นักวิทย์ไขปริศนา การผสมพันธุ์สุดแปลกของ “ค้างคาวท้องสีน้ำตาล”

นักวิทย์ไขปริศนา การผสมพันธุ์สุดแปลกของ “ค้างคาวท้องสีน้ำตาล”

ตามหลักการทางวิทยาศาสตร์ การผสมพันธุ์ของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมนั้นจะมีเพศสัมพันธ์ทางช่องคลอด โดยต้องมีกระบวนการของ “การสอดใส่” เพื่อให้สเปิร์มหรืออสุจิของตัวผู้มีโอกาสปฏิสนธิกับเซลล์ไข่ของตัวเมีย ซึ่งมักอยู่ในรังไข่ภายในช่องคลอด

แต่ล่าสุด นักวิทยาศาสตร์พบสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมชนิดแรก ที่กระบวนการผสมพันธุ์แตกต่างจากสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมทั่วไป นั่นคือ “พวกมันไม่มีการสอดใส่” และอวัยวะเพศชายมีไว้เพื่อทำหน้าที่เป็น “แขน” เท่านั้น

เรากำลังพูดถึง “ค้างคาวท้องสีน้ำตาล” (Eptesicus serotinus) ค้างคาวที่พบได้ในหลายพื้นที่ของยุโรปและเอเชีย หลังมีการพบหลักฐานเป็นภาพวิดีโอที่แสดงให้เห็นขั้นตอนการผสมพันธุ์ของพวกมัน

หลักฐานแรกมาจากกล้องวงจรปิดของโบสถ์ เซนต์แมทเธียสในหมู่บ้านแคสเทนเรย์ ประเทศเนเธอร์แลนด์ ซึ่งแสดงให้เห็นพฤติกรรมการมีเพศสัมพันธ์ของค้างคาวท้องสีน้ำตาลที่ค่อนข้างชัดเจนว่าไม่มีการสอดใส่อวัยวะเพศ

นักวิจัยเชื่อว่า คลิปดังกล่าวเป็นหลักฐานหลักฐานชิ้นแรกที่แสดงให้เห็นว่า มีสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่ผสมพันธุ์โดยไม่มีการสอดใส่อยู่บนโลกด้วย

ดร.นิโคลัส ฟาเซล ผู้เชี่ยวชาญด้านค้างคาวจากมหาวิทยาลัยโลซานน์ กล่าวว่า “มันเป็นเรื่องน่าประหลาดใจ แต่จากหลักฐานที่เรารวบรวมได้ ค่อนข้างชัดเจนว่าไม่มีการสอดใส่”

ที่ผ่านมา นักวิทยาศาสตร์สับสนกับการผสมพันธุ์ของค้างคาวท้องสีน้ำตาลมานานแล้ว เนื่องจากกายวิภาคของพวกมัน ค้างคาวท้องสีน้ำตาลตัวผู้จะมีอวัยวะเพศชายที่ใหญ่มาก และส่วนปลายเป็นรูปหัวใจที่กว้างกว่าช่องคลอดของค้างคาวตัวเมียถึง 7 เท่า ซึ่งเป็นไปได้ยากที่จะเกิดการสอดใส่ เพราะอาจทำให้ช่องคลอดค้างคาวตัวเมียฉีกขาด

ดังนั้นนักวิจัยจึงตั้งสมมติฐานไว้ 2 ประการ หนึ่งคือค้างคาวท้องสีน้ำตาลมีการสอดใส่ แต่อวัยวะเพศชายจะเข้าไปแข็งตัวในช่องคลอด ความเป็นไปได้ที่สองคือ พวกมันผสมพันธุ์โดยการสัมผัส คล้ายกับในนก ที่ใช้ทวารสัมผัสกันในการปฏิสนธิ แต่พฤติกรรมดังกล่าวไม่เคยพบเห็นในสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมมาก่อน

การค้นพบล่าสุดนี้ เกิดจากการที่เมื่อปี 2020 ฟาเซลได้รับอีเมลจาก ยาน เยอเกน ซึ่งเฝ้าสังเกตการณืพฤติกรรมค้างคาวอยู่ที่โบสถ์เซนต์แมทเธียส และบันทึกความผิดปกติได้

