«Jane»: Μια ιστορία με δύναμη από τη βικτοριανή Αγγλία

ΤΩΡΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ δεν διαβάζουν την «Τζέιν Έιρ» της Σάρλοτ Μπροντέ, αλλά στη δική μου γενιά ήταν ένα βιβλίο δημοφιλές, το πρώτο μας ας πούμε γκοθ αφήγημα, αν και δεν είχαμε ιδέα τι σημαίνει όλο αυτό, από τις τότε εκδόσεις Άγκυρα.

Ήταν κάπως τρομακτική η ιστορία και θυμάμαι ένα χαρακτικό με το νυφικό της Τζέιν Έιρ να πιάνει φωτιά που με τρόμαζε. Εξακολουθεί μέχρι σήμερα να είναι από τις αγαπημένες μου ιστορίες και όταν έφτασα στο θέατρο Θησείον είχα μεγάλη περιέργεια να δω πώς αυτή η ατμόσφαιρα, γιατί όλο το έργο είναι μια ατμόσφαιρα, θα ζωντάνευε σε απόσταση αναπνοής από τις θέσεις μας.

Η Κατερίνα Μαυρογεώργη γράφει ωραία, είναι ηθοποιός, έχει την αίσθηση της θεατρικής πράξης που υπάρχει πίσω από κάθε φράση της. Το 2019 έγραψε το έργο «Οι λουόμενες», το οποίο σκηνοθέτησε, και μέσα από το σκουριασμένο υδροθεραπευτήριο όπου έβαλε τρεις γυναίκες να αναζητούν την κάθαρση και ίσως μια καινούργια αρχή αναδύθηκε ένα μυστήριο αυτού του γυναικείου τόπου των ενοχών, των μυστικών, των αναγκών και του φόβου.

Η παράσταση και το κείμενο δίνουν βάρος και στην αόρατη ηρωίδα του έργου, μια γυναίκα «φυλακισμένη» σε έναν όροφο του σπιτιού· η ακατανόητη τότε ψυχική της κατάσταση, η διαφορετική της συμπεριφορά την κρατούν μακριά και απομονωμένη απ’ όλους.

Με την «Jane» τρυπώνει στη ζωή των αδελφών Μπροντέ και στον κόσμο της «Τζέιν Έιρ» που έπλασε η Σάρλοτ και τις συνδέει με πάθος, χιούμορ και ενθουσιασμό στην ίδια προβολή ενός αρνητικού. Ποια είναι αυτή η τόσο τραυματισμένη ηρωίδα, η τόσο μυστηριώδης συγγραφέας, και πώς φτάνει στις μέρες μας αλώβητη;

Δεν μπορούμε παρά να παραθέσουμε εδώ μερικά από τα επίθετα που σε κοσμούν, Τζέιν, στο βιβλίο, ήδη από τις πρώτες σελίδες του: “Έξαλλη, ανυπάκουη, κακιά, εκτός εαυτού, λυσσασμένη, μανιακή, αρουραίος, ύπουλο πλάσμα, αφηνιασμένη”. Φωτ.: Αναστασία Γιαννάκη

Η Κατερίνα απευθύνει στη Σάρλοτ και στην Τζέιν ένα γράμμα:

«О‘ОіО±ПЂО·П„О­П‚ ОјО±П‚ ОЈО¬ПЃО»ОїП„ ОєО±О№ О¤О¶О­О№ОЅ, О¤О¶О­О№ОЅ ОєО±О№ ОЈО¬ПЃО»ОїП„, ПѓП…ОіП‡П‰ПЃО­ПѓП„Оµ ОјО±П‚ П„Ої ОёО¬ПЃПЃОїП‚ ОЅО± О±ПЂОµП…ОёП…ОЅОёОїПЌОјОµ ОєО±О№ ПѓП„О№П‚ ОґП…Ої ПѓО±П‚ П„О±П…П„ПЊП‡ПЃОїОЅО± ПѓОµ ОєОїО№ОЅО® ОµПЂО№ПѓП„ОїО»О®. Оџ О»ПЊОіОїП‚ ПЂОїП… П‰ОёОµОЇ П„О·ОЅ ПЂО­ОЅО± ОјО±П‚ ОґОµОЅ ОµОЇОЅО±О№ ПЂО±ПЃО¬ Ої ОµОЅОёОїП…ПѓО№О±ПѓОјПЊП‚. О¤ПЊПѓОї ПЂОїО»О»О­П‚ О±ПЂОїПЃОЇОµП‚ П†ОїП…ПѓОєПЋОЅОїП…ОЅ П„О№П‚ ОєО±ПЃОґО№О­П‚ ОјО±П‚. О ПЋП‚ ОіОЇОЅОµП„О±О№, О¤О¶О­О№ОЅ О€О№ПЃ, ОЅО± О®ПѓОїП…ОЅ П„ПЊПѓОї ОµО»О¬П‡О№ПѓП„О· ОєО±О№ ПЂО±ОЅП„ОїОґПЌОЅО±ОјО· П„О±П…П„ПЊП‡ПЃОїОЅО±; ОЈО¬ПЃО»ОїП„, ОјО®ПЂП‰П‚ О· О·ПЃП‰ОЇОґО± ПѓОїП…, О· О¤О¶О­О№ОЅ, ОµОЇОЅО±О№ ОјО№О± ПЂПЃОїПѓОµП…П‡О®; ОњО®ПЂП‰П‚ ОµОЇОЅО±О№ στ’ О±О»О®ОёОµО№О± О· ПЂО±ОЅОїПЂО»ОЇО± ПѓОїП…; ОЈО¬ПЃО»ОїП„, ПЂПЋП‚ ОµОЇОЅО±О№ ОЅО± ОєПЃПЌОІОµО№П‚ П„О·ОЅ П„О±П…П„ПЊП„О·П„О¬ ПѓОїП… ОіО№О± ОЅО± ОєО±П„О±П†О­ПЃОµО№П‚ ОЅО± ОµОєОґПЋПѓОµО№П‚ П„Ої О­ПЃОіОї ПѓОїП…, П„Ої О­ПЃОіОї ПЂОїП… ПѓОїП… ОєО±ОЇОµО№ П„О± ОјО¬П„О№О± ОєО¬ОёОµ ОІПЃО¬ОґП…;

