Asgari ücret zammı gerçekten enflasyonu artırıyor mu?
Asgari ücret zammı gerçekten enflasyonu artırıyor mu?
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 3 Temmuz Çarşamba günü haziran ayı enflasyon verilerini açıklayacak. Haziran ayı enflasyonu Merkez Bankası Piyasa Katılımcıları Anketinde tahmin edildiği gibi yüzde 2,52 oranında gerçekleşirse 2024ün 6 aylık dönemindeki enflasyon yüzde 25,8 olacak. Bu durumda temmuz ayında SSK ve BAĞ-KUR emekli aylıkları ile kamu işçilerinin ücretleri yüzde 25,8 oranında artacak. Memur maaşları ve emekli memur aylıklarındaki artış ise yüzde 20,3te kalacak.
SORULARINIZ İÇİN: [email protected]
Türkiyede sigortalı çalışan 16,3 milyon işçi bulunuyor. Bunlardan 2,2 milyonunun ücreti toplu iş sözleşmeleriyle belirleniyor. Geri kalan 14 milyon işçinin ücreti ise asgari ücretle çalışsın veya çalışmasın asgari ücret zammından etkileniyor. Asgari ücrete temmuz ayında ara zam yapılmaması, söz konusu 14 milyon işçinin büyük kısmının da yılın ikinci yarısında ara zam almayacağı anlamına geliyor.
ASGARİ ÜCRETİN ALIM GÜCÜ YÜZDE 20 DÜŞTÜ
Asgari ücrete ocak ayında yüzde 49,11 oranında zam yapıldı. Net asgari ücret 11.402,32 TLden 17.002,12 TLye çıktı. Altı aylık enflasyon yüzde 25,8 çıkarsa ocakta 17.002,12 TL olarak belirlenen net asgari ücretin alım gücü haziran sonunda 13.515 TLye düşecek. Alım gücü yıl başına göre reel olarak yüzde 20,5 oranında azalacak.
Asgari ücretle çalışanlar, ara zam yapılmazsa ücretlerinde ilk 6 aylık dönemde yaşanan kaybı telafi etmek için gelecek yılın ocak ayını bekleyecekler.
ASGARİ ÜCRET ZAMMININ ENFLASYONA ETKİSİ NE KADAR?
Ekonomi yönetimi başta olmak üzere bazı çevreler asgari ücrete yapılacak ara zammın enflasyonla mücadeleyi olumsuz etkileyeceğini, enflasyonu artıracağını savunuyor. Merkez Bankasının bu konudaki araştırmaları, asgari ücret zammının enflasyona etkisinin sanıldığı kadar yüksek olmadığını ortaya koyuyor.
Asgari ücret zammı gerçekten enflasyonu artırıyor mu?
Merkez Bankası bu konuda 2021 ve 2023 yıllarında iki ayrı araştırma yayımladı. 2021 yılındaki araştırmada asgari ücrete yapılan yüzde 1lik artışın bir yıl sonunda tüketici enflasyonunu 0,06 ile 0,08 puan arasında artırdığı, etkinin daha çok ilk 2 çeyrek içerisinde tamamlandığı belirtildi. Bu, asgari ücrete yapılan her yüzde 10luk artışın yüzde 0,6 ile 0,8 arasında artışa yol açtığı anlamına geliyor.
Merkez Bankasının güncel ekonomik modellere dayanarak 2023 yılında yayımladığı araştırmada ise asgari ücretteki yüzde 1lik artışın bir yıllık dönemde enflasyonda 0,08 - 0,12 puan arasında artışa yol açtığı belirtildi.
Buradan yola çıkarak yapılan hesaplamaya göre bu yıl ocak ayında asgari ücrete yapılan yüzde 49,11lik artışın 2024 yılı enflasyonuna etkisi 3,92 ile 5,88 puan arasında olacak.
ARA ZAM OLMAZSA ASGARİ ÜCRETİN ALIM GÜCÜ ARALIKTA YAKLAŞIK 12.000 TLYE DÜŞECEK
Merkez Bankasının mayıs ayında açıklanan ikinci enflasyon raporunda 2024 yılı enflasyon tahmini yüzde 38 olarak revize edildi.
Merkez Bankasının haziran ayında yayımlanan Piyasa Katılımcıları Anketinde ise yıl sonu enflasyonu enflasyonu yüzde 43,52 olarak tahmin edildi.
Asgari ücrete ara zam yapılmadığı takdirde net asgari ücretin alım gücü aralık ayında Merkez Bankası tahminine göre 12.320 TLye, Piyasa Katılımcıları Anketine göre ise 11.847 TLye düşecek.
Asgari ücrete yapılan her yüzde 1lik artışın yıllık enflasyon etkisinin 0,08 ile 0,12 puan arasında değil de 6 ayda gerçekleştiğini varsayalım. Bu durumda temmuz ayında asgari ücrete yüzde 10 oranında ara zam yapılması 2024 yılı enflasyonuna azami yüzde 0,8 ile yüzde 1,2 arasında etki edecek. Temmuzda yüzde 20 oranında ara zam yapılması ise yıllık enflasyonu yüzde 1,6 ile yüzde 2,4 arasında artıracak.
ASGARİ ÜCRET ZAMMI EN ÇOK HANGİ SEKTÖRLERİ ETKİLİYOR?
Türkiye İstatistik Kurumunun 2021 yılı Hanehalkı İşgücü Anketi mikro verileri, tarım dışı sektörlerde çalışanların yaklaşık yüzde 43,1inin asgari ücretli ve altı çalışanlardan oluştuğuna işaret ediyor. Asgari ücret ve altı çalışanların oranı sanayi sektöründe yüzde 50,4, inşaatta yüzde 71,4, hizmetlerde ise yüzde 37,9 olarak hesaplandı.
Raporda, hizmet sektöründe bu oran diğer ana sektörlere göre düşük görünmekle birlikte alt kalemler itibarıyla oldukça farklılaştığı vurgulandı. Örneğin konaklama ve yiyecek hizmetlerinde bu oranın yüzde 73e ulaştığı, toptan ve perakende ticaret sektöründe yüzde 64 olduğu kaydedildi. Söz konusu oran giyim sektöründe yüzde 70,5 ve gıda sektöründe yüzde 67,1 düzeyinde yer alıyor.
Raporda, ücret gelişmeleri kaynaklı maliyet yönlü baskılar değerlendirilirken sektörlerin emek yoğunluk derecesinin göz önünde bulundurulması gerektiği vurgulandı. Bunun için de personel maliyetinin üretim değerine oranına bakılması gerektiğine dikkat çekildi. Buna göre, asgari ücret artışına en duyarlı sektörlerin idari-destek hizmetleri, lokanta-otel, toptan-perakende ticaret, insan sağlığı, giyim, mobilya, inşaat ve bakım-onarım sektörleri olduğu kaydedildi.
ASGARİ ÜCRETE ARA ZAM İÇİN GEÇ Mİ KALINDI?
İşçilerin ücretleri çalıştıktan sonra ödeniyor. Temmuz ayında çalışan işçilerin ücretleri ayın sonunda ödenecek. Mevzuat, asgari ücretin temmuz ayında belirlenmesine de izin veriyor. Enflasyon verileri açıklandıktan sonra asgari ücrete ara zam kararı alınması halinde temmuz ayı ücretlerine uygulanabilecek.