφάσεις της ΕΕ σχετικά με τη μετανάστευση και τον κοινό δανεισμό για την άμυνα.

Το στοίχημα του Μακρόν, εν τω μεταξύ, έρχεται πριν από τις μεγάλες συνόδους κορυφής του ΝΑΤΟ και της Ευρώπης, τις διαπραγματεύσεις για τη διεύρυνση της ΕΕ και τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ αυτό το φθινόπωρο. Και στα δύο εκλογικά σενάρια, τα μεγαλεπήβολα σχέδια που έθεσε πρόσφατα ο Μακρόν σε μια ομιλία του στη Σορβόννη είναι πιθανό να γκρεμιστούν. Εάν η Εθνική Συσπείρωση σχηματίσει την επόμενη κυβέρνηση, ο Μακρόν θα συνεχίσει να προεδρεύει στην εξωτερική και αμυντική πολιτική, αλλά θα υπονομευτεί με χίλιους τρόπους από τους ακροδεξιούς συγκατοίκους του.

Ίσως το μεγαλύτερο θύμα αυτών των εκλογών θα είναι η ευρωπαϊκή ενότητα στα μεγάλα γεωπολιτικά ζητήματα που αντιμετωπίζει η ήπειρος. Με τους πολέμους να μαίνεται στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή και τον Ντόναλντ Τραμπ να διεκδικεί την προεδρία των ΗΠΑ, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς μια χειρότερη στιγμή για την Ευρώπη χωρίς πηδάλιο. Με λίγα περιθώρια ελιγμών και το πολιτικό τους κεφάλαιο εξαντλημένο, ο Μακρόν και ο Σολτς δεν είναι σε θέση να οδηγήσουν την Ευρώπη σε αυτές τις κρίσεις. Το πώς θα ανταποκριθούν στην πρόκληση θα δοκιμάσει την ευρωπαϊκή ενότητα και θα καθορίσει το μέλλον του μπλοκ.

Τέλος, υπάρχει μια ακόμη εκλογική αναμέτρηση. Παρόλο που ο νικητής των βρετανικών εκλογών στις 4 Ιουλίου δεν θα εξασφαλίσει καμία έδρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ή στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, μπορεί να καταλήξει να κρατά το κλειδί για να φέρει την Ευρώπη μαζί για να αντιμετωπίσει τις πιο επείγουσες προκλήσεις της. Αυτό σημαίνει ότι όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στο Εργατικό Κόμμα, τον πιθανό νικητή, και τον ηγέτη τους, Κιρ Στάρμερ.

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.

Απόδοση-Επιμέλεια: Νικόλας Σαπουντζόγλου

Διαβάστε ακόμα:

Ο Όρμπαν στο τιμόνι της Ευρώπης περιμένει τον Τραμπ

Ο Πούτιν στη Βόρεια Κορέα: Ένας αδίστακτος φίλος ήρθε από τα παλιά