Chaos w szkołach po rozporządzeniu MEN o pracach domowych dla uczniów. ZNP: to ograniczenie autonomii nauczyciela

Po kilku dniach obowiązywania rozporządzenia ministra edukacji narodowej w sprawie zadawania prac domowych uczniom, w szkołach podstawowych powstało z tego powodu sporo zamieszania. Na dodatek MEN wycofało się z – pierwotnie planowanego – całkowitego zakazu zadawania prac domowych, co jeszcze bardziej pogłębiło chaos.

Chaos w szkołach po rozporządzeniu MEN o pracach domowych dla uczniów. ZNP: to ograniczenie autonomii nauczyciela

W klasach I-III prace domowe pisemne i praktyczno-techniczne nie są zadawane – z wyjątkiem ćwiczeń pisemnych usprawniających motorykę małą – a w klasach IV-VIII prace domowe są nieobowiązkowe i nieoceniane. Zamiast oceny, uczeń uzyskuje od nauczyciela informację zwrotną na temat poprawności i jakości wykonanej pracy.

Problemy z interpretacją zapisów rozporządzenia

Zgodnie z rozporządzeniem MEN z 22 marca br. w klasach I-III szkół podstawowych, nauczyciel nie zadaje uczniowi „a)pisemnych prac domowych, z wyjątkiem ćwiczeń usprawniających motorykę małą, b) praktyczno – technicznych prac domowych – do wykonania w czasie wolnym od zajęć dydaktycznych.” Natomiast w klasach IV – VIII nauczyciel „może zadać uczniowi pisemną lub praktyczno – techniczną pracę domową do wykonania w czasie wolnym od zajęć dydaktycznych, z tym, że nie jest ona obowiązkowa dla ucznia i nie ustala się z niej oceny”.

Nauczyciele są zdezorientowani, mają problemy z interpretacją zapisów rozporządzenia. W związku z tym Instytut Badań Edukacyjnych opracował specjalne informatory dla nauczycieli, w których tłumaczy co rozporządzenie oznacza dla nauczyciela w praktyce. W przypadku klas I – III nauczyciel może zadać pracę domową, która ma na celu usprawnienie motoryki małej ucznia i takie ćwiczenia są obowiązkowe dla dziecka np. ładnego pisania liter. Nauczyciel może, ale nie musi wystawić oceny za pracę domową z motoryki małej, nie może zadać innej pracy domowej pisemnej, nie może zadać pracy domowej praktyczno – technicznej do wykonania w czasie wolnym. Prace pisemne i praktyczno – techniczne, z których jest ustalana ocena, powinny być wykonywane w czasie zajęć szkolnych i pod nadzorem nauczyciela.

W klasach IV – VIII nauczyciel może zadać uczniowi pracę domową pisemną lub praktyczno – techniczną, ale nie jest ona dla ucznia obowiązkowa, nie może być oceniana. Wprawdzie nauczyciel ma obowiązek sprawdzić zadaną i wykonaną przez ucznia pracę domową, ale może tylko udzielić mu informacji zwrotnej, która powinna wskazywać uczniowi co robi dobrze, co i jak wymaga poprawy oraz jak powinien dalej się uczyć.

Brak definicji „pracy domowej”

Niby wszystko jasne, ale okazuje się, że termin „praca domowa” nie został zdefiniowany w rozporządzeniu, dlatego IBE przyjął, że są to zadania, które uczeń wykonuje po zakończeniu zajęć dydaktycznych, najczęściej w domu. W uzasadnieniu do rozporządzenia, MEN tłumaczy, że proponowane zmiany nie oznaczają zniesienia obowiązku uczenia się w domu, tj. nauki, czytania lektur, przyswojenia treści, słówek, a mają na celu jedynie ograniczenie zadawania pisemnych i praktyczno – technicznych prac domowych. Zadaniem nauczyciela jest tak gospodarowanie czasem, by uczeń opanowywał podstawowe umiejętności i zdobywał wiedzę w trakcie zajęć lekcyjnych. Prace są oceniane podczas lekcji pod nadzorem nauczyciela.

ZNP: to ograniczenie autonomii nauczyciela

Związek Nauczycielstwa Polskiego uważa, że rozporządzenie MEN, to ograniczenie autonomii nauczyciela.

– To nauczyciel powinien wiedzieć kiedy, co i jak zadawać. W tej sytuacji ministerstwo powinno ustalić wytyczne jak mają wyglądać prace domowe – mówi Stanisław Kłak, prezes Okręgu Podkarpackiego ZNP.

Związkowiec uważa, że praca domowa ma być utrwaleniem tylko wiedzy, która była przerabiana na lekcji i nic ponad to.

– Większość nauczycieli zadawała do domu prace nowe, których treści programowe nie były omawiane na lekcji. Nie dziwię się, że był bunt rodziców i uczniów. Nauczyciele sami sobie zgotowali ten los– uważa Stanisław Kłak.

Dyrektorzy i nauczyciele mówią, że uczeń i tak będzie musiał się uczyć i przerabiać materiał, bo nauczyciel ma prawo zrobić bez zapowiedzi kartkówkę, sprawdzić czy jest opanowany materiał. Nauczyciele twierdzą, że znajdą sposoby, żeby wymusić na uczniach przyłożenie się do pracy domowej, co będzie tylko z pożytkiem dla nich.

– Przecież lekturę będzie musiał przeczytać w domu, bo kiedy on tę lekturę będzie czytał, na zajęciach lekcyjnych? – tłumaczy polonista.

– Można zrezygnować z prac domowych pod warunkiem, że rozbudowane zostaną świetlice szkolne i będzie odpowiednia baza. Dzisiaj świetlica jest dla dzieci, których rodzice pracują. Gdyby były dodatkowe finanse i odpowiednia baza, to uczniowie mogliby na świetlicach i pod okiem nauczyciela odrobić pracę domową. Wtedy to zda egzamin. Nie można robić tak, że nie robimy nic w tym zakresie, a ograniczamy uczniom możliwość wykonywania pewnych prac. Trzeba u dzieci wyrabiać pewne nawyki, a także nauczyć sposobu jak do pewnych rzeczy się dochodzi, a nie pamięciowego nauczania. Jeżeli tego nie zrobimy na lekcjach, a nie damy do utrwalenia w domu, to efektów nauczania nie będzie – uważa Stanisław Kłak, który jest zwolennikiem wykonywania prac praktycznych np. karmnika, robienia na szydełku, podczas lekcji, bez pomocy rodziców w domu.

Większość nauczycieli jest sceptycznie nastawiona do zmian. Są też na Podkarpaciu szkoły, w których od lat nie zadaje się prac domowych. Jedną z nich jest Zespół Szkół im. prof. Waleriana Pańki w Turzym Polu (powiat brzozowski).

– W szkole, którą kieruję nauczyciele już dawno stwierdzili, że zadawanie prac domowych jest nieskuteczne – powiedziała dyrektorka Zuzanna Konieczna, podczas konferencji prasowej szefowej MEN Barbary Nowackiej, która wskazała konkretne korzyści wynikające z nowych przepisów. – Uczniowie i uczennice w końcu zyskują czas na przygotowywanie się do lekcji, czytanie książek, a także, co bardzo ważne, rozwijanie swoich zainteresowań, aktywność fizyczną i odpoczynek – powiedziała minister Nowacka.