Rząd szykuje niepopularną reformę rynku pracy. Znamy szczegóły

Premier Donald Tusk i ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk przed konferencją prasową w KPRM na początku kwietnia.

Resort pracy potwierdził nam, że intensywnie pracuje nad reformą, która jest odkładana już od niemal dekady. Chodzi o ozusowanie umów zleceń, które dla części Polaków może oznaczać niższe wypłaty co miesiąc, ale za to wyższe emerytury. Co jednak ciekawsze, w ramach zmian w prawie możliwe jest również objęcie składkami umów o dzieło. Ale po pierwsze, jak dowiaduje się Business Insider Polska, na razie nie ma na to zgody Kancelarii Premiera, a po drugie, w tym przypadku ZUS nie byłby płacony od wszystkich dzieł.

• Reforma, która ma wyrównywać szanse na rynku pracy, jest odkładana przez rządzących już niemal od dekady
• Ozusowanie umów zleceń zostało jednak wpisane w Krajowym Planie Odbudowy. Nowe przepisy mają zacząć działać już na początku 2025 r.
• Jak pisał w środę “Dziennik Gazeta Prawna”, w grę wchodzi również objęcie obowiązkowym ubezpieczeniem umów o dzieło. To jest sporym zaskoczeniem, bo wcześniej była mowa tylko o zleceniach
• Business Insider Polska w źródłach rządowych dowiedział się jednak, że na razie na ozusowanie dzieł nie ma zgody w Kancelarii Premiera. Co więcej, potencjalne zmiany miałyby dotknąć tylko części takich umów
• Więcej takich informacji znajdziesz na stronie Businessinsider.com.pl 

W październiku 2014 r., gdy resortem pracy kierował Władysław Kosiniak-Kamysz, Sejm przegłosował obowiązek ozusowania zleceń do wysokości płacy minimalnej. Nowe przepisy zaczęły obowiązywać od 2016 r.

To była rewolucyjna zmiana, bo wcześniej składki płacono tylko od pierwszej umowy. Niezależnie od tego, na jaką kwotą była ona podpisana. Od stycznia 2016 r. płacić trzeba dopóty, dopóki nie osiągnie się podstawy wymiaru równej płacy minimalnej w danym roku kalendarzowym. Dokładnie mechanizm ten opisywaliśmy w Business Insider Polska wielokrotnie.

Nowelizacja przepisów z jesieni 2014 r. miała być pierwszym krokiem do kompleksowej reformy rynku pracy, polegającej na walce ze śmieciówkami. Kolejny rząd jednak nie zdołał postawić kolejnych, choć kwestia ta została wprost wskazana choćby w jednym z kamieni milowych w Krajowym Planie Odbudowy. Dlaczego więc rząd tego nie zrobił? Bo pełne ozusowanie umów zleceń nie jest popularną reformą.

Co prawda pozwala zleceniobiorcom odkładać większe pieniądze na emeryturę, ale kosztem dzisiejszej wypłaty. Mówiąc wprost: przelewy od zleceniodawcy automatycznie będą niższe, a koszty takiej umowy bardziej dotkliwe dla obu stron.

Eksperci jednak od dawna apelowali o takie zmiany. Z kilku powodów. Po pierwsze, by uniknąć głodowych emerytur dla osób, które przez całe życie pracują na zleceniach. Po drugie zaś, by wyrównać szanse poszczególnych przedsiębiorców i zniwelować przewagi tych, którzy opierają swoją działalność na zleceniach, a nie umowach o pracę.

Zawarta w KPO pod numerem A4.7 reforma ma ograniczyć segmentację rynku pracy poprzez zwiększenie ochrony socjalnej wszystkich osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych.

Prace trwają

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w odpowiedzi na pytania Business Insider Polska przyznaje, że pracuje nad rozwiązaniami w tym zakresie.

“W ramach wdrożenia przedmiotowej reformy wymagane jest m in. objęcie wszystkich umów zlecenia obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi — podlegałyby tym samym zasadom ubezpieczeń społecznych co umowy o pracę. W przypadku umów zleceń konieczna jest zmiana charakteru ubezpieczenia chorobowego (z dobrowolne na obowiązkowe)” — słyszymy w resorcie.

Nowe przepisy miałyby zacząć obowiązywać w pierwszym kwartale 2025 r., co w przypadku tego typu zmian oznacza automatycznie, że ustawa powinna działać od początku przyszłego roku.

Umowy o dzieło to niespodzianka

Ale na tym nie koniec. W ramach tej samej reformy rząd chce objąć składkami również umowy o dzieło. Do tej pory o tym się nie mówiło.

“Umowy te obecnie są objęte obowiązkowym ubezpieczeniem jeżeli zawarte są one z własnym pracodawcą, z którym pozostają równocześnie w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy. W ramach reformy — umowy o dzieło (nie tylko z własnym pracodawcą) powinny zostać objęte obowiązkowym ubezpieczeniami emerytalnym, rentowym i wypadkowym (ubezpieczenie chorobowe będzie dobrowolne)” — informuje nas resort pracy.

Powyższe zmiany nie objęłyby tylko umów cywilnoprawnych zawieranych przez studentów/uczniów poniżej 26 roku życia. Umowy te pozostałyby nieoskładkowane, tak jak ma to miejsce obecnie.

KPRM nie daje zielonego światła

Jak ustalił Business Insider Polska wciąż jednak nie ma pewności, czy ozusowanie obejmie wszystkie umowy o dzieło. Na to bowiem nie ma na razie zgody całego rządu.

— Intencja MRPiPS jest jasna, ale wymaga to decyzji całego rządu, do podjęcia której potrzebne są dane. To jest temat, który wymaga spokojnego podejścia. Najpierw potrzebna jest rzetelna analiza skutków, a dopiero potem zostanie podjęta decyzja — mówi nam Maciej Berek, przewodniczący Komitetu Stałego Rady Ministrów.

Te umowy maja bowiem inny charakter niż umowy zlecenia, które obejmie reforma wpisana do KPO.

Ponadto z naszych informacji wynika, że najpierw resort rodziny planuje skupić się na ozusowaniu umów o dzieło osób, które nie mają innego tytułu do ubezpieczenia.

— Chodzi o to, aby ktoś nie pracował 40 lat na umowie o dzieło i potem pozostał bez prawa do świadczeń — mówi nam osoba zbliżona do rządu. Nie wyklucza jednak, że w przyszłości, długofalowo ozusowane powinny być wszystkie umowy o dzieło. — To jednak wymaga szerokich analiz — dodaje nasze źródło.

Co na to eksperci? Łukasz Kozłowski, główny ekonomista Federacji Przedsiębiorców Polskich ma wątpliwości. — Wychodzi na to, że likwidujemy zbiegi w umowach zlecenia, a tworzymy w umowach o dzieło. Tu będą ważne szczegóły. Bo kto będzie płatnikiem? Na jakiej podstawie będzie się to odbywać? Czy tak jak dziś w przypadku zleceń wystarczy oświadczenie? I co ze składką zdrowotną? Może się bowiem okazać, że mamy jeden rodzaj umowy objęty składkami społecznymi, ale bez składki zdrowotnej — wylicza nasz rozmówca.

Autorzy:

Jolanta Ojczyk, szefowa działu prawnego Business Insider Polska

Jakub Ceglarz, dziennikarz Business Insider Polska