Veel vrijgelaten Palestijnse 'gevangenen' zijn minderjarigen zonder aanklacht

Israël en Hamas wisselden de afgelopen dagen als onderdeel van een bestand over en weer gijzelaars en gevangenen uit. Over de Israëlische gijzelaars komt vrij veel naar buiten, maar wie zijn de Palestijnen die worden vrijgelaten? In vrijwel alle gevallen gaat het om jongeren en vrouwen die niet zijn veroordeeld, zeggen deskundigen en mensenrechtenorganisaties. Zij vertellen in dit artikel waarom er nogal wat aan te merken is op het woord ‘gevangene’.

Hamas liet tot gisteren 73 Israëlische gijzelaars gaan en 24 gegijzelden met een andere nationaliteit. Israël heeft op zijn beurt 240 Palestijnen die gevangen zaten vrijgelaten.

Het merendeel van de vrijgelaten Palestijnen is minderjarig. Bij de eerste groep van 150 vrijgelaten Palestijnen zaten 119 kinderen tussen de 14 en 18 jaar oud, bleek uit een analyse door CNN.

Verder waren volgens mensenrechtenorganisaties bijna alle vrijgelaten Palestijnen ‘veiligheidsgevangenen’: mensen die volgens Israël een gevaar zijn voor de veiligheid en zijn vastgezet voor stenen gooien op de bezette Westelijke Jordaanoever of Oost-Jeruzalem of voor andere soorten van protest.

Ahed Tamimi is een van de mensen die in het kader van de deal door Israël werd vrijgelaten. Deze 22-jarige Palestijnse activiste werd in 2017, toen ze een Israëlische militair sloeg, een symbool voor de Palestijnse verzetsstrijd. Vlak na de aanslagen van vorige maand werd ze, niet voor de eerste keer, opgepakt door het Israëlische leger. Ditmaal op verdenking van ‘het oproepen tot terrorisme’. Tamimi zou op haar sociale media in het Arabisch en Hebreeuws hebben opgeroepen om Israëlische kolonisten en militairen aan te vallen. Haar directe familie ontkent dat de post van Tamimi afkomstig was.

Ook de 14-jarige Ahmad Salayme kwam op vrije voeten. Hij is voor zover bekend de jongste vrijgelaten Palestijn die vastzat en werd ervan beschuldigd stenen te hebben gegooid naar de auto van een Israëlische kolonist. De vrouw zou daarbij gewond zijn geraakt.

De vrijlating van de Palestijnen, terecht gevangen of niet, zorgt voor grote opluchting en feest bij hun naasten:

Deskundigen en mensenrechtenorganisaties zetten vraagtekens bij de detentie van de veelal jonge Palestijnen door Israël. Zo’n twee derde van de eerste groep van 150 vrijgelaten Palestijnen zat vast zonder veroordeling, net als de 14-jarige Ahmad.

Ze worden vastgehouden onder het mom van zogeheten administratieve detentie, dat Israël in staat stelt om mensen te arresteren en vast te houden zonder proces of vonnis. “Dat mensen worden vastgezet zonder te weten wat de aanklacht tegen hen is, doet Israël naar eigen zeggen uit nationale veiligheidsoverwegingen”, verklaart Erwin van Veen, conflictonderzoeker bij Instituut Clingendael. “Maar dit argument wordt vaak gebruikt om een gebrek aan concreet bewijs te verdoezelen.”

“Administratieve detentie duurt altijd zes maanden en kan steeds met maximaal deze periode verlengd worden als de militaire rechter dit goedkeurt. In de praktijk zie je dat er vrij veel gevallen zijn van mensen van wie detentie één of twee keer verlengd wordt zonder inhoudelijk vonnis, zonder te weten wat de aanklacht tegen hen is en zonder een kans te hebben gehad zich te kunnen verdedigen.”

Repressie

Volgens Maurits Berger, Midden-Oostendeskundige aan de Universiteit Leiden, zitten er veel vrouwen en kinderen tussen de gevangenen die geen proces hebben gehad. “Voor mij zegt het woord gevangene feitelijk niks meer dan iemand die opgesloten zit”, zegt Berger. “Veel van die kinderen zijn vastgezet omdat ze een steen hebben gegooid of het militair gezag niet gehoorzamen.”

Dat bevestigt Van Veen van Instituut Clingendael. “Het woord gevangene klopt technisch gezien weliswaar natuurlijk wel, omdat een gevangene iemand is die opgesloten zit. Maar het doet geen recht aan de repressieve systematiek die tot opsluiting leidt, waarin mensen zonder eerlijk proces, zonder zichzelf te kunnen verdedigen en zonder te weten wat de aanklacht is, kunnen worden vastgezet. Maar dat maakt ze natuurlijk niet minder gevangen.”

Berger stelt dat kinderen zomaar vastzetten niet is toegestaan onder het internationale recht. Ook Save The Children is hier kritisch over. Regelmatig beschuldigt Israël minderjarige Palestijnen van terrorisme, staat in een rapport van de organisatie, terwijl ze vaak vastzitten voor het gooien van stenen. Daar kunnen ze maximaal 20 jaar cel voor krijgen.

Israël lijkt nu vooral dit soort jonge jongens vrij te laten. “Dat is ook wel logisch”, stelt Berger. “Het zijn natuurlijk niet de grote boeven die Israël nu bereid is vrij te laten. Die zijn er zeker ook.”

Nieuwe aanhoudingen

Hoewel er grote vreugde is bij Palestijnen die familieleden of vrienden vrijgelaten zien worden, zijn er ook Palestijnen die in de laatste dagen of weken juist zijn opgepakt door Israël, vooral op de bezette Westelijke Jordaanoever. Het precieze aantal arrestaties is onduidelijk. Het Israëlische leger heeft het over meer dan 2000, terwijl vanuit Palestijnse kant wordt gesproken over bijna 3300. Israël beweert dat het merendeel van hen een link met Hamas heeft.