Ministerstwo ujawnia białą księgę finansów publicznych. "Rząd PiS to ukrył"

Ministerstwo Finansów nie szczędzi słów krytyki pod adresem poprzedników.

Zwiększająca się luka VAT, upolitycznione raportowanie danych i świadome zmierzanie do przekroczenia 60 proc. długu w relacji do PKB – to główne wnioski wynikające z białej księgi finansów publicznych opublikowanej przez Ministerstwo Finansów. Resort zaprezentował obiecywane podsumowanie stanu państwowej kasy pozostawionej przez rząd PiS.

• Według danych MF w ostatnim roku rządów PiS radykalnie zwiększyła się luka VAT
• Resort finansów zarzuca poprzednikom brak jawności i świadome zbliżanie Polski do unijnej procedury nadmiernego deficytu
• MF punktuje niegospodarność poprzedniej ekipy. Jej symbolem ma być 2,9 mld zł nałożonych przez Komisję Europejską kar w sprawie Turowa
• Więcej informacji o biznesie znajdziesz na Businessinsider.com.pl

W białej księdze wskazano, że poprzednia ekipa rządowa wprowadziła Polskę na ścieżkę zadłużenia przekraczającego 60 proc. PKB – a to sprawiło, iż nad Polską zawisła groźba unijnej procedury nadmiernego deficytu oznaczającej przymusowe cięcia wydatków budżetowych.

Według resortu, poprzednia ekipa celowo ukrywała te informacje. — Rząd wprowadził Polskę na ścieżkę przekroczenia 60 proc. długu w relacji do PKB i ukrył to – mówił podczas spotkania z dziennikarzami minister finansów Andrzej Domański.

Na potwierdzenie tej tezy powołano się na dane Eurostatu, że wynik sektora instytucji rządowych i samorządowych w Polsce wyniósł w 2023 r. -5,1 proc. PKB, co jest jednym z najgorszych wyników w całej UE. Większy wykazano tylko na Węgrzech, we Włoszech, w Rumunii i we Francji.

W efekcie, jak opisywano w analizie, koszt obsługi polskiego długu (rządu i samorządów) jest jednym z najwyższych w UE. Wyniósł 2,1 proc. PKB, co oznacza, że wyższy mają jedynie Portugalczycy, Hiszpanie, Grecy, Włosi, Węgrzy.

Z kwestią wydatków powiązany jest też kolejny zarzut sformułowany pod adresem poprzedniej ekipy rządowej – brak transparentności w wydatkowaniu środków, która w dalszej kolejności miała prowadzić do niegospodarności. — Im bardziej złożona struktura, im więcej zależności, tym łatwiej o nadużycia i manipulacje – mówił Andrzej Domański, wskazując na wzrost liczby instytucji finansowanych bezpośrednio z budżetu państwa, a także tworzenie mechanizmów pozabudżetowych.

Dalsza część artykułu pod wideo:

Na poparcie tej tezy wykazano, że nastąpił radykalny wzrost długu poza kontrolą parlamentarną. W 2015 r. było to zaledwie 46,1 mld zł. W 2023 r. było to już 363,1 mld zł. “Brak kontroli parlamentarnej skutkował zwiększeniem kosztów obsługi długu o 8 mld zł” – stwierdzono.

Jak wskazuje resort, celowo zmniejszono rolę budżetu państwa w finansach publicznych na rzecz np. funduszy w ramach Banku Gospodarstwa Krajowego. Jak opisywaliśmy na łamach Business Insidera, resort finansów planuje poważnie zmienić strukturę funduszy wewnątrz BGK.

Niedoskonałe tarcze

Ministerstwo finansów stoi na stanowisku, że efektywniej można było wydawać pieniądze z tarcz covidowych. Choć minister Andrzej Domański podkreśla, że rozumie niezbędny wzrost wydatków w tym czasie, ma wątpliwości co do efektywności.

— Obce jest mi myślenie o 2020 r. w sposób abstrakcyjny. Pamiętam co nam groziło. Zastrzeżenie jest co do efektywności tych wydatków i tego, jak były realizowane, jak duża część szła przez PFR. Można było wykorzystać BGK, budżet. Wykorzystanie PFR w naszej opinii podniosło koszty wydatkowania środków pomocowych – podkreślał minister finansów.

Poprzedniej ekipie zarzucono też niegospodarność przy jednoczesnym wzroście podatków – według wyliczeń MF, w latach 2016-2023 obciążenia wzrosły o 2,6 pkt proc. Symbolem “przepalania” pieniędzy miały być z kolei kary nałożone przez Brukselę w sprawie Turowa. Komisja Europejska z tego tytułu naliczyła 2,9 mld zł.

W białej księdze ponownie wskazano, że w ostatnim czasie wzrosła luka VAT. Jak opisywaliśmy na łamach Business Insidera, MF nie formułował w tym przypadku jednak zarzutów pod adresem poprzedniej ekipy, tłumacząc to raczej cyklem koniunkturalnym.