Δεν μπορούμε παρά να παραθέσουμε εδώ μερικά από τα επίθετα που σε κοσμούν, Τζέιν, στο βιβλίο, ήδη από τις πρώτες σελίδες του: “Έξαλλη, ανυπάκουη, κακιά, εκτός εαυτού, λυσσασμένη, μανιακή, αρουραίος, ύπουλο πλάσμα, αφηνιασμένη”. Τζέιν, μας συναρπάζεις. Αφουγκραζόμαστε μια ισχυρή αντίφαση μέσα στην καλοσχηματισμένη ηρωίδα με το λεπτό ανάστημα και το αυστηρό βικτοριανό μπονέ. Σάρλοτ, μας γοητεύεις. Έχουμε την αίσθηση, όταν σε διαβάζουμε, ότι κοιτάμε την αντανάκλασή μας μέσα σε ένα βαθύ πηγάδι. Μπαίνουμε στον κόσμο σας, Σάρλοτ και Τζέιν, Τζέιν και Σάρλοτ, με τη χαρά που επισκέπτεται κάποιος έναν στοιχειωμένο πύργο. Ελπίζουμε να συναντήσουμε όλα τα φαντάσματά του. Ειδικά την κλειδωμένη κυρία που γελάει δαιμονισμένα και σκίζει τη νύχτα στα δύο… την Μπέρθα. Φοβόμαστε λίγο, αλλά ελπίζουμε να νικήσει η  επιθυμία μας να την πλησιάσουμε», γράφει.

Ποια είναι αυτή η τόσο τραυματισμένη ηρωίδα, η τόσο μυστηριώδης συγγραφέας και πώς φτάνει στις μέρες μας αλώβητη; Φωτ.: Αναστασία Γιαννάκη

Η Νάνσυ Σιδέρη, ο Δημήτρης Δρόσος και η Βίκυ Κυριακουλάκου που αφηγούνται και πρωταγωνιστούν στην ιστορία δεν υποδύονται τα πρόσωπα της ιστορίας, είναι τα πρόσωπα που ταξιδεύουν στον χρόνο, συνδέουν το μυθιστόρημα με την αληθινή ζωή, γίνονται τα πρόσωπα της «Τζέιν Έιρ» στο στοιχειωμένο από τις φωνές της Μπέρθα αρχοντικό και μας ταξιδεύουν με απλότητα και χάρη στις δοκιμασίες της ζωής μιας νεαρής γυναίκας του 19ου αιώνα που μοιάζουν ανυπέρβλητες, είτε ήταν συγγραφέας είτε γκουβερνάντα.

Η παράσταση και το κείμενο δίνουν βάρος και στην αόρατη ηρωίδα του έργου, μια γυναίκα «φυλακισμένη» σε έναν όροφο του σπιτιού· η ακατανόητη τότε ψυχική της κατάσταση, η διαφορετική της συμπεριφορά την κρατούν μακριά και απομονωμένη απ’ όλους. Είναι αυτή η άγνωστη, η αόρατη ύπαρξη που κινεί ένα μέρος της ιστορίας και των συναισθημάτων. Σε έναν κόσμο που και σήμερα παραμένει ένας απειλητικός τόπος για τις γυναίκες, η παράσταση ανατέμνει τις ζωές τους με τρυφερότητα, φέρνει σε πρώτο πλάνο την επιθυμία τους όχι μόνο να αγαπηθούν αλλά και να διεκδικήσουν έναν χώρο πλασμένο και «πιασμένο» από τους άντρες και τις επιθυμίες τους.

