Mapa zadłużenia Europy. Polska wchodzi na złą drogę
Polska jest jeszcze w gronie nisko zadłużonych krajów Unii
Są kraje, które można zaliczyć do grona “chorych ludzi Europy” pod względem poziomu zadłużenia. Niektóre dostały ostrą terapię od Komisji Europejskiej i próbują wyzdrowieć, inni beztrosko robią to, co wcześniej. Gdzie znajduje się Polska? Z powodu dozbrajania i rozrostu armii nasze wskaźniki się pogarszają. Jak daleko nam do antyliderów kontynentu?
Polski deficyt finansów publicznych doszedł w ub.r. do 5,1 proc. PKB z 3,4 proc. rok wcześniej. To oznacza, że wydatki państwa były na tyle wyższe od dochodów, że trzeba było zaciągnąć dodatkowe pożyczki w wysokości około jednej dwudziestej gospodarki. Przypomnijmy, że reguły unijne sugerują nam nieprzekraczanie 3 proc. i tylko covidowym wyjątkom zawdzięczamy to, że nie zajęła nami się jeszcze Komisja Europejska.
Problem w tym, że nasze nowe od października ub.r. władze mają zamiar kontynuować politykę tych poprzednich, stosując politykę państwa opiekuńczego oraz jednocześnie wydawać grube pieniądze na dozbrajanie i zwiększenie armii. A taka polityka nie dość, że obciąża gospodarkę, to jeszcze naraża na unijne interwencje w postaci możliwości narzucania nam określonych zmian, np. cięcia wybranych dodatków socjalnych typu: babciowe, 13. emerytura, czy 800 plus.
Jeśli chodzi o deficyt budżetu to jesteśmy jednym z unijnych przodowników. Nasze ubiegłoroczne 5,1 proc. PKB na minusie to piąty najgorszy rezultat w Unii. Tu antyliderem są Włochy, które mimo teoretycznie radykalnej zmiany rządu, idą wciąż podobną drogą. Deficyt finansów wyniósł u nich aż 7,4 proc. PKB i pocieszeniem może być jedynie to, że był najniższy od 2020 r.
Na drugim miejscu są Węgry z 6,7 proc. PKB na minusie, a dalej Rumunia z 6,6 proc. Większe niż polskie zadłużanie się to też domena Francji (-5,5 proc. PKB).
Ale trzeba też podkreślić, że my możemy sobie tylko ze stosunkowo niewielkimi przeszkodami na to pozwolić. Przez ostatnie 10 lat mieliśmy najostrożniej w Unii zarządzane finanse publiczne. Między 2014 a 2023 r. deficyt polskich finansów publicznych wynosił średnio tylko 2,83 proc. rocznie i nikt we Wspólnocie nie miał bardziej konserwatywnych finansowo polityków, nawet mimo covidowego rozpasania. Zaraz za nami jest Słowacja z 2,87 proc. PKB i Belgia z 3,4 proc. proc.
W rezultacie, choć nadzorujący finansową politykę państwa martwią się wysokimi kosztami obsługi zadłużenia spowodowanymi wysokimi stopami procentowymi, to “inni mają gorzej”.
My doszliśmy na razie do poziomu “tylko” 49,6 proc. PKB zadłużenia państwa i to naprawdę niewiele jak na unijne standardy. Na 27 państw jesteśmy 12. z najniższą relacją długu publicznego do PKB. Najniższy dług jest w Estonii (19,6 proc. PKB), ale Estończycy mają zadłużanie zakazane konstytucyjnie i możliwe tylko w nadzwyczajnych sytuacjach, jaką był np. COVID-19.
Ale jest pięć krajów, które mają zadłużenie przekraczające 100 proc. PKB. Innymi słowy, każdy dodatkowy procencik dołożony na obsługę zadłużenia, każdy wzrost stóp o jeden punkt procentowy oznacza konieczność zebrania o jedną setną więcej podatków z gospodarki.
Najgorsze wskaźniki ma Grecja, choć z racji dyscypliny budżetowej utrzymanie we względnych ryzach finansów publicznych pozwoliło przy wzroście gospodarczym obniżyć poziom zadłużenia o aż 10,8 pkt proc. do 161,9 proc. PKB i to najniższy poziom od ponad dekady. Włosi mają tego zadłużenia 137,3 proc. PKB i tu, choć ruch był w dół, to nie tak znaczący, jak w Grecji, bo o tylko 3,2 pkt proc. PKB. Na niechlubnej liście liderów długu w Unii są jeszcze Francja i Hiszpania, których rządy przez lata ubóstwiały życie na rosnący kredyt.
Z grona “stuprocentowców” wyskoczyła z hukiem Portugalia. Jej poziom zadłużenia do PKB zmniejszył się o aż 13,3 pkt proc. w ub.r. do 99,1 proc. PKB. Poprawa wskaźników nie znalazła jednak uznania w oczach obywateli, bo ci wymienili władze w marcu b.r. z socjalistycznej na centroprawicową.
Potem największe spadki długów miały wspomniana wyżej Grecja (-10,9 pkt proc. PKB), a dalej w dużo mniejszym zakresie: Chorwacja (-4,8 pkt proc. do 63 proc. PKB) i Hiszpania (-3,9 pkt proc. do 107,7 proc. PKB).
Polska jest jednym z tylko dziewięciu krajów Unii, w których poziom zadłużenia rósł. Najbardziej rósł w Finlandii — o 2,3 pkt proc. do 75,8 proc. PKB.
Autor: Jacek Frączyk, dziennikarz Business Insider Polska