"ฟ้าผ่าฆ่าครอบครัวในวันแต่งงานของผม”

มามัน สูญเสียสมาชิกในครอบครัวและญาติรวม 16 ชีวิต จากฟ้าผ่าที่เกิดขึ้นในวันแต่งงานของเขา

ในวันที่ มามัน คิดว่าจะได้เฉลิมฉลองวันแต่งงานพร้อมหน้ากับครอบครัวและบุคคลที่รัก กลับกลายเป็นวันที่เขาต้องฝังศพครอบครัวและญาติของเขา 16 ชีวิต

พวกเขาถูกฟ้าผ่าจนเสียชีวิตระหว่างทางไปพิธีวิวาห์ของเขาเอง

สมาชิกในครอบครัวที่ล่วงลับเหล่านี้ แต่งกายในชุดส่าหรีและชุดสูทที่ดีที่สุด กำลังนั่งเรือเพื่อเดินทางไปหามามัน แต่ระหว่างทาง เกิดพายุฝนฟ้าคะนองเข้าถล่ม จนเรือต้องรีบเข้าเทียบท่าอย่างเร่งด่วน จากนั้น พวกเขาก็เข้าไปหลบฝนอยู่ใต้เพิงสังกะสีริมน้ำ ตอนนั้นเองที่ฟ้าผ่าลงมาตรงเพิงที่พวกเขาอยู่

ข้อมูลจากสหประชาชาติระบุว่า ทุก ๆ ปี จะมีผู้เสียชีวิตจากฟ้าผ่าในบังกลาเทศ เฉลี่ย 300 คน บังกลาเทศยังเป็นประเทศที่เผชิญกับสภาพอากาศที่รุนแรงและพายุฝนฟ้าคะนองบ่อยครั้งด้วย

สถิติผู้เสียชีวิตในบังกลาเทศถือว่าสูงมาก เมื่อเทียบกับผู้เสียชีวิตจากฟ้าผ่าปีละ 20 คนในสหรัฐอเมริกา ทั้งที่สหรัฐฯ มีประชากรมากกว่าบังกลาเทศเกือบ 2 เท่า

โศกนาฏกรรมที่เกิดขึ้นถือเป็นความท้าทายต่อประเทศในแถบเอเชียใต้แห่งนี้ และยิ่งแย่กว่า สำหรับผู้ต้องสูญเสียบุคคลที่รักหลาย ๆ คนในคราวเดียวอย่าง มามัน ที่ออกมาเปิดใจเป็นครั้งแรกถึงสิ่งที่เกิดขึ้น ย้อนไปเมื่อ ส.ค. 2021

ตอนนั้น มามัน อายุ 21 ปี กำลังเตรียมเข้าสู่งานวิวาห์ในบ้านของฝ่ายหญิงในเขตชิบกานิจ (Shibganj) ทางตะวันตกเฉียงเหนือของประเทศ จู่ ๆ เขาก็ได้ยินเสียงสายฟ้าฟาด ไม่กี่นาทีต่อมา เขาก็ได้รับข่าวร้าย

เขารีบเดินทางไปหาครอบครัว และต้องเผชิญกับความโกลาหลและความสับสน

“บางคนกอดร่างที่ไร้วิญญาณ” มามัน ย้อนอดีต “คนเจ็บร้องระงมออกมาด้วยความเจ็บป่วย… เด็ก ๆ กรีดร้อง ผมทำอะไรไม่ถูก ผมคิดไม่ได้ด้วยซ้ำว่า ต้องไปหาใครก่อน”

มามัน สูญเสียบิดา ตา-ยาย ลูกพี่ลูกน้อง ลุงและน้า ส่วนแม่ของเขาไม่ได้อยู่บนเรือลำนั้นด้วย ทำให้รอดชีวิตมาได้

“ตอนที่ผมพบศพของพ่อ ผมร้องไห้ออกมาไม่หยุด ผมตื่นตะลึงและรู้สึกแย่มาก” มามัน กล่าว

ค่ำวันนั้นจากงานแต่งงานที่ควรจะเป็นงานมงคล กลับกลายเป็นงานอวมงคลอย่างงานศพของครอบครัวและญาติ ๆ ส่วนสำรับอาหารมากมายที่เตรียมไว้สังสรรค์กัน ก็แจกจ่ายให้กับคนไร้บ้าน

หลังจากนั้นเขาก็ได้แต่งงาน แต่เขาบอกว่าจะไม่เฉลิมฉลองวันครบรอบแต่งงาน เพราะมันทำให้เขาหวนคิดถึงความทรงจำที่เลวร้าย “หลังโศกนาฏกรรมครั้งนั้น ตอนนี้ ผมกลัวฝนและฟ้าผ่ามาก”

ฟ้าผ่าถือเป็นปัจจัยเบื้องหลังการเสียชีวิตมากที่สุดในบังกลาเทศต่อปี ฟ้าผ่าคร่าผู้คนมากกว่าภัยจากน้ำท่วมเสียอีก

ไม่เพียงเท่านั้น รายงานผู้เสียชีวิตจากฟ้าผ่า ยังพุ่งสูงมากขึ้นเรื่อย จากเพียงไม่กี่สิบคนต่อปีในช่วงทศวรรษที่ 1990

องค์การบริหารการบินและอวกาศแห่งชาติ หรือ นาซา ของสหรัฐฯ, สหประชาชาติ และรัฐบาลบังกลาเทศ ระบุว่า เหตุผลมาจากพายุฝนฟ้าคะนองที่เกิดบ่อยขึ้นจากอิทธิพลของปัญหาสภาพภูมิอากาศเปลี่ยนแปลง

“ปัญหาโลกร้อน สิ่งแวดล้อมเปลี่ยนแปลง วิถีชีวิตที่เปลี่ยนไป ล้วนเป็นปัจจัยต่อผู้เสียชีวิตจากฟ้าผ่าที่เพิ่มขึ้น” มิจานูร์ ราห์มัน ผู้อำนวยการหน่วยงานรับมือภัยพิบัติของบังกลาเทศ บอกกับบีบีซี

ปัญหาการเสียชีวิตจากฟ้าผ่ากลายเป็นประเด็นใหญ่ จนรัฐบาลได้บรรจุฟ้าผ่าในรายชื่อภัยธรรมชาติ เช่นเดียวกับ น้ำท่วม, พายุไซโคลน, แผ่นดินไหว และภัยแล้ง

ผู้เสียชีวิตจากฟ้าผ่าส่วนใหญ่เป็นชาวสวนที่สุ่มเสี่ยงเพราะต้องทำงานอยู่ในไร่ในสวน ตลอดเดือนมรสุม ช่วงฤดูใบไม้ผลิและฤดูร้อน

เสื้อบอลแขวนอยู่บนรั้วไม้ ที่เมื่อมองข้ามไปจะเห็นสวนแห่งหนึ่ง ในภูมิภาคสัตคีราของบังกลาเทศ นี่เป็นสิ่งย้ำเตือนถึงหนึ่งในเหยื่อฟ้าผ่า

เมื่อไม่กี่วันก่อน เสื้อตัวนี้ถูกสวมใส่โดยอับดุลเลาะห์ ขณะที่เขาไปทำงานในไร่นา

มาวันนี้ เสื้อตัวเดียวกันถูกนำมาแขวนบนรั้วไม้ มันเป็นเสื้อทีมฟุตบอลบาร์เซโลนา แต่เต็มไปด้วยรอยถูกเผาและฉีกขาด รอยไหม้ตรงขอบเสื้อ เป็นหลักฐานที่ฟ้าผ่าได้ทิ้งร่องรอยไว้

เรฮานา ภรรยาที่อยู่กินกับอับดุลเลาะห์มา 3 ทศวรรษ พาเราไปยังไร่ที่เกิดเหตุ และเล่าให้ฟังว่า วันที่เธอสูญเสียสามีไป เกิดอะไรขึ้นบ้าง

วันนั้น เป็นวันที่แจ่มใสและดวงอาทิตย์ส่องสว่างตลอดวัน อับดุลเลาะห์และกลุ่มชาวนาคนอื่น ๆ ไปเก็บข้าว พอตอนบ่าย ฝนฟ้าคะนองเริ่มเข้ามา ก่อนที่ฟ้าผ่าจะเปรี้ยงใส่สามีของเธอ

“ชาวนาคนอื่น ๆ พาเขาไปยังร้านค้าริมทาง” เรฮานา กล่าว ก่อนชี้ไปยังร้านค้าที่เป็นเพิงขนาดเล็กริมถนน “แต่ถึงตอนนั้น เขาก็ตายไปแล้ว”

ย้อนกลับไปที่บ้านของเรฮานา ข้าวที่อับดุลเลาะห์เก็บมาก่อนหน้านั้น 1 วัน ยังกองอยู่หน้าบ้านที่มีขนาดเพียง 1 ห้อง

ทั้งคู่เพิ่งจะกู้ยืมเงินมาสร้างห้องที่ 2 เพื่อขยายบ้านให้ใหญ่ขึ้น

ภายในบ้านหลังน้อย ลูกชายวัย 14 ปีกำลังอ่านหนังสืออยู่ แต่เมื่อช้างเท้าหน้าของบ้านจากไป เรฮานา กลัวว่า เธอต้องจมปลักอยู่กับหนี้สิ้นไปทั้งชีวิต และกังวลว่า เธอจะจ่ายค่าเล่าเรียนให้ลูกชายได้อย่างไร

“ความกลัวมันกุมหัวใจฉัน จนเวลาเห็นเมฆครึ้มบนฟ้า ฉันไม่กล้าปล่อยลูกออกไปนอกบ้านอีกแล้ว” เธอกล่าวทั้งน้ำตา

ฟ้าผ่าเป็นสิ่งที่อีกหลายประเทศเริ่มกังวลเช่นนั้น รวมถึงในอินเดีย ที่มีรายงานฟ้าผ่ามากขึ้นในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา แต่ตัวเลขผู้เสียชีวิตกลับลดลงเหลือเพียงหลักหน่วยต่อปี

บังกลาเทศเองก็พยายามลดจำนวนผู้เสียชีวิตจากฟ้าผ่าเช่นกัน

นักเคลื่อนไหวระบุว่า ภาครัฐจำเป็นต้องปลูกต้นไม้สูงให้มากขึ้นในแถบชนบท เพื่อลดความรุนแรงจากฟ้าผ่า โดยเฉพาะตามผืนดินที่เกิดจากการตัดต้นไม้

พวกเขายังเรียกร้องให้ดำเนินโครงการเพิงกันฟ้าผ่าให้ครอบคลุมเป็นบริเวณกว้าง ชาวนาชาวไร่จะได้เข้ามาหลบภัยได้ รวมถึงพัฒนาระบบเตือนภัยพายุล่วงหน้า

ความท้ายทายอย่างหนึ่งของสถานที่เช่นนี้คือ ระบบเครือข่ายการสื่อสารไม่ดี ขณะที่ยังขาดแคลนผู้ที่ใช้โทรศัพท์มือถือเนื่องจากคนในพื้นที่ยากจน

การที่ประชาชนขาดความตระหนักรู้ก็เป็นความท้าทายอีกอย่างด้วย ประชาชนจำนวนไม่น้อยในบังกลาเทศ ไม่ตระหนักถึงอันตรายของฟ้าผ่า ทั้งที่ ใครก็ได้ในโลกอาจถูกฟ้าผ่า

ริปน ฮอสเซน ชาวนาที่อยู่กับอับดุลเลาะห์ในวันที่เขาเสียชีวิต ไม่เคยจินตนาการถึงฟ้าผ่าเลย จนกระทั่งมันฟาดเปรี้ยงลงมาใกล้ตัวเขา

“มันเสียงดังมาก แล้วผมก็เห็นแสงวาบมากมาย” เขาย้อนเล่าถึงเหตุการณ์ในวันนั้น “มันเหมือนกงล้อเพลิงตกลงมาใส่เรา ผมรู้สึกเหมือนถูกไฟช็อตรุนแรง แล้วก็ล้มลงกับพื้น”

“ผ่านไปสักพัก ผมเปิดตาและเห็นอับดุลเลาะห์ตายแล้ว”

ริปน ยังไม่เชื่อตัวเองว่า เขาจะรอดชีวิตมากได้ ตอนนี้ เขากลัวการทำงานในพื้นที่เปิดโล่ง แต่เขาก็ต้องทำต่อไป เพราะชนบทแห่งนี้ต้องพึ่งพาภาคการเกษตร เพื่อสร้างรายได้

“ผมร้องไห้ทุกครั้งที่คิดถึงอับดุลเลาะห์เพื่อนผม” เขากล่าว

“เมื่อผมข่มตาหลับลงตอนกลางคืน ความทรงจำของวันนั้นก็กลับมาเหมือนไฟวาบ แล้วผมก็ไม่รู้จะปลอบตัวเองยังไง”