Ulaştırmanın bütün modlarında yapay zeka kullanımı artıyor

28/04/2024

Günlük hayatta kullanımı giderek artan yapay zeka uygulamalarından, ulaştırma ve haberleşmenin tüm modlarında yararlanılma düzeyi de her geçen gün artış gösteriyor.

AA’nın, “Yapay Zeka Çağına Doğru” başlıklı dosyasının on sekizinci haberinde ulaştırma alanında kullanılan yapay zeka uygulamalarına ilişkin bilgiler yer aldı.

Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı; ulaşımın tüm alanlarının yanı sıra haberleşmede de yapay zekadan faydalanma yönündeki çalışmalarını “Ulusal Yapay Zeka Stratejisi” kapsamında sürdürüyor.

Yapay zekanın kullanıldığı önemli alanlardan biri demir yolları. TCDD Taşımacılık AŞ’nin, 7 bölge müdürlüğünde, 7 gün 24 saat esasına göre hizmet veren yapay zeka destekli Tren İzleme ve Koordinasyon Merkezi kurması bu alandaki kritik adımlardan biri olarak öne çıkıyor.

Yolcu ve yük trenleri lokomotiflere konulan kameralar aracılığıyla söz konusu merkezde “gerçek zamanlı olarak” izleniyor. Uyku, dalgınlık, yorgunluk, algının yoldan kayması gibi durumlar sistem tarafından otomatik olarak tespit edilerek alarm oluşturuluyor ve makinistlere gerekli uyarılar yapılıyor.

TCDD Taşımacılık AŞ, yapay zekanın en gelişmiş formuyla donatılmış “akıllı robot yazılımı” geliştirdi.

Vatandaşların taleplerine karşı hızlı ve etkin çözümler sunan yazılım, müşteri taleplerini anında algılıyor, insan müdahalesine gerek kalmadan, otonom ve yüksek doğrulukla cevap verebiliyor.

Kara yollarında “akıllı ulaşım” uygulamaları öne çıkıyor

Karayolları Genel Müdürlüğünün (KGM) yapay zeka tabanlı hizmetleri arasında Akıllı Ulaşım Sistemleri (AUS) uygulamaları dikkati çekiyor.

Bu sistemler, trafik mühendisliği ekseninde geliştirilmiş güçlü algoritmalar üzerinden sahadaki yaya ve taşıt varlığı, kuyruk uzunluğu, kavşakların birbiriyle ilişkisi gibi parametreleri göz önünde bulunduruyor.

KGM’nin kurduğu Görüntü Tabanlı Bilgi Yönetim Sistemi’yle (GTBYS) 68 bin 680 kilometrelik yol ağı panoramik kamera ve mobil lidar teknolojisiyle görüntüleniyor. Sistem sayesinde köprü, trafik levhası, drenaj, sinyalizasyon, otokorkuluk, kaplama gibi 40 envanter türünden yaklaşık 3 milyon bilgi toplandı, büyük veriye dayalı bilgi sistemi oluşturuldu. Makine öğrenmesiyle görüntüler üzerindeki plaka ve yüz kapamalar otomatik yapılıyor. Yapay zeka kullanılarak 25 tip trafik levhası otomatik şekilde belirleniyor ve harita üzerinden koordinatları işaretleniyor.

Trafik Kazaları Veri Yönetim Sistemi

Trafik Kazaları Veri Yönetim Sistemi kullanılarak KGM’nin sorumluluğundaki yol ağı için kaza verileri, trafik özellikleri, mevsimsel ve iklimsel koşullar, yol durumları, kara yolu altyapısı ve korunmasız yol kullanıcıları dahil farklı kaynaklardan toplanan veriler birleştirilerek, yol güvenliği için bütünleşik bir veri çerçevesi oluşturuldu.

Ayrıca insansız hava araçlarıyla (İHA) köprü ve viyadük gibi büyük sanat yapılarının incelenmesi ve değerlendirilmesini içeren proje planlanıyor.

Projeyle araziden KGM’nin sorumluluğundaki yol ağında bulunan köprü ve viyadük yapısının daha hızlı, güvenilir, etkin, doğruluk oranı yüksek ve dinamik şekilde tespit edilmesi amaçlanıyor.

DHMİ’den “uçuşun gecikmesini tahmin eden” uygulama

Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü (DHMİ) de uçuş gecikme tahmini yapan yapay zeka uygulamasını uygulamaya koydu.

DHMİ’nin sağladığı 2012 yılı ve sonrasının yurt içi uçuş bilgilerini kapsayan veri setinden faydalanılarak geliştirilen makine öğrenmesi modeliyle eğitilen sistem, web arayüzü aracılığıyla kullanıcıdan kalkış, varış ve uçuş tarih/saat bilgisini alıyor, ardından uçuş gecikme tahminini oluşturuyor.

İstanbul Havalimanı’ndaki yapay zeka uygulamaları

İstanbul Havalimanı, Türkiye’de yapay zeka uygulamalarından en fazla faydalanılan yerlerden biri olarak öne çıkıyor.

Havalimanının, kuruluşundan itibaren, “dijital havalimanı” olması için çalışmalar yürütülürken, bu hedef doğrultusunda “müşteri deneyiminde dijitalleşme” ve “akıllı havalimanı” uygulamalarına odaklanıldı.

Dijital havalimanı deneyiminde İstanbul Havalimanı’na ait mobil uygulama dikkati çekiyor.

Misafirler uygulamaya üye olarak kişiselleştirilmiş hizmetlere erişebiliyor, seyahat deneyimlerini daha sorunsuz hale getirebiliyor.

Uçuşunu uygulama üzerinden planlayan kullanıcılar, tercihlerine ve varacakları destinasyonlara göre ulaşım seçenekleri, havalimanı hizmetleri ve alışveriş gibi konularda öneri alabiliyor, böylece seyahat planlarını eksiksiz yaparken belirsizlikleri de en aza indirebiliyor. Uçuşla ilgili check-in ve kalkış gibi tüm gelişmeler de yolculara anlık olarak iletiliyor.

İstanbul Havalimanı dijital haritası, havalimanında kullanılan uygulamalar arasında yer alıyor. Harita, havalimanı yerleşkesindeki tüm detayları ve hizmet unsurlarını içeriyor. Uygulama, web sitesi ve havalimanındaki akıllı kiosklarda bulunuyor.

Modern navigasyon fonksiyonları bulunan İstanbul Havalimanı dijital haritası, misafirlerin ihtiyacına uygun olarak dinamik rotalama, yönlendirme, anlık konum bilgisi gibi yeteneklere sahip.

Yolcular, güvenlik geçişleri ve yürüme süreleri gibi bilgileri navigasyon üzerinden takip edebiliyor. Görme engelli yolcular da mobil uygulama üzerinden “sesli adımlar” fonksiyonuyla dijital harita ve navigasyon hizmetlerine erişebiliyor.

Misafirler, ayrıca, havalimanındaki interaktif kiosklardan uçuş, alışveriş ve diğer hizmetlerle ilgili bilgileri edinebiliyor ve bu cihazları kullanarak görevlilerle görüntülü görüşme yaparak her konuda destek alabiliyor.

Misafirler, mobil uygulama, web sitesi ve WhatsApp yoluyla sunulan yapay zeka destekli sanal asistanlarla diyalog kurarak uçuş bilgisinden havalimanı hizmetlerine kadar birçok konuda destek alabiliyor.

Yolcular araçlarını “Arabam Nerede” uygulamasıyla buluyor

İstanbul Havalimanı’nda gelen yolcuların hayatını kolaylaştıran hizmetlerden biri de otopark ve vale uygulaması.

Türkiye’nin en büyük otoparklarından birine sahip İstanbul Havalimanı’nda misafirlerin aracını bulması yapay zeka tabanlı “Arabam Nerede” uygulamasıyla daha kolay hale geldi. Söz konusu mobil uygulama üzerinden plaka bilgilerini giren misafirler araçlarının konumuna rahatça erişebiliyor.

“Dijital Seyahat” ve “Akıllı Havalimanı” İstanbul Havalimanı’nın en önemli bileşenleri olarak öne çıkıyor. Bu kapsamda, dijital servisler, büyük veri, yapay zeka ve otonom teknolojiler İstanbul Havalimanı’nın ve ekosistemdeki iş ortaklarının odağında olmaya devam ediyor.

Bütün bu uygulamaların yanında farklı yolcu segmentlerine ve ihtiyaçlarına göre hazırlanan dijital yolcu rehberleri de misafirlerin ihtiyaç duyduğu tüm havalimanı hizmetlerine ilişkin bilgileri barındırmasıyla dikkati çekiyor.

BTK’deki yapay zeka çalışmaları

Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) da yapay zeka alanında yol haritasını belirledi. Bu kapsamda, teknik donanımlarda oluşabilecek arızaların önceden tespiti, iş süreçlerinde yaşanan anlık veya kronik performans kayıplarının belirlenmesi, kök nedeninin ve güvenlik açıklarının tespiti konusunda yapay zeka teknolojilerinden yararlanılıyor.

BTK Akademi ile eğitim içerikleri hakkında bilgi veren “ChatBot” kurumun önemli yapay zeka uygulamalarından biri. ChatBot ile kullanıcıların soru sorabilecekleri eğitim içeriklerine ilişkin, ihtiyaca yönelik olmayan bilgiler içeren uzun metinler yerine kullanıcının ihtiyacına göre detaylandırılabilecek bilgiler veren interaktif ara yüz oluşturuldu.

Konu anlatımı yapan “eğitmen avatar” geliştirilirken, söz konusu çalışma, sınırsız bilgi kaynağına erişim yöntemi olan internette kariyer yolculuklarına göre özelleştirilen konularda profesyonel ve eksiksiz anlatım kabiliyetine sahip bir eğitmen geliştirilmesine imkan tanıyor.