Altına Boğulan Halk, Yükselen Enflasyon ve Çöken Ekonomi

Bir varmış bir yokmuş, bugünkü Batı Afrika’nın önemli bir bölümünü kapsayan, Senegal, Gine, Moritanya, Gana ve yakın çevresindeki devletleri de içeren Mali İmparatorluğunun lideri Mansa Musa (1280–1337) Hac ziyareti (1324–1326) esnasında Kahire’de ikamet ederken Memlük Devleti (1250–1516 ) ekonomisini, gökten yağmur gibi yağdırdığı altınlarla hiper enflasyon yaratıp çökertir.

false

Mali İmparatorluğu

Ne yapsın ki Musa? Adını zaten krallar kralı anlamına gelen Mansa koymuşlar, yaşadığı ülkenin her tarafındanki madenlerden altın fışkırıyor. Uzun süre Kahire’de kalacağını hesaba katıp hem fakir fukaraya dağıtmak hem de ülkesinin zenginliğini vurgulamak ve sergilemek üzere kervanındaki binek hayvanlarının bile altına boğulmasını emretmişti yola çıkarken. Maiyetinde kıymetli kumaşlardan parlak elbiseler giymiş 50 bin adamın yanı sıra hizmetlerinin görülmesi için sefere dahil ettiği 10 bin köleye dahi altın ve ipek, süslü, göz kamaştırıcı kıyafetler giydirilmişti.

Cömertliğinin göstergesi olarak dağıttığı altın tozu ile dolu çuvalları taşımak içinse 100 fil ve 80 deve kervana katılmıştı. Şahsi hizmetlerini kim karşılayacaktı? Köleler değil elbette. Saf altını taşıyan, özel yetiştirilmiş 500 uşak!

false

Kahramanımız Musa 32 yaşına geldiğinde imparatorluk tacını giymiş ve ömrünün sonuna kadar 25 yıl bu saltanatı sürdürmüş. Tahta geçtiği 1312’den 12 yıl sonra, 1324’de, iki yıl sürecek Hac seferine başlar. Memlûk Sultanı Nâsır Muhammed, “kardeş” Mali İmparatorluğu’ndan gelen bu heyeti en güzel şekilde ağırlamak noktasında elinden geleni yapar... Kahire halkı, Mansa Musa ve beraberindekilerin her hareketini yakından izleyebilmek için haftalar boyu neredeyse evlerine hiç girmez.

Mansa Musa arkasında unutulmaz bir isim bırakmıştır. Mali’nin Timbuktu şehrinde başlayıp Kahire üzerinden Medine ve Mekke’ye uzanan yaklaşık 7 bin 500 kilometrelik uzun rota boyunca, Mansa Musa fakirlere sürekli altın dağıtmıştı.

false

Katalan Atlas’ındaki Mansa Musa tasviri (Hükümranlığı 1312-1337)

Kahire, Altın Yağmuru ve Enflasyon

Kervanın Kahire’de konakladığı süre boyunca öylesine çok altın dağıtılmış ve lüks harcamalar yapılmıştı ki altının değeri kısa sürede yüzde 25 oranına kadar düşmüş ve sonrasında mal ve eşya fiyatlarının büyük ölçüde şişmesine neden olmuştu. Meydana gelen yüksek enflasyon nedeniyle en az 12 yıl boyunca Kahire ekonomisi kendini toparlayamamıştı.

Araştırmalara göre Mansa Musa’nın Hac yolculuğu Orta Doğu’da yaklaşık bir buçuk milyar dolar ekonomik kayba yol açmıştır.

Öte yandan Memlük Hükümeti ekonomiyi düzeltmek, enflasyonu düşürmek için bazı politikalar uyguladı mı acaba? Öyle ya en az 12 yıl ekonomi yerlerde sürünmüştü. Acaba tek nedeni yağmur yağarcasına piyasaya sürülen altınlar mıydı? Sanırım bütün bunlar araştırmaya konu olacaktır.

false

Mansa Musa Hac Kervanı

Mansa Musa Serveti

Musa’nın servetiyle ilgili son yıllarda elde edilen bilgiler o kadar nefes kesici ki ne kadar zengin ve güçlü olduğunu tam olarak tahayyül bile etmenin mümkünü yok. Mamafih son yapılan araştırmalara göre servetinin 400 milyar dolar civarında olduğu belirtilmektedir.

Kıyaslama yapabilmek için 2022 sonu dünyanın en zengin altı teknoloji milyarderinin servetlerine bir göz atalım mı?

Servet Milyar Dolar               İsim

-----------------------               ----------------------------

243                                  Elon Musk                    SpaceX ve Tesla kurucusu

168                                  Jeff Bezos                     Amazon kurucusu

167                                  Bernard Arbault          LVMH başkan ve CEO

129                                  Bill Gates                      Microsoft kurucu ortağı

117                                  Larry Page                    Google kurucu ortağı

113                                  Mark Zuckerberg         META kurucusu

400                                  Mansa Musa                 Mali İmparatorluğu Kralı

Not: Forbes’e göre Louis Vuitton el çantaları, Tiffany pırlanta yüzükler, Christian Dior ve Sephora da dahil olmak üzere 75 markalık imparatorluğu yöneten Arnault, 10 Mart itibarıyla 211 milyar dolarlık servetiyle Amerikan teknoloji devlerini geride bıraktı.

Tarihte tüm zamanların en zenginleri arasında Augustus Caeser, Zhao Xu, Akbar, Andrew Carneige, Nikolai Alexandrovich Romanov, Mir Osman Ali Khan, William The Conqueror, Muammar Gaddafi  gösterilebilir (Kaynak Money.com, Celebrity Net Worth).

İnsanlık tarihinin gelmiş geçmiş en zengin adamı Mansa Musa 14. asırda Batı Afrika’da dünyanın en büyük altın üreticisiydi. Güvenilir bir imparatorluğu 25 yıl süre ile yönetti.

Yaptırdığı onlarca cami arasında en önemli eseri Timbuktu’da yaptırdığı Djinguereber (Cenne Ulu) Camii'dir (1326).

700 yıllık ve tamamen çamurdan yapılmış bu cami için her yıl çamur bayramı tertiplenmektedir.

Bu ilginç hikayeyi merak ediyorsanız sekiz dakikalık bu videodan izleyebilirsiniz.

10 Nisan 2023

Suadiye