หลายเดือนต่อมา มีอีเมลอีกฉบับมาถึงฟาเซล คราวนี้มาจากยูเครน โดยนักวิจัยที่ศูนย์ฟื้นฟูค้างคาวในคาร์คิฟ มีภาพวิดีโอที่ดูเหมือนว่าจะแสดงให้เห็นการผสมพันธุ์ของค้างคาวท้องสีน้ำตาลโดยไม่มีการสอดใส่

โดยรวมแล้ว ทีมวิจัยมีวิดีโอเหตุการณ์การผสมพันธุ์ของค้างคาวท้องสีน้ำตาล 97 รายการ โดย 93 รายการมาจากโบสถ์เซนต์แมทเธียส และ 4 รายการจากศูนย์ฟื้นฟูค้างคาวในคาร์คิฟ

การวิเคราะห์วิดีโอพบว่า ไม่มีค้างคาวท้องสีน้ำตาลตัวผู้ตัวใดเลยที่ผสมพันธุ์แบบสอดใส่ แต่พวกมันใช้อวัยวะเพศขนาดใหญ่เป็นเหมือนแขนเสริม เพื่อใช้ดันเยื่อหุ้มหางของค้างคาวตัวเมียออก และสัมผัสกับช่องคลอดเพื่อปล่อยอสุจิ

กระบวนการผสมพันธุ์ของค้างคาวท้องสีน้ำตาลกินเวลาเฉลี่ยประมาณ 1 ชั่วโมง แต่บางเคสก็นานถึงเกือบ 13 ชั่วโมง

นักวิทยาศาสตร์ติดตามผลด้วยการตรวจสอบกายวิภาคของค้างคาวท้องสีน้ำตาล และพบเส้นขนบริเวณปลายอวัยวะเพศชาย ซึ่งคาดว่ามีเพื่อการตอบสนองทางประสาทสัมผัสในการค้นหาช่องคลอด

นักวิทย์พบว่า หลังการผสมพันธุ์ ค้างคาวตัวเมียบางตัวก็ยังมีของเหลวเหลืออยู่ในช่องคลอด ซึ่งบ่งบอกว่า อย่างน้อยค้างคาวตัวผู้ก็พยายามฝากสเปิร์มไว้

ขณะนี้นักวิทยาศาสตร์วางแผนที่จะเก็บตัวอย่างจากค้างคาวท้องสีน้ำตาลหลังผสมพันธุ์ และกำลังสร้างกล่องวางตามจุดต่าง ๆ เพื่อถ่ายทำคู่รักค้างคาวจากทุกมุม

ทั้งนี้ ศาสตราจารย์พอล เรซีย์ ผู้เชี่ยวชาญด้านค้างคาวจากมหาวิทยาลัยเอ็กซีเตอร์ ซึ่งไม่เกี่ยวข้องกับงานวิจัยนี้ บอกว่า เขาไม่เชื่อกับการค้นพบนี้ “ทำไมพวกมันถึงต้องผสมพันธุ์โดยไม่สอดใส่ ซึ่งเสี่ยงต่อการ ‘สิ้นเปลือง’ น้ำอสุจิ”

ขณะที่ ศาสตราจารย์แกเร็ธ โจนส์ แห่งมหาวิทยาลัยบริสตอล ผู้ได้รับรางวัลอิกโนเบลจากการบันทึกพฤติกรรมการออรัลเซ็กซ์ในค้างคาวผลไม้ กล่าวว่า เขาค่อนข้างเชื่อในการค้นพบนี้

โจนส์บอกว่า “พฤติกรรมทางเพศของค้างคาวไม่เคยหยุดที่จะทำให้เราประหลาดใจเลย ก่อนหน้านี้เราพบว่า ตัวผู้จะปัสสาวะเข้าไปในถุงต่อมกล่นบริเวณปีกเพื่อดึงดูดตัวเมีย หรือพฤติกรรมที่ค้างคาวตัวเมียจะแบ่งปันคู่นอนร่วมกัน หรือการทำออรัลเซ็กซ์ และตอนนี้ก็มีการพบอีกว่า พวกมันผสมพันธุ์โดยไม่สอดใส่!”

เรียบเรียงจาก The Guardian

ภาพจาก Shutterstock