Η ζωή της Σάρλοτ Μπροντέ, η οποία αγαπιέται μέχρι σήμερα με πάθος από τους αναγνώστες για την «Τζέιν Έιρ», τον άλλο της εαυτό, μας συστήνει ξανά ένα σπουδαίο ποιητικό έργο και μια κατάσταση που στα χέρια της δημιουργικής ομάδας της παράστασης γίνεται μια ειλικρινής κατάθεση των μεταβαλλόμενων μέσα στον χρόνο θέσεων, απόψεων, επιταγών και αμετακίνητων πάντα αισθημάτων.

Η Νάνσυ Σιδέρη, ο Δημήτρης Δρόσος και η Βίκυ Κυριακουλάκου που αφηγούνται και πρωταγωνιστούν στην ιστορία δεν υποδύονται τα πρόσωπα της ιστορίας, είναι τα πρόσωπα που ταξιδεύουν στον χρόνο. Φωτ.: Αναστασία Γιαννάκη

«О— ОЈО¬ПЃО»ОїП„ ОєО¬ПЂОїО№О± ПѓП„О№ОіОјО® О­П†П„О№О±ОѕОµ ОјОµ П„Ої ОјП…О±О»ПЊ П„О·П‚ ОјО№О± П„ПЃОЇП„О· ОµПЂО№О»ОїОіО®: “О“ПЃО¬П†П‰ ПЂОїО№О®ОјО±П„О± ОєО±О№ ОјО№ОєПЃО­П‚ ОЅОїП…ОІО­О»ОµП‚. О“О№О±П„ОЇ ОЅО± ОјО·ОЅ П„О± ОµОєОґПЋПѓП‰ ОєО±О№ ОЅО± О¶О®ПѓП‰ О­П„ПѓО№ ОµОјО­ОЅО± ОєО±О№ П„О·ОЅ ОїО№ОєОїОіО­ОЅОµО№О¬ ОјОїП…;”. О ПЃО№ОЅ П„О± ПѓП„ОµОЇО»ОµО№ ПѓОµ ОµОєОґПЊП„ОµП‚, О¶О®П„О·ПѓОµ П„О· ОіОЅПЋОјО· ОµОЅПЊП‚ ПЂОїО№О·П„О®. О™ОґОїПЌ О· ОіОЅПЋОјО· П„ОїП… ПЂОїО№О·П„О®: “О— О»ОїОіОїП„ОµП‡ОЅОЇО± ОґОµОЅ ОјПЂОїПЃОµОЇ ОЅО± ОµОЇОЅО±О№ ОґОїП…О»ОµО№О¬ ПѓП„О· О¶П‰О® ОјО№О±П‚ ОіП…ОЅО±ОЇОєО±П‚. ОљО±О№ ОґОµОЅ ОёО± О­ПЂПЃОµПЂОµ ОЅО± ОµОЇОЅО±О№. ОњО№О± ОіП…ОЅО±ОЇОєО±, ПЊПѓОї ПЂОµПЃО№ПѓПѓПЊП„ОµПЃОї П‡ПЃПЊОЅОї О±П†О№ОµПЃПЋОЅОµО№ ПѓП„О± ПѓП‰ПѓП„О¬ П„О·П‚ ОєО±ОёО®ОєОїОЅП„О±, П„ПЊПѓОї ПЂО№Ої О»ОЇОіОї ОµО»ОµПЌОёОµПЃОї П‡ПЃПЊОЅОї ОёО± О­П‡ОµО№ ОіО№О± О»ОїОіОїП„ОµП‡ОЅОЇО±. О”ОµОЅ ОёО± О­ПЂПЃОµПЂОµ ОЅО± О±ПѓП‡ОїО»ОµОЇП„О±О№ ОјОµ О±П…П„О®, ОїПЌП„Оµ ОіО№О± П„О· П‡О±ПЃО¬ П„ОїП… ОµПЂО№П„ОµПЌОіОјО±П„ОїП‚ ОїПЌП„Оµ ОіО№О± О±ОЅО±П€П…П‡О®В», О»О­ОµО№ Ої О±П†О·ОіО·П„О®П‚. О— ОЈО¬ПЃО»ОїП„ ОњПЂПЃОїОЅП„О­ П„О± ОєО±П„О¬П†ОµПЃОµ. ОќОЇОєО·ПѓОµ П„ОїОЅ П‡ПЃПЊОЅОї, ПЂО­ПЃО±ПѓОµ ОјО­ПѓО± О±ПЂПЊ П„ОїП…П‚ О±О№ПЋОЅОµП‚ ОєО±О№ О· О»ОїОіОїП„ОµП‡ОЅОЇО± П„О·П‚ ОµОЇОЅО±О№ О· ОґО№ОєО® ОјО±П‚ О±ОЅО±П€П…П‡